Fusarium graminearum

Fusarium graminearum Schwabe – gatunek grzybów z rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae)[1]. Pasożyt wielu roślin. U roślin uprawnych wywołuje grzybowe choroby roślin, takie jak zgorzel siewek, fuzarioza kłosów zbóż i fuzaryjna zgorzel łodyg kukurydzy, fuzaryjna zgorzel goździka[2].

Fusarium graminearum
Ilustracja
Makrokonidia
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Sordariomycetes

Rząd

rozetkowce

Rodzina

gruzełkowate

Rodzaj

Fusarium

Gatunek

Fusarium graminearum

Nazwa systematyczna
Fusarium graminearum Schwabe
Flora Anhalt 2: 285 (1839)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fusarium, Nectriaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Ma ponad 20 synonimów. Niektóre z nich[3]:

  • Botryosphaeria saubinetii (Mont.) Niessl 1872
  • Dichomera saubinetii (Mont.) Cooke 1878
  • Dothidea zeae (Schwein.) Schwein. 1832
  • Fusarium caricis Oudem. 1890
  • Fusarium graminearum Schwabe 1839
  • Gibbera saubinetii Mont. 1856
  • Gibberella pulicaris subsp. saubinetii (Mont.) Sacc. 1878
  • Gibberella saubinetii (Mont.) Sacc. 1879
  • Gibberella zeae (Schwein.) Petch 1936
  • Hendersoniopsis zeae (Schwein.) Woron. 1922
  • Sphaeria saubinetii Berk. & Broome 1848
  • Sphaeria zeae Schwein. 1822

Patogen ten w Polsce znany jest wyłącznie w postaci anamorfy jako Fusarium graminearum. Teleomorfy w Polsce w środowisku naturalnym nie znaleziono[4]. Można ją jednak łatwo hodować w laboratorium na sztucznych pożywkach[5].

Morfologia

edytuj

Grzyb mikroskopijny. Podczas konidiogenezy wytwarza tylko jeden rodzaj zarodnikówmakrokonidia. Są one proste lub lekko sierpowate, mają 3-7 przegród i rozmiary 3,5–6,5 × 29–82 μm. Powstają na rozgałęzionych konidioforach w spordochiach, a czasami także bezpośrednio na grzybni powietrznej[4]. Makrokonidia są różowe, komórka konidiotwórcza ma gałkowaty kształt, typowy u Fusarium[5]. Owocniki płciowe typu perytecjum powstają bardzo rzadko. Są purpurowoczarne. Powstające w nich askospory mają 3 przegrody. Są krótsze i grubsze od makrokonidiów. Są to zarodniki typu balistospora – po dojrzeniu są z worka wyrzucane z przyspieszeniem 870 000 razy większym od przyspieszenia ziemskiego. Jest to największe przyspieszenie, jakie zaobserwowano w świecie istot żywych[5].

Znaczenie

edytuj
  • W samym tylko USA w ciągu ostatniej dekady fuzarioza zbóż spowodowała straty szacowane na kilka miliardów dolarów[5]
  • Według ankiety przeprowadzonej wśród fitopatologów przez czasopismo „Molecular Plant Pathology” w 2012 r. gatunek ten znalazł się na 4 miejscu wśród gatunków grzybów o największym znaczeniu w gospodarce człowieka[6].
  • Gibberella zeae wydziela dwie mykotoksyny: zearalenon i deoksyniwalenol. Pierwsza ma podobne działanie, jak estrogeny; gdy dostanie się do układu pokarmowego u ciężarnych kobiet i samic ssaków może spowodować poronienia, u mężczyzn zaś feminizację. Deoksyniwalenol u świni powoduje chorobę i niechęć do spożywania pokarmu[5].
  • Jest modelowym gatunkiem grzyba często wykorzystywanym w badaniach laboratoryjnych. Jej plecha jest homotaliczna, co bardzo ułatwia rozmnażanie płciowe. Daje się łatwo hodować na agarze z ekstraktem marchwianym i rozmnaża się bardzo szybko; już po 48 godz. tworzy perytecja, a po 144 godz. askospory[5].
  • Jest jednym z nielicznych gatunków grzybów, u których dokonano pełnego rozszyfrowania genomu[5].

Przypisy

edytuj
  1. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-21] (ang.).
  2. Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
  3. Species Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).
  4. a b Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 280–283, ISBN 978-83-09-01077-7.
  5. a b c d e f g Tom Volk’s Fungus of the Month for August 2005. [dostęp 2017-11-18].
  6. Dean R, Van Kan JA, Pretorius ZA, et al.. The Top 10 fungal pathogens in molecular plant pathology. „Mol. Plant Pathol.”. 13 (4), s. 414–430, May 2012. DOI: 10.1111/j.1364-3703.2011.00783.x. PMID: 22471698. (ang.).