Głowienka marchwiówka

Głowienka marchwiówka
	Coptocephala scopolina
	(Linnaeus, 1767)
	; Podgatunek nominatywny
	; Samica podgatunku C. s. floralis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	stonki
Rodzina	stonkowate
Podrodzina	zmróżki
Plemię	Clytrini
Podplemię	Clytrina
Rodzaj	głowienka
Gatunek	głowienka marchwiówka
Synonimy
	dla C. s. floralis: Clythra floralis Olivier, 1791; Coptocephala bistrimaculata Kuster, 1845; ; dla C. s. kuesteri: Coptocephala kuesteri Kraatz, 1872; Coptocephala melanocephala Kuster, 1847; ; dla C. s. scopolina: Chrysomela scopolina Linnaeus, 1767; Clythra scopolina (Linnaeus, 1767); Clythra cyanocephala Olivier, 1791; Coptocephala bipunctata Depoli, 1926; Coptocephala destituta Depoli, 1926; Coptocephala lateremaculata Depoli, 1926 ; Coptocephala scutellaris Depoli, 1926; Coptocephala separata Depoli, 1926; ;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Głowienka marchwiówka^[1] (Coptocephala scopolina) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny zmróżek. Zamieszkuje Europę.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1767 roku przez Karola Linneusza pod nazwą Chrysomela scopolina. Wyróżnia się w jego obrębie siedem podgatunków^[2]:

Coptocephala scopolina alticola Cobos, 1954
Coptocephala scopolina floralis (Olivier, 1791)
Coptocephala scopolina kuesteri Kraatz, 1872
Coptocephala scopolina nana Baguena, 1960
Coptocephala scopolina punctata Weise, 1889
Coptocephala scopolina scopolina (Linnaeus, 1767)

Morfologia

Samiec podgatunku C. s. floralis

Chrząszcz o walcowatym ciele długości od 5 do 7 mm. Głowa jest czarna włącznie z wargą górną^[3]^[4], u samca niemal czworokątna i bardzo szeroka, u samic znacznie mniejsza^[3]. Przedplecze jest pomarańczowe do czerwonego. Barwa tarczki jest czarna. Pokrywy są pomarańczowe do czerwonych z czarnym, zmiennym wzorem^[3]^[4]. Na powierzchni pokryw występują wyraźne punkty z tendencją do układania się w nieregularne szeregi oraz lekkie zmarszczki, nadające im nieco matowego połysku^[3]. U C. s. floralis tył pokryw bywa owłosiony, u pozostałych podgatunków są one zupełnie nagie^[4]. Odnóża u większości podgatunków są całkowicie czarne^[3]^[4], jednak C. s. floralis i C. s. nana miewają golenie częściowo lub całkowicie czerwone^[4]. Genitalia samca cechują się edeagusem o spodniej powierzchni zwykle równomiernie wypukłej, co najwyżej ze szczątkowym nabrzmieniem podłużnym, pozbawionej okienka z białawą błoną^[4].

Ekologia i występowanie

Imago na roślinie żywicielskiej

Owad ciepłolubny, zasiedlający suche, trawiaste zbocza, pobrzeża lasów, polany i zarośla^[3]^[1]. Jest polifagicznym fitofagiem^[5]. Wśród jego roślin żywicielskich wymieniane są marchew zwyczajna, żebrzyca roczna^[3]^[6], omanowiec lepki i chondrilla sztywna. Larwy żerują na martwych liściach, natomiast postacie dorosłe na kwiatach i żywych liściach^[5]. Aktywne osobniki dorosłe obserwuje się od kwietnia do października^[1].

Gatunek palearktyczny, europejski. Podgatunek nominatywny znany jest z Hiszpanii, Andory, Francji, Niemiec, Austrii, Włoch, Polski, Chorwacji oraz Bośni i Hercegowiny^[2]. W Polsce podawany był z pojedynczych stanowisk na południowym wschodzie kraju^[3]^[6]. C. s. kuesteri podawany jest ze Szwajcarii, Włoch, Słowenii, Chorwacji i Serbii. C. s. floralis zamieszkuje tereny Portugalii i Hiszpanii. Pozostałe podgatunki są endemitami Hiszpanii, przy czym C. s. alticola ograniczony jest do pasma Sierra Nevada^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Coptocephala scopolina – Głowienka marchwiówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-05-24].
↑ ^a ^b ^c IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 6. Chrysomeloidea, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2010, s. 568-569, ISBN 978-87-88757-84-2 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andrzej Warchałowski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera: z. 94 Stonkowate - Chrysomelidae. Część ogólna i podrodziny Donaciinae, Orsodacninae, Criocerinae, Clytrinae, Cryptocephalinae, Lamprosomatidae, Eumolpinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1971, s. 102.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Coptocephala Chevr. 1836. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-05-22].
↑ ^a ^b W.N. Ellis: Coptocephala scopolina (Linnaeus, 1767). [dostęp 2024-05-24].
↑ ^a ^b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1990.

[insektarium-1] Coptocephala scopolina – Głowienka marchwiówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-05-24].

[cpc-2] IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 6. Chrysomeloidea, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2010, s. 568-569, ISBN 978-87-88757-84-2 .

[Warchalowski-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andrzej Warchałowski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera: z. 94 Stonkowate - Chrysomelidae. Część ogólna i podrodziny Donaciinae, Orsodacninae, Criocerinae, Clytrinae, Cryptocephalinae, Lamprosomatidae, Eumolpinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1971, s. 102.

[ke-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Coptocephala Chevr. 1836. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-05-22].

[Ellis-5] W.N. Ellis: Coptocephala scopolina (Linnaeus, 1767). [dostęp 2024-05-24].

[Burakowskietal-6] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1990.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]