Essen

Essen
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia Północna-Westfalia
Zarządzający	Thomas Kufen↗
Powierzchnia	210,31 km²
Populacja; • liczba ludności	; 584 580; (31 grudnia 2022)
Nr kierunkowy	201
Kod pocztowy	45127-45359
Tablice rejestracyjne	E
	Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii Essen
	Położenie na mapie Niemiec Essen
	51°27′N 7°01′E/51,450000 7,016667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Essen (MAF: /ˈ ɛ s n̩/, ^ⓘposłuchaj) – miasto na prawach powiatu w zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Düsseldorf. Pełni funkcję portu nad Ruhrą i nad Kanałem Ren-Herne. Pod koniec 2019 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą około 580 tys., Essen zajmowało dziesiąte miejsce w Niemczech pod względem liczby ludności^{[potrzebny przypis]}. Siedziba biskupstwa rzymskokatolickiego założonego w 1958 r. Od roku 1972 miasto uniwersyteckie. W roku 2010 Essen wraz z sąsiednimi miastami pod nazwą RUHR.2010 było Europejską Stolicą Kultury.

Dzielnice edytuj

Miasto Essen jest podzielone na 9 dzielnic. Aktualny podział przedstawia się następująco:

Dzielnica 1:
- Stadtkern
- Ostviertel
- Nordviertel
- Westviertel
- Südviertel
- Südostviertel
- Huttrop
- Frillendorf

Dzielnica 2:
- Rüttenscheid
- Rellinghausen
- Bergerhausen
- Stadtwald

Dzielnica 3:
- Holsterhausen
- Fulerum
- Haarzopf
- Margarethenhöhe
- Frohnhausen
- Altendorf

Dzielnica 4:
- Schönebeck
- Bedingrade
- Frintrop
- Dellwig
- Gerschede
- Borbeck-Mitte
- Bochold
- Bergeborbeck

Dzielnica 5:
- Altenessen Nord
- Altenessen-Süd
- Vogelheim
- Karnap

Dzielnica 6:
- Stoppenberg
- Schonnebeck
- Katenberg

Dzielnica 7:
- Steele
- Kray
- Freisenbruch
- Horst
- Leithe

Dzielnica 8:
- Heisingen
- Kupferdreh
- Byfang
- Überruhr-Hinsel
- Überruhr-Holthausen
- Burgaltendorf

Dzielnica 9:
- Bredeney
- Schuir
- Werden
- Fischlaken
- Heidhausen
- Kettwig

Gospodarka edytuj

Główny ośrodek przemysłowy i handlowy Zagłębia Ruhry (przede wszystkim przemysł metalowy, maszynowy, środków transportu, zbrojeniowy, chemiczny, elektrotechniczny).

Essen jest siedzibą wielu przedsiębiorstw, jak: RWE, Hochtief, Con-Energy, Aldi-Nord, Arcandor (były Karstadt-Quelle) i ThyssenKrupp. Oprócz tego Essen jest siedzibą instytucji finansowych i handlowych, miejscem targów międzynarodowych i siedzibą instytucji naukowo-badawczych.

Transport edytuj

Głównym dworcem kolejowym jest Essen Hauptbahnhof. Inne stacje kolejowe to Essen-Frohnhausen, Essen-Horst, Essen-Hügel, Essen-Stadtwald, Essen-Kettwig, Essen-Werden.

Zabytki edytuj

Pomimo olbrzymich zniszczeń spowodowanych nalotem brytyjskim 11 marca 1943 r. – 3000 budynków zostało całkowicie zniszczonych, dalszych 2000 uszkodzonych – Essen zachowało liczne dzieła sztuki, przede wszystkim z czasów panowania Ottonów oraz z okresu wielkiej industrializacji miasta w XIX w.

W centrum Essen zachowało się dawne opactwo żeńskie, w którego skład wchodzi katedra św. Kosmy i Damiana (Hl. Cosmas und Damian), z ottońską kryptą i westwerkiem oraz wczesnogotyckim halowym korpusem nawowym. Wewnątrz m.in. złota Madonna z ok. 980 r. oraz siedmioramienny świecznik z roku 1000. Cenne dzieła sztuki ottońskiej mieści skarbiec katedralny, między innymi zabytki z czasów rządów Matyldy i Teofano – wśród nich znajdują się cztery krzyże procesyjne w tym krzyż Ottona i Matyldy, miecz ceremonialny, Korona Ottona III. Obok katedry późnogotycki kościół św. Jana Chrzciciela (Johannes) z 1471. Również późnogotycki w stylu kościół św. Gertrudy (St. Gertrud) zachował romańską wieżę zachodnią.

Z zabytków świeckich m.in. zamek Borbeck z XVIII w. oraz XIX-wieczna Villa Hügel, dawna rezydencja Kruppów. Wśród zabytków techniki wyróżniają się dawny kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein (niem. Zeche und Kokerei Zollverein), od 2001 roku na liście światowego dziedzictwa UNESCO oraz zabytkowe osiedla robotnicze. Pamiątką po gminie żydowskiej jest stara synagoga z 1913, dzieło Edmunda Körnera. Pomimo zniszczeń zachowała w całości swoją modernistyczną architekturę.

W dzielnicy Werden znajduje się dawny klasztor benedyktynów (znany od 875) z romańskim kościołem św. Ludgera (St. Ludgerus) z 2 poł. XII w. Obok kościół św. Lucjusza (St. Lucius) udokumentowany od 995, przebudowany w XI–XII w. z zabudowaniami klasztornymi z XVIII w.

Innymi wizytówkami Essen są muzeum Folkwang oraz Grugapark z ogrodem botanicznym.