Essen
Essen (MAF: /ˈɛsn̩/, ⓘposłuchaj) – miasto na prawach powiatu w zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Düsseldorf. Pełni funkcję portu nad Ruhrą i nad Kanałem Ren-Herne. Pod koniec 2019 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą około 580 tys., Essen zajmowało dziesiąte miejsce w Niemczech pod względem liczby ludności[potrzebny przypis]. Siedziba biskupstwa rzymskokatolickiego założonego w 1958 r. Od roku 1972 miasto uniwersyteckie. W roku 2010 Essen wraz z sąsiednimi miastami pod nazwą RUHR.2010 było Europejską Stolicą Kultury.
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Kraj związkowy | |||||
Zarządzający |
Thomas Kufen↗ | ||||
Powierzchnia |
210,31 km² | ||||
Populacja (30.09.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
201 | ||||
Kod pocztowy |
45127-45359 | ||||
Tablice rejestracyjne |
E | ||||
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii | |||||
Położenie na mapie Niemiec | |||||
51°27′N 7°01′E/51,450000 7,016667 | |||||
Strona internetowa |
Dzielnice
edytujMiasto Essen jest podzielone na 9 dzielnic. Aktualny podział przedstawia się następująco:
- Dzielnica 1:
- Stadtkern
- Ostviertel
- Nordviertel
- Westviertel
- Südviertel
- Südostviertel
- Huttrop
- Frillendorf
- Dzielnica 2:
- Rüttenscheid
- Rellinghausen
- Bergerhausen
- Stadtwald
- Dzielnica 3:
- Holsterhausen
- Fulerum
- Haarzopf
- Margarethenhöhe
- Frohnhausen
- Altendorf
- Dzielnica 4:
- Schönebeck
- Bedingrade
- Frintrop
- Dellwig
- Gerschede
- Borbeck-Mitte
- Bochold
- Bergeborbeck
- Dzielnica 5:
- Altenessen Nord
- Altenessen-Süd
- Vogelheim
- Karnap
- Dzielnica 6:
- Stoppenberg
- Schonnebeck
- Katenberg
- Dzielnica 7:
- Steele
- Kray
- Freisenbruch
- Horst
- Leithe
- Dzielnica 8:
- Heisingen
- Kupferdreh
- Byfang
- Überruhr-Hinsel
- Überruhr-Holthausen
- Burgaltendorf
- Dzielnica 9:
- Bredeney
- Schuir
- Werden
- Fischlaken
- Heidhausen
- Kettwig
Gospodarka
edytujGłówny ośrodek przemysłowy i handlowy Zagłębia Ruhry (przede wszystkim przemysł metalowy, maszynowy, środków transportu, zbrojeniowy, chemiczny, elektrotechniczny).
Essen jest siedzibą wielu przedsiębiorstw, jak: RWE, Hochtief, Con-Energy, Aldi-Nord, Arcandor (były Karstadt-Quelle) i ThyssenKrupp. Oprócz tego Essen jest siedzibą instytucji finansowych i handlowych, miejscem targów międzynarodowych i siedzibą instytucji naukowo-badawczych.
Transport
edytujGłównym dworcem kolejowym jest Essen Hauptbahnhof. Inne stacje kolejowe to Essen-Frohnhausen, Essen-Horst, Essen-Hügel, Essen-Stadtwald, Essen-Kettwig, Essen-Werden .
Od 1893 r. po mieście kursują tramwaje. W latach 1949–1957 w mieście istniała jedna linia trolejbusowa[2], a w latach 1983–2000 eksperymentalny system duobusowy[3]. Stadtbahn Rhein-Ruhr łączy Essen z innymi miastami Zagłębia Ruhry. Operatorem transportu publicznego w Essen i pobliskim Mülheim an der Ruhr od 2017 r. jest spółka Ruhrbahn[4][5].
Zabytki
edytujPomimo olbrzymich zniszczeń spowodowanych nalotem brytyjskim 11 marca 1943 r. – 3000 budynków zostało całkowicie zniszczonych, dalszych 2000 uszkodzonych – Essen zachowało liczne dzieła sztuki, przede wszystkim z czasów panowania Ottonów oraz z okresu wielkiej industrializacji miasta w XIX w.
W centrum Essen zachowało się dawne opactwo żeńskie, w którego skład wchodzi katedra św. Kosmy i Damiana (Hl. Cosmas und Damian), z ottońską kryptą i westwerkiem oraz wczesnogotyckim halowym korpusem nawowym. Wewnątrz m.in. złota Madonna z ok. 980 r. oraz siedmioramienny świecznik z roku 1000. Cenne dzieła sztuki ottońskiej mieści skarbiec katedralny, między innymi zabytki z czasów rządów Matyldy i Teofano – wśród nich znajdują się cztery krzyże procesyjne w tym krzyż Ottona i Matyldy, miecz ceremonialny, Korona Ottona III. Obok katedry późnogotycki kościół św. Jana Chrzciciela (Johannes) z 1471. Również późnogotycki w stylu kościół św. Gertrudy (St. Gertrud) zachował romańską wieżę zachodnią.
Z zabytków świeckich m.in. zamek Borbeck z XVIII w. oraz XIX-wieczna Villa Hügel , dawna rezydencja Kruppów. Wśród zabytków techniki wyróżniają się dawny kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein (niem. Zeche und Kokerei Zollverein), od 2001 roku na liście światowego dziedzictwa UNESCO oraz zabytkowe osiedla robotnicze. Pamiątką po gminie żydowskiej jest stara synagoga z 1913, dzieło Edmunda Körnera . Pomimo zniszczeń zachowała w całości swoją modernistyczną architekturę.
W dzielnicy Werden znajduje się dawny klasztor benedyktynów (znany od 875) z romańskim kościołem św. Ludgera (St. Ludgerus) z 2 poł. XII w. Obok kościół św. Lucjusza (St. Lucius) udokumentowany od 995, przebudowany w XI–XII w. z zabudowaniami klasztornymi z XVIII w.
Innymi wizytówkami Essen są muzeum Folkwang oraz Grugapark z ogrodem botanicznym.
Polityka lokalna
edytujSport
edytuj- Moskitos Essen – klub hokejowy
- TUSEM Essen – klub piłki ręcznej mężczyzn
- Rot-Weiss Essen – klub piłkarski
- SGS Essen – klub piłki nożnej kobiet
W mieście rozgrywany jest kobiecy turniej tenisowy, pod nazwą Bredeney ITF, zaliczany do rozgrywek rangi ITF, z pulą nagród 25 000 $[7].
Współpraca
edytujMiejscowości partnerskie:
- Grenoble, Francja
- Niżny Nowogród, Rosja
- Sunderland, Wielka Brytania
- Tampere, Finlandia
- Tel Awiw, Izrael
- Zabrze, Polska
- Changzhou, Chiny
Przypisy
edytuj- ↑ Bevölkerungsstand nach Geschlecht - Gemeinden - Monat (ab 2000). landesdatenbank.nrw.de/, 2023-09-30. [dostęp 2023-12-31]. (niem.).
- ↑ Frank-Rainer Hesselmann , Der Obus nach Heisingen steht nur kurz unter Spannung, [w:] Hundert Jahre in Essen auf Draht--die Strassenbahn: ein Lese-Bilder-Buch zu einem Jahrhundert Verkehrs- und Technikgeschichte der Strassenbahn in Essen, wyd. 1, Essen: Klartext, 1993, s. 132–135, ISBN 978-3-88474-070-5 [dostęp 2024-06-08] (niem.).
- ↑ Besuch in Essen am 27.04.2000 [online], obus269.hier-im-netz.de [dostęp 2024-06-01] .
- ↑ Wolfgang Kintscher , Die Marke „Evag” wird für die „Ruhrbahn” ausradiert [online], www.waz.de, 23 czerwca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).
- ↑ Im Nahverkehr beginnt Freitag die neue Epoche [online], www.waz.de, 12 lipca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).
- ↑ Vita des Oberbürgermeisters [online], www.essen.de [dostęp 2023-11-12] (niem.).
- ↑ Tennisclub Bredeney e.V. 1929 in Essen [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-11] .
Linki zewnętrzne
edytuj- oficjalna strona miasta
- oficjalne wyniki wyborów lokalnych w 2014 r.. essen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-11)].
- galeria zdjęć
- Essen - podział na dzielnice