Feliks Cywiński
Feliks Cywiński ps. Ryś (ur. 24 maja 1902, zm. 1 lipca 1985) – polski inżynier, partyzant Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
 kapitan
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Młodzieńcze lata edytuj
Był inżynierem. W 1928 r. ukończył Szkołę Podchorążych Lotnictwa. Wraz z żoną i dwójką dzieci mieszkał w Warszawie[1].
II wojna światowa i ruch partyzancki edytuj
Podczas kampanii polskiej walczył jako dowódca pułku lotniczego naczelnego dowództwa[2].
W trakcie II wojny światowej mieszkał w Warszawie pod fałszywym nazwiskiem Stefan Rutkowski. W stopniu kapitana był członkiem Armii Krajowej. Pełnił funkcję oficera batalionu AK "Wigry"[3][1].
Podczas powstania warszawskiego brał udział w walkach na Starym Mieście i Śródmieściu. Po zdobyciu przez batalion "Zośka" tzw. "Gęsiówki" (5 sierpnia 1944), Cywiński wybrał z grupy uwolnionych ponad czterdziestu Żydów, przeważnie z bojowym doświadczeniem nabytym w ŻOB (Żydowska Organizacja Bojowa) i ŻZW (Żydowski Związek Wojskowy) i dołączywszy ich do swoich dwudziestu czterech i utworzył z nich Pluton Żydowski w batalionie "Wigry". W ten sposób powstała jedyna żydowska jednostka Armii Krajowej biorąca udział w powstaniu. Wkrótce kpt. Ryś" zdołał cały pluton uzbroić. Jego żołnierze wzięli udział w walkach w Pasażu Simonsa u zbiegu Nalewek z Długą, potem w obronie katedry św. Jana. Osiemnastu pozostałych przy życiu po upadku Starego Miasta przeszło kanałami do Śródmieścia i na Górny Czerniaków[3].
Pomoc Żydom edytuj
Po likwidacji getta warszawskiego (maj 1943) ukrywał 26 osób pochodzenia żydowskiego, dla których potrzeb wynajmował mieszkania przy ul. Sapieżyńskiej 19 i 21, ul. Ciasnej 2 i na ul. Złotej. Aby opłacić wszystkie opłaty i kupić żywność, jego rodzice sprzedali willę, a jego przyjaciel Jan Bocheński sprzedał część ziemi. Wśród osób ukrywanych znajdowali się: Bursztyn, Jadzia Golewska, Elwira Grosfeld, Halinka, Aniela Karwowska, Regina i sierż. Wojska Polskiego Szmul Koenigswein z dwójką dzieci, Hela Koner, Maria Modzelewska, Urszula Rubinowicz z rodziną, Barbara Rychter, Rubinowicz i inni. Dodatkowo liczne osoby korzystały z pomocy w uzyskiwaniu fałszywych dokumentów, Kennkart i pomocy doraźnej w postaci pieniędzy lub żywności[3][4].
31 maja 1966 r. Instytut Jad Waszem uhonorował Feliks Cywińskiego medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Historia pomocy - Cywiński Feliks | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-08-18].
- ↑ Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego - Osoby - C - Cywiński Feliks [online], new.getto.pl [dostęp 2023-08-18].
- ↑ a b c Powstańcze Biogramy - Feliks Cywiński [online], www.1944.pl [dostęp 2023-08-18] (pol.).
- ↑ Historia pomocy - Cywiński Feliks | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-08-18].
- ↑ Feliks Cywiński, Instytut Yad Vashem
Bibliografia edytuj
- Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata: ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska, red. I. Gutman, Kraków 2009