Czerniaków
Czerniaków – dawna wieś, współcześnie część dzielnicy Mokotów[3] i obszar MSI w Warszawie[1], leżący między skarpą warszawską a korytem Wisły.
obszar MSI[1] Warszawy | |
Kościół i klasztor franciszkanów-bernardynów na Czerniakowie | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miasto | |
W granicach Warszawy |
1 kwietnia 1916[2] |
SIMC |
0918169 |
Tablice rejestracyjne |
WE |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°12′27″N 21°03′04″E/52,207383 21,051089 | |
Strona internetowa |
Od północy graniczy z Ujazdowem, od południa z Sadybą. Główną arterią Czerniakowa jest ul. Czerniakowska. Na przedwojennych mapach lokalizowany był w okolicach placu Bernardyńskiego (gdzie znajdował się historyczny środek wsi Czerniaków), z czasem jednak przyjęło się określać tym mianem także tereny na wschód od ulicy Czerniakowskiej – obszar przyporządkowywany do tej pory Siekierkom – uwzględniono to w podziale MSI – niemniej północna część włączona została do rejonu MSI Ujazdów i częściowo Solec (północny fragment Cypla Czerniakowskiego).
Na jego terenie znajduje się między innymi Jeziorko Czerniakowskie. Poza granicami MSI Czerniaków znajdują się:
- Szpital Czerniakowski (w granicach obszaru MSI Sielce),
- Cypel Czerniakowski (rejon MSI Ujazdów i fragmentarycznie w rejonie MSI Solec),
- Port Czerniakowski (rejon MSI Ujazdów),
- zbiornik osadnikowy i Stacja Pomp Rzecznych Czerniakowska (rejon MSI Ujazdów),
- Cmentarz Czerniakowski (rejon MSI Sadyba).
Opis edytuj
Wieś Czerniakowo istniała na tych terenach od średniowiecza i wchodziła w skład parafii soleckiej. Od XIII w. prawdopodobnie znalazła się w obrębie parafii jazdowskiej. Na podstawie niewielkiej powierzchni wsi historycy sądzą, że Czerniakowo wraz z Czarnowem (obecnie Siekierki) i Siedlcami (dzisiejsze Sielce) stanowiły kiedyś całość.
Od Czerniakowa nazwisko rodowe wzięli potomkowie podkomorzego warszawskiego za księcia Janusza Starszego, Hinczy Cedlica, z racji pochodzenia zwanego Ślązakiem (Silesitą). W 1502 roku jego spadkobierca, Hincza Czerniakowski, sprzedał je sąsiadowi, Mikołajowi Milanowskiemu. Areał Czerniakowa wynosił w 1528 roku 6 łanów chełmińskich (włók). W drugiej połowie XVI wieku pracował tam jednokołowy młyn wodny, a Jeziorko Czerniakowskie było wykorzystywane do rybołówstwa.
Czerniaków był wsią szlachecką, która w 1580 znajdowała się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[4].
W XVII wieku wieś stała się własnością wojewody mazowieckiego, Andrzeja Górskiego. Po jego śmierci w 1626 roku należała z kolei do jego spadkobierców oraz do króla, aż w 1683 znalazła się w rękach marszałka wielkiego koronnego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, który m.in. postawił tu szpital (obecny Szpital Czerniakowski). Historia Czerniakowa została zbadana przez XIX-wiecznego historyka, Jana Warmińskiego (Liedera) i opisana w wydanej w 1861 roku książeczce pt: Pamiątka z Czerniakowa, zawierającej m.in. opis popularnych dawniej wśród warszawiaków majowych odpustów czerniakowskich, historii wsi oraz budowy kościoła bernardynów pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy.
8 kwietnia 1916 generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał rozporządzenie włączające (od 1 kwietnia 1916) m.in. miejscowość Czerniaków, położoną w tamtym czasie w gminie Wilanów, do Warszawy[5].
Przed 1939 Czerniaków był jedną z najbiedniejszych części miasta[6]. W gwarze czerniakowskiej Czerniaków i Powiśle były określane jako „Dół”, gdyż aby wydostać się stamtąd do miasta trzeba było iść do góry[7]. Popularyzatorem przedwojennego folkloru czerniakowskiego był Stanisław Grzesiuk.
Ważniejsze obiekty edytuj
- Rezerwat przyrody Jeziorko Czerniakowskie
- osiedle Czerniakowska Wschodnia
- Kościół św. Antoniego z Padwy
- Kopiec Powstania Warszawskiego
- XIX-wieczny drewniany dworek, ul. Bernardyńska 1[8][9]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Obszary MSI. Dzielnica Mokotów. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2020-03-19].
- ↑ Rozporządzenie dot. rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy (Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1916 nr 29 poz 79)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-04-30].
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 262.
- ↑ Maria Nietyksza, Witold Pruss: Zmiany w układzie przestrzennym Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 43, s. 1973.
- ↑ Bronisław Wieczorkiewicz: Folklor Mokotowa [w:Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 148.
- ↑ Bronisław Wieczorkiewicz: Folklor Mokotowa [w:Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 149.
- ↑ O historii dworku i folwarku czerniakowskiego [1]
- ↑ M. Karpiński W małym dworku na Czerniakowie, "Stolica" nr 3/2012
Linki zewnętrzne edytuj
- Czerniaków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 818 .
- Pełny tekst książeczki Pamiątka z Czerniakowa z 1861 roku, zawierającej m.in. opis historii Czerniakowa.