Energetyka wodna w Islandii
Energetyka wodna w Islandii – gałąź przemysłu islandzkiego zajmująca się pozyskiwaniem energii wód i jej przetwarzaniem na energię elektryczną.
Hydroenergetyka pokrywa 73,1% krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną. Islandia zajmuje 11. miejsce w Europie pod względem produkcji energii elektrycznej w hydroelektrowniach i 1. miejsce na świecie pod względem produkcji na 1 mieszkańca.
Warunki naturalne
edytujPonad 10% wyspy pokrywają lodowce (największe z nich to Vatnajökull, Langjökull i Hofsjökull), z których wypływają liczne rzeki polodowcowe, jak np. Þjórsá, Jökulsá á Fjöllum, Hvítá, Skjálfandafljót, Jökulsá á Brú, czy też Tungnaá. Cechują się one dużym przepływem wody (do 100m3/s) oraz dużymi różnicami wysokości – od źródeł na wysokości kilkuset m n.p.m. do ujścia do oceanu. Takie czynniki w połączeniu z dużą liczbą wodospadów stanowią bardzo dobre warunki do rozwoju energetyki wodnej. Mimo to, ze względu na duże walory przyrodnicze, część rzek jest objęta ochroną i ich eksploatacja energetyczna jest zabroniona[1][2].
Potencjał hydroenergetyczny Islandii oszacowano na 184 TWh/rok, z czego wykorzystywanie 40 TWh/rok jest ekonomicznie opłacalne. Biorąc pod uwagę roczną produkcję energii elektrycznej pochodzącej z hydroelektrowni na Islandii, która wynosi 13,8 TWh (2017), wykorzystywane jest około 1/3 opłacalnego potencjału energetycznego[3][4][5].
Historia
edytujPierwszą elektrownię wodną na Islandii otwarto w 1904 roku. Znajdowała się w okolicach Reykjavíku i miała moc 9 kW. Kolejną hydroelektrownię o nazwie Fjarðarselsvirkjun otwarto w 1913 roku, natomiast w roku 1921 do użytku została oddana elektrownia w Seyðisfjörður o mocy 1 MW.
Kolejne inwestycje w hydroenergetykę nastąpiły w latach 50. XX wieku. Na rzece Sog otwarto dwie elektrownie w 1953 roku o mocy 31 MW i w 1959 roku o mocy 26,4 MW. Należały one częściowo do rządu Islandii i były pierwszymi inwestycjami energetycznymi w kraju z myślą o przemyśle.
W 1965 roku rząd wspólnie z urzędem miasta Reykjavík założył spółkę energetyczną Landsvirkjun. W 1969 roku wspólnie wybudowali elektrownię o mocy 210 MW na rzece Þjórsá, która była szczególnie ważna dla powstającego wówczas w południowo-wschodniej Islandii przemysłu wydobycia i produkcji aluminium[6].
W 2002 r. 17% energii elektrycznej produkowanej na Islandii pochodziło z hydroenergetyki. W związku z tym rząd postanowił, że powinna powstać infrastruktura pozwalająca na uzyskiwanie kolenych 30 TWh rocznie z tego źródła. W 2009 r. Islandia zakończyła swój największy program hydroenergetyczny, oddając do użytku kompleks Kárahnjúka o mocy 690 MW. Projekt ten powstał głównie z myślą o kompleksie hutniczym w Reyðarfjörður[6][7].
Produkcja
edytujWedług raportu International Hydropower Association, w Islandii w 2017 roku wyprodukowano 13,82 TWh energii elektrycznej pochodzącej z hydroenergetyki. Przy zapotrzebowaniu kraju na poziomie 19,2 TWh, zaspokaja to 73,1% zapotrzebowania energetycznego kraju. Elektrownie wodne w Islandii mają łączną moc 1986 MW. Jest to ok. 0,9% ogólnej mocy hydroenergetycznej Europy i plasuje Islandię na 24. miejscu w Europie pod względem łącznej mocy – trzy pierwsze miejsca zajmują Norwegia (31 837 MW), Turcja (26 681 MW) i Francja (25 517 MW)[2]. Reykjavík był jednym z trzech europejskich dużych miast (razem z Oslo i Bazyleą), w których ponad 70% energii elektrycznej zostało dostarczone z hydroenergetyki[2]. Islandia jest też na 1. miejscu na świecie jeśli chodzi o produkcję energii elektrycznej z hydroenergetyki na jednego mieszkańca (42 MWh)[2].
Rok | 1990 | 2000 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | Różnica 1990-2017 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ogólna produkcja energii elektrycznej | 4510 | 7684 | 17 059 | 17 211 | 17 549 | 18 116 | 18 122 | 18 798 | 18 549 | 19 239 | + 14 729 |
W tym z hydroelektrowni | 4204 | 6356 | 12 592 | 12 507 | 12 337 | 12 863 | 12 873 | 13 780 | 13 470 | 14 059 | + 9855 |
% energii z hydroelektrowni | 93,2% | 82,7% | 73,8% | 72,7% | 70,3% | 71,0% | 71,0% | 73,3% | 72,6% | 73,1% | – 20,1 pp. |
Źródło: [8]
Największe elektrownie wodne w Islandii
edytujNazwa | Rzeka | Rok otwarcia | Moc (MW) | Średnia produkcja (GWh/rok) | Różnica poziomów | |
---|---|---|---|---|---|---|
Fljótsdalur | Jökulsá á Brú | 2008 | 690 | 4800 | 599 m | [9] |
Búrfell | Thjórsá | 1972, 1988 | 270 | 2300 | 115 m | [10] |
Hrauneyjafoss | Tungnaá | 1981 | 210 | 1300 | 88 m | [11] |
Blanda | Blanda | 1992 | 150 | 910 | 287 m | [12] |
Sigalda | Tungnaá | 1978 | 150 | 920 | 74 m | [13] |
Sultartangi | Tungnaá i Thjórsá | 2000 | 120 | 1020 | 45 m | [14] |
Búðarháls | Tungnaá | 2014 | 95 | 585 | 40 m | [15] |
Vatnsfell | Tungnaá i Thjórsá | 2001 | 90 | 490 | 65 m | [16] |
Sog | Sog | 1959 | 89 | 463 | 20,5 m | [17] |
Przypisy
edytuj- ↑ World Energy Resources 2013, t. 5: Hydro, worldenergy.org, 2013 [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-24] .
- ↑ a b c d World Energy Council , World Energy Issues Monitor 2018 [online], worldenergy.org [zarchiwizowane z adresu 2018-11-27] (ang.).
- ↑ International Hydropower Association , Hydropower status report 2016 [online], hydropower.org [zarchiwizowane z adresu 2021-04-01] (ang.).
- ↑ International Hydropower Association , Hydropower status report 2018 [online], hydropower.org [zarchiwizowane z adresu 2020-10-11] (ang.).
- ↑ World Energy Council , World Energy Resources: Hydro [online], 2013, s. 23 [dostęp 2018-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-13] (ang.).
- ↑ a b Iceland – Energy Policy, Laws and Regulation Handbook, t. Volume 1: Strategic Information and Basic Laws, Waszyngton: International Business Publications, 2016, s. 51-52, ISBN 978-1433071744 (ang.).
- ↑ Helga Bardadottir , Energy in Iceland, Reykjavík: Hja Godjon O, 2004 .
- ↑ Energy statistics in Iceland 2017 [online], orkustofun.is, 2018 (ang.).
- ↑ Fljótsdalur Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-21] .
- ↑ Búrfell Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-27] .
- ↑ Hrauneyjafoss Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-12] .
- ↑ Blanda Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-12] .
- ↑ Sigalda Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-12] .
- ↑ Sultartangi Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-12] .
- ↑ Búðarháls Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-12] .
- ↑ Vatnsfell Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-12] .
- ↑ Sog Power Station [online], landsvirkjun.com [dostęp 2018-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-12] .