Edmund Graves
Edmund Pike Graves (ur. 13 marca 1891 w Newburyport, w Massachusetts w USA; zginął 22 listopada 1919 we Lwowie) – Amerykanin, pilot, służył w polskiej 7 eskadrze myśliwskiej, która brała udział w wojnie polsko bolszewickiej. Zaciągnął się jako ochotnik do polskiego wojska w 1919 r. W tym samym roku zginął tragicznie podczas pokazów lotniczych we Lwowie.
| |
 porucznik pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1917–1919 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
.svg){kind=small}
Kariera wojskowa edytuj
W 1913 roku ukończył studia na Uniwersytecie Harvarda. Zaciągnął się w Kanadzie do brytyjskiego Królewskiego Korpusu Powietrznego (Royal Flying Corps – RFC). Został członkiem kadry nauczycielskiej w Szkole Artylerii Lotniczej w Fort Worth w Teksasie, a w 1918 instruktorem akrobacji lotniczych w Szkole Lotnictwa Specjalnego w Toronto w Kanadzie. W tym samym roku wysłano go do Anglii, nie zdążył jednak wziąć udziału w działaniach wojennych przed ukończeniem I wojny światowej.
Rozczarowany faktem, że nie zdążył wziąć czynnego udziału jako pilot w I wojnie światowej, zgłosił się na ochotnika (oficjalnie dołączył do eskadry 12 października 1919) do formowanej właśnie Eskadry Kościuszkowskiej (7 eskadra myśliwska), aby wziąć udział w wojnie polsko bolszewickiej. Uważany był za pilota o bardzo wysokich kwalifikacjach, ale latającego bardzo ryzykownie. Merian C. Cooper, członek eskadry (późniejszy znany filmowiec) tak opisał go w swojej książce[1]:
... porucznik Graves wzbił się w górę. Pamiętam jak dziś jego wzlot. Rozpędził aeroplan na ziemi do szalonej szybkości, następnie zaczął robić koło. W ten sposób krążąc, zwężał koło, aż dolne skrzydła jego areoplanu prawie dotykały ziemi. Tak zatoczywszy na ziemi koło, - wzbił się w powietrze i zrobił najtrudniejszy i najlepszy popis w sztuce lotniczej, jaki kiedykolwiek widziałem.
Na brawurę, która cechowała Gravesa i niepotrzebne ryzyko jakie związane było z jego akrobacjami zwracali uwagę inni członkowie dywizji, w tym dowódca Cedric Fauntleroy. Sam Cooper napisał w swojej książce: „Był on niezaprzeczalnie najlepszym pilotem z nas wszystkich”.
22 listopada 1919 Lwów obchodził pierwszą rocznicę wyzwolenia. Z tej okazji czterech pilotów Eskadry Kościuszkowskiej uczestniczyło w pokazach lotniczych, które miały uświęcić obchody rocznicowe. Jednym z nich był Edmund Graves. Niestety, podczas wykonywania akrobacji nad miastem na myśliwcu Albatros D.III (Oef) uległ wypadkowi, ponosząc śmierć na miejscu. Tak opisał to Merian Cooper:
Graves krążył nad miastem, popisując się sztukami awiatycznymi, ale krążył zbyt nisko. Gdy znajdował się nad pałacem Potockich, na wysokości dwustu stóp, zrobił dwa karkołomne spiralne kozły, znane w amerykańskiej awiatyce jako "double barrel" (dubeltówka). Jest to jedna z najtrudniejszych sztuk jaką awiator wykonuje w powietrzu. Aeroplan był zbyt słaby do tego rodzaju popisów; prawe skrzydło złamało się i aeroplan runął na ziemię. Graves nigdy nie tracił przytomności umysłu w niebezpieczeństwie. W mgnieniu oka zdążył schwycić jeszcze spadochron i wyskoczyć ze spadającej maszyny. Za nisko jednak był nad ziemią - spadochron nie zdołał się otworzyć i nieszczęsny Graves spadł na głowę, ponosząc śmierć na miejscu.
Pogrzeb porucznika Edmunda Gravesa odbył się z wielkimi honorami 24 listopada. W ostatniej drodze towarzyszyła mu orkiestra honorowa. Trumna spoczywała na kadłubie samolotu pokrytym jodłowymi gałęziami. Kadłub umiejscowiony był na lawecie ciągniętej przez trzy pary koni – do takiego pogrzebu mieli prawo tylko piloci którzy polegli w boju. W kondukcie pogrzebowym wzięło udział tysiące ludzi. Na czele orszaku maszerowała kompania żołnierzy armii generała Hallera. Było także wielu przedstawicieli III Grupy Lotniczej, Korpusu Oficerskiego, Misji Francuskiej i Batalionu Wartowniczego. Nad orszakiem krążył samolot pilotowany przez polskiego lotnika Franza Petera (Austriaka)[2].
Porucznik Edmund Pike Graves został pochowany na cmentarzu Orląt Lwowskich. Do dzisiaj pod kamienną płytą z wykutymi na niej nazwiskami jego ciało spoczywa wraz z dwoma innymi członkami Eskadry Kościuszkowskiej: kapitanem Arthur H. Kelly i porucznikiem G. Mac Callum.
Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych nr 18807[3].
Bibliografia edytuj
- Robert F.Karolevitz, Ros S. Fenn „Dług honorowy. Amerykańscy piloci Eskadry Myśliwskiej im. Kościuszki w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920. Zapomniani bohaterowie”.
- Merian C.Cooper „Faunt-Le-Roy i jego eskadra w Polsce”. Polskie wydanie dołączone do [1].
Przypisy edytuj
- ↑ "Faunt-Le-Roy i jego eskadra w Polsce"
- ↑ Tomasz Goworek, Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego, Warszawa: SIGMA-NOT, 1991, s. 28, ISBN 83-85001-46-8, OCLC 751325702.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1586 z 30 kwietnia 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 20, poz. 788
Linki zewnętrzne edytuj
- "Dług honorowy" wydanie polskie książki wydanej w USA pod tytułem Flight of Eagles, autorzy Karolevitz i Fenn. dlughonorowy.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-12)]. Oficjalna witryna książki "Dług honorowy".
- [Zdjęcie porucznika Edmunda P.Gravesa pochodzące z archiwum dowódcy eskadry Cedrica Fauntleroy]. dlughonorowy.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-10)].
