Essen

miasto w zachodniej części Niemiec

Essen (MAF: /ˈɛsn̩/, posłuchaj) – miasto na prawach powiatu w zachodniej części Niemiec, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Düsseldorf. Pełni funkcję portu nad Ruhrą i nad Kanałem Ren-Herne. Pod koniec 2019 roku, z liczbą mieszkańców wynoszącą około 580 tys., Essen zajmowało dziesiąte miejsce w Niemczech pod względem liczby ludności[potrzebny przypis]. Siedziba biskupstwa rzymskokatolickiego założonego w 1958 r. Od roku 1972 miasto uniwersyteckie. W roku 2010 Essen wraz z sąsiednimi miastami pod nazwą RUHR.2010(inne języki) było Europejską Stolicą Kultury.

Essen
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Nadrenia Północna-Westfalia

Zarządzający

Thomas Kufen

Powierzchnia

210,31 km²

Populacja (30.09.2023)
• liczba ludności
• gęstość


586 787[1]
2771 os./km²

Nr kierunkowy

201

Kod pocztowy

45127-45359

Tablice rejestracyjne

E

Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii
Mapa konturowa Nadrenii Północnej-Westfalii, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Essen”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po lewej znajduje się punkt z opisem „Essen”
Ziemia51°27′N 7°01′E/51,450000 7,016667
Strona internetowa
Katedra w Essen
Szyb zabytkowej kopalni Zollverein

Dzielnice

edytuj

Miasto Essen jest podzielone na 9 dzielnic. Aktualny podział przedstawia się następująco:

  • Dzielnica 1:
    • Stadtkern
    • Ostviertel
    • Nordviertel
    • Westviertel
    • Südviertel
    • Südostviertel
    • Huttrop
    • Frillendorf
  • Dzielnica 2:
    • Rüttenscheid
    • Rellinghausen
    • Bergerhausen
    • Stadtwald
  • Dzielnica 3:
    • Holsterhausen
    • Fulerum
    • Haarzopf
    • Margarethenhöhe
    • Frohnhausen
    • Altendorf
  • Dzielnica 4:
    • Schönebeck
    • Bedingrade
    • Frintrop
    • Dellwig
    • Gerschede
    • Borbeck-Mitte
    • Bochold
    • Bergeborbeck
  • Dzielnica 5:
    • Altenessen Nord
    • Altenessen-Süd
    • Vogelheim
    • Karnap
  • Dzielnica 6:
    • Stoppenberg
    • Schonnebeck
    • Katenberg
  • Dzielnica 7:
    • Steele
    • Kray
    • Freisenbruch
    • Horst
    • Leithe
  • Dzielnica 8:
    • Heisingen
    • Kupferdreh
    • Byfang
    • Überruhr-Hinsel
    • Überruhr-Holthausen
    • Burgaltendorf
  • Dzielnica 9:
    • Bredeney
    • Schuir
    • Werden
    • Fischlaken
    • Heidhausen
    • Kettwig

Gospodarka

edytuj

Główny ośrodek przemysłowy i handlowy Zagłębia Ruhry (przede wszystkim przemysł metalowy, maszynowy, środków transportu, zbrojeniowy, chemiczny, elektrotechniczny).

Essen jest siedzibą wielu przedsiębiorstw, jak: RWE, Hochtief, Con-Energy, Aldi-Nord, Arcandor (były Karstadt-Quelle) i ThyssenKrupp. Oprócz tego Essen jest siedzibą instytucji finansowych i handlowych, miejscem targów międzynarodowych i siedzibą instytucji naukowo-badawczych.

Transport

edytuj

Głównym dworcem kolejowym jest Essen Hauptbahnhof. Inne stacje kolejowe to Essen-Frohnhausen, Essen-Horst, Essen-Hügel, Essen-Stadtwald, Essen-Kettwig, Essen-Werden(inne języki).

Od 1893 r. po mieście kursują tramwaje. W latach 1949–1957 w mieście istniała jedna linia trolejbusowa[2], a w latach 1983–2000 eksperymentalny system duobusowy[3]. Stadtbahn Rhein-Ruhr(inne języki) łączy Essen z innymi miastami Zagłębia Ruhry. Operatorem transportu publicznego w Essen i pobliskim Mülheim an der Ruhr od 2017 r. jest spółka Ruhrbahn[4][5].

Zabytki

edytuj

Pomimo olbrzymich zniszczeń spowodowanych nalotem brytyjskim 11 marca 1943 r. – 3000 budynków zostało całkowicie zniszczonych, dalszych 2000 uszkodzonych – Essen zachowało liczne dzieła sztuki, przede wszystkim z czasów panowania Ottonów oraz z okresu wielkiej industrializacji miasta w XIX w.

W centrum Essen zachowało się dawne opactwo żeńskie, w którego skład wchodzi katedra św. Kosmy i Damiana (Hl. Cosmas und Damian), z ottońską kryptą i westwerkiem oraz wczesnogotyckim halowym korpusem nawowym. Wewnątrz m.in. złota Madonna z ok. 980 r. oraz siedmioramienny świecznik z roku 1000. Cenne dzieła sztuki ottońskiej mieści skarbiec katedralny, między innymi zabytki z czasów rządów Matyldy i Teofano – wśród nich znajdują się cztery krzyże procesyjne w tym krzyż Ottona i Matyldy, miecz ceremonialny, Korona Ottona III. Obok katedry późnogotycki kościół św. Jana Chrzciciela (Johannes) z 1471. Również późnogotycki w stylu kościół św. Gertrudy (St. Gertrud) zachował romańską wieżę zachodnią.

Z zabytków świeckich m.in. zamek Borbeck z XVIII w. oraz XIX-wieczna Villa Hügel(inne języki), dawna rezydencja Kruppów. Wśród zabytków techniki wyróżniają się dawny kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein (niem. Zeche und Kokerei Zollverein), od 2001 roku na liście światowego dziedzictwa UNESCO oraz zabytkowe osiedla robotnicze. Pamiątką po gminie żydowskiej jest stara synagoga z 1913, dzieło Edmunda Körnera(inne języki). Pomimo zniszczeń zachowała w całości swoją modernistyczną architekturę.

W dzielnicy Werden(inne języki) znajduje się dawny klasztor benedyktynów (znany od 875) z romańskim kościołem św. Ludgera (St. Ludgerus) z 2 poł. XII w. Obok kościół św. Lucjusza (St. Lucius) udokumentowany od 995, przebudowany w XI–XII w. z zabudowaniami klasztornymi z XVIII w.

Innymi wizytówkami Essen są muzeum Folkwang oraz Grugapark(inne języki) z ogrodem botanicznym.

Polityka lokalna

edytuj
  • Burmistrz: Thomas Kufen (CDU) – od 2015 r.[6]

W mieście rozgrywany jest kobiecy turniej tenisowy, pod nazwą Bredeney ITF, zaliczany do rozgrywek rangi ITF, z pulą nagród 25 000 $[7].

Współpraca

edytuj

Miejscowości partnerskie:


Przypisy

edytuj
  1. Bevölkerungsstand nach Geschlecht - Gemeinden - Monat (ab 2000). landesdatenbank.nrw.de/, 2023-09-30. [dostęp 2023-12-31]. (niem.).
  2. Frank-Rainer Hesselmann, Der Obus nach Heisingen steht nur kurz unter Spannung, [w:] Hundert Jahre in Essen auf Draht--die Strassenbahn: ein Lese-Bilder-Buch zu einem Jahrhundert Verkehrs- und Technikgeschichte der Strassenbahn in Essen, wyd. 1, Essen: Klartext, 1993, s. 132–135, ISBN 978-3-88474-070-5 [dostęp 2024-06-08] (niem.).
  3. Besuch in Essen am 27.04.2000 [online], obus269.hier-im-netz.de [dostęp 2024-06-01].
  4. Wolfgang Kintscher, Die Marke „Evag” wird für die „Ruhrbahn” ausradiert [online], www.waz.de, 23 czerwca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).
  5. Im Nahverkehr beginnt Freitag die neue Epoche [online], www.waz.de, 12 lipca 2017 [dostęp 2024-06-10] (niem.).
  6. Vita des Oberbürgermeisters [online], www.essen.de [dostęp 2023-11-12] (niem.).
  7. Tennisclub Bredeney e.V. 1929 in Essen [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-11].

Linki zewnętrzne

edytuj