Friedrich Schaller
Friedrich Schaller (ur. 30 sierpnia 1920 r. w Gleismuthhausen w Górnej Frankonii, zm. 5 maja 2018 r. w Wiedniu[1]) – zoolog.
Życiorys edytuj
Był synem nauczyciela szkoły podstawowej Nikolausa Schallera i Dorothei. Większość młodych lat spędził w Rothmannsthal[1]. Po ukończeniu Franz-Ludwig-Gymnasium w Bambergu[2] studiował zoologię na Uniwersytecie Wiedeńskim (1939-1944), koncentrując się na biologii, antropologii, paleontologii i gleboznawstwie. Następnie został asystentem naukowym na Uniwersytecie Philippsa w Marburgu, a w latach 1947-57 był profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Jana Gutenberga w Moguncji. W 1950 roku obronił pracę habilitacyjną na temat ekologii skoczogonków na terenie rezerwatu Großer Sand. Osiem lat później przyjął nominację na stanowisko profesora zwyczajnego Uniwersytetu Technicznego w Braunszwiku oraz dyrektora tamtejszego instytutu i muzeum. W 1968 roku objął stanowisko profesora zwyczajnego i kierownika 1. Instytutu Zoologicznego Uniwersytetu Wiedeńskiego. Na emeryturę przeszedł w roku 1987[1].
Dorobek naukowy[1] edytuj
Friedrich Schaller był prezesem Stowarzyszenia Biologów Niemieckich (Verband Deutscher Biologen) od 1962 do 1968 oraz prezesem Niemieckiego Towarzystwa Zoologicznego (Deutsche Zoologische Gesellschaft) w latach 1970-1973. Przez osiem lat był także recenzentem Niemieckiej Fundacji Badawczej (Deutsche Forschungsgemeinschaft).
Jego głównymi obszarami badawczymi były: zoologia glebowa i etologia zwierząt glebowych – zwłaszcza skoczogonków. Prowadził też badania ekologiczne w tropikach Ameryki Południowej – zwłaszcza w Amazonii i Sudanie – na zwierzętach glebowych i rybach.
Stworzył około 200 artykułów i rozdziałów w książkach na temat bioakustyki ciem i ryb amazońskich, krytyki języka i terminologii biologicznej, a także zagadnień współczesnej biologii oraz jej historii. Był (współredaktorem lub redaktorem branżowych czasopism (Oecologia, Zoologe, Zoologica).
Nagrody i wyróżnienia edytuj
- 1964 – członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Brunszwiku (Braunschweigische Wissenschaftliche Gesellschaft)
- 1987 – doktor honoris causa Uniwersytetu w Ulm
- 1993 – Medal Fabriciusa Niemieckiego Towarzystwa Entomologii Ogólnej i Stosowanej (niem. skr. DGaaE)
- 1993 – członek korespondent Austriackiej Akademii Nauk
- 1995 – Medal Gregora J. Mendla Czeskiej Akademii Nauk
- 1998 – Nagroda im. Ernsta Jüngera w dziedzinie entomologii Badenii-Wirtembergii[3]
Publikacje edytuj
- Zur Ökologie der Collembolen des Mainzer Sandes. Jena 1951 – rozprawa habilitacyjna
- Die Unterwelt des Tierreiches. Kleine Biologie der Bodentiere. Berlin, Göttingen und Heidelberg 1962 – o biologii zwierząt glebowych
- Collembola (Springschwänze) [w:] Arthropoda, 2. Insecta, vol 12, cz. 2, Spezielles. 1970, s. 72 – o skoczogonkach
- wydawca: Zoologica. Originalabhandlungen aus dem Gesamtgebiet der Zoologie. Stuttgart 1975
- Auf Weltbild(er)suche. Gedanken eines Mitteleuropäers über die Möglichkeiten, zu einem „Weltbild“ zu kommen. Linz 2004 – światopogląd
Wyniki niektórych badań Schallera zostały opisane w wydanej w Polsce książce Świat zmysłów autorstwa Vitusa Dröschera (Wiedza Powszechna 1971, tł. Bożena Witkowska).
Bibliografia edytuj
- Schaller, Friedrich [w:] Kürschners Deutscher Gelehrten-Kalender 2003. Bio-bibliographisches Verzeichnis deutschsprachiger Wissenschaftler der Gegenwart. wydanie 19. K. G. Saur, München 2003, tom 2: K–Scho, s. 2847[4]
- Erfüllte Endlichkeit: Autobiografie des Zoologen Friedrich Schaller (= Stapfia. tom 70). Biologiezentrum, Linz 2000, s. 1-329[5]
- Friedrich Schaller: Bemerkungen über Ernst Jünger und mich. Dankesrede zur Verleihung des Ernst Jünger-Preises auf Schloß Wiltingen am 6. Oktober 1998. [w:] Carolinea, tom 57. Karlsruhe 1999, s. 5–8
Linki zewnętrzne edytuj
- Literatura autorstwa i o Friedrichu Schallerze w katalogu Niemieckiej Biblioteki Narodowej
- Ludwig Beck: Bodenzoologie und Taxonomie in Karlsruhe Herrn Prof. Dr. Dr. h. c. Friedrich Schaller zum 70. Geburtstag gewidmet [w:] andrias, tom 7, Karlsruhe 1990, s. 5–8
- Dietrich Teschner: Prof. Dr. Dr. Friedrich Schaller zum 70. Geburtstag sehr herzlich [w:] Braunschweiger Naturkundliche Schriften, tom 3, wydanie 3. Braunschweig październik 1990, s. 567–568
- Prof. em. Dr. h. c.f.Dr. Friedrich Schaller [w:] zobodat.at, OÖ Landes-Kultur GmbH (wraz z listą publikacji)
- Ulrike und Horst Aspöck: Friedrich Schaller zum 95. Geburtstag [w:] Entomologica Austriaca, tom 23, Wiedeń 2015, s. 265–266
- Friedrich Schaller na stronie internetowej Wydziału Biologii Ewolucyjnej Uniwersytetu Wiedeńskiego
- Biografia Friedricha Schallera (Internet Archive)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d https://www.zobodat.at/pdf/ZAOE_70_0193-0200.pdf
- ↑ FLG-Wiki, abgerufen am 10. Juni 2014.
- ↑ Zobodat - Personen [online], www.zobodat.at [dostęp 2024-02-09].
- ↑ Kürschners Deutscher Gelehrten-Kalender 2003: Bio-bibliographisches Verzeichnis deutschsprachiger Wissenschaftler der Gegenwart, wyd. 19 Ausgabe, München: K. G. Saur, 2003, ISBN 978-3-598-23607-5 [dostęp 2024-02-09].
- ↑ ISSN 0252-192X; https://www.zobodat.at/pdf/STAPFIA_0070_0001-0329.pdf