Emil Lederer
Emil Lederer (ur. 22 lipca 1882 w Pilźnie, zm. 29 maja 1939 w Nowym Jorku) – niemiecki ekonomista żydowskiego pochodzenia.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
ekonomista |
| Narodowość |
żydowska/niemiecka |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie żydowskich handlarzy[1]. Po ukończeniu z wyróżnieniem niemieckiego gimnazjum (1901) rozpoczął studia prawnicze i ekonomiczne na Uniwersytecie Wiedeńskim. Nauczali go tam m.in. Eugen von Böhm-Bawerk, Carl Menger, Eugen Philippovich von Philippsberg oraz Friedrich von Wieser. Przyjaźnił się m.in. z Josephem Schumpeterem, Otto Bauerem, Rudolfem Hilferdingiem i Otto Neurathem. Latem 1903, przez jeden semestr, studiował w Berlinie, gdzie uczęszczał na główny wykład z ekonomii Gustava Schmollera[2]. Jego habilitacja złożona na Uniwersytecie w Heidelbergu obejmowała pierwszą w ekonomii kompleksową analizę warunków pracy i postaw politycznych pracowników etatowych[3].
Przez całe życie pozostawał liberalnym socjalistą i jednym z czołowych socjalistów akademickim Niemiec w latach 20. XX w[4]. Jego formację ukształtowała grupa wiedeńskich nauczycieli, wśród których prawdopodobnie największy wpływ miał na niego Eugen Philippovich von Philippsberg. Chociaż pozostawał pod silnym wpływem marksowskiej "filozofii historii" (bez elementów heglowskich), marksistowskiej analizy akumulacji i postępu technicznego oraz książki Rudolfa Hilferdinga o kapitale finansowym, nigdy nie stał się ortodoksyjnym marksistą[2]. Podważał teorię ekonomiczną mówiącą, że pełną równowagę zapewni działanie sił rynkowych. Podkreślał rolę zmiany technicznej w ekonomii. W poglądach był bliski Sumnerowi Slichterowi[4]. Postrzegał gospodarkę kapitalistyczną jako dynamiczny system, którego charakterystyczną cechą jest ciągłe wprowadzanie innowacji. Lederer w swoich późnych pracach przekonywał w sposób analogiczny do Schumpetera, że wahania gospodarcze są spowodowane zakłóceniami powodowanymi przez innowacje, które są wprowadzane do systemu gospodarczego w sposób nieciągły[5].
Był współredaktorem czasopisma Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik[6].
W 1933 niemieccy naziści zmusili go do emigracji. Wyjechał wówczas do USA. Jego ostatnia praca o stanie mas (wydana pośmiertnie w 1940) była ważnym wkładem do socjologii[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Katselidis i inni, Sumner Slichter and Emil Lederer: Central Visions Compared, „Munich Personal RePEc Archive”, s. 4-5.
- ↑ a b Harald Hagemann, Emil Lederer (1882–1939): Economical and Sociological Analyst and Critic of Capitalist Development, Peter Koslowski (red.), Studies in Economic Ethics and Philosophy, Berlin, Heidelberg: Springer, 2000, s. 26–53, DOI: 10.1007/978-3-662-04084-3_2, ISBN 978-3-662-04084-3 [dostęp 2021-09-28] (ang.).
- ↑ a b Elisabeth Allgoewer, Emil Lederer: Business Cycles, Crises, and Growth, „Journal of the History of Economic Thought”, 25 (3), 2003, s. 327–348, DOI: 10.1080/1042771032000114755, ISSN 1469-9656 [dostęp 2021-09-28] (ang.).
- ↑ a b Ioannis Katselidis, Angelos Vouldis, Panayotis G. Michaelides, Sumner Slichter and Emil Lederer: Central Visions Compared* [online], mpra.ub.uni-muenchen.de, 2010 [dostęp 2021-09-28] (ang.).
- ↑ Panayotis Michaelides i inni, Emil Lederer and Joseph Schumpeter on Economic Growth, Technology and Business Cycles, „Forum for Social Economics”, 39 (2), 2010, s. 171–189, DOI: 10.1007/s12143-009-9032-2, ISSN 0736-0932 [dostęp 2021-09-28].
- ↑ Gangolf Hübinger, Awangardy nauk społecznych. Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik (1904-1933), w: Roczniki Historii Socjologii, vol. II/2012, Epigram, Toruń, 2012, s. 73-90, ISSN 2084-2031