Geopora arenicola
Geopora arenicola (Lév.) Kers – gatunek grzybów z rodziny Pyronemataceae[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Geopora arenicola |
| Nazwa systematyczna | |
| Geopora arenicola (Lév.) Kers Svensk bot. Tidskr. 68(3): 345 (1974) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Geopora, Pyronemataceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1848 r. Joseph-Henri Léveillé, nadając mu nazwę Peziza arenicola. Obecną nazwę podał Lars Erik Kers w 1974 r.[1] Ma 14 synonimów. Niektóre z nich:
- Lachnea arenicola (Lév.) Gillet 1880
- Scutellinia arenicola (Lév.) Kuntze 1891
- Sepultaria arenicola (Lév.) Massee 1895[2].
Morfologia edytuj
Częściowo jest to grzyb podziemny. Kuliste owocniki przez kilka miesięcy rozwijają się pod ziemią, zanim przebiją się przez powierzchnię gleby, nawet wówczas ich dolna część często jest zagrzebana w ziemi. Pękają wówczas na 5 do 7 dość regularnych ramion przybierając kształt popękanej miseczki o wysokości do 2,5 cm i średnicy od 1 do 2,5 cm. Wewnętrzna płodna powierzchnia hymenialna ma barwę od jasnokremowej do szarawobeżowej i jest gładka. Sterylna powierzchnia zewnętrzna ma barwę od bladobrązowej do średniobrązowej, jest szorstka, pokryta mikroskopijnymi jasnobrązowymi włosami i zwykle oblepiona cząstkami roślin i gleby. Miąższ kruchy[3].
- Cechy mikroskopowe
Worki 8-zarodnikowe, jednorzędowe, cylindryczne, 250– 300 × 18–21 µm. Askospory 24,1–27,8 × 12,3–15,7 µm, szkliste, elipsoidalne, zwykle zawierające jedną centralną gutulę i kilka mniejszych na biegunach. Parafizy cylindryczne, szkliste, z drobnymi ziarnistymi kropelkami w protoplazmie, o średnicy 2–3 µm, septowane, na końcach poszerzone do 6–8 µm. Subhymenium o grubości do 50 µm, zwartej strukturze, ze splątanymi komórkami o średnicy 5–10 µm. Środkowa warstwa miąższu o grubości 450–500 µm, zbudowana z pęcherzykowatych, cylindrycznych lub gruszkowatych komórek o wymiarach 10–40 × 5–15 µm. Warstwa zewnętrzna o grubości 120–160 µm, zbudowana z kulistych, gruszkowatych lub wielokątnych komórek o średnicy 20–60 µm, splątanych z cylindrycznymi komórkami pęcherzykowymi. Zwykle są to komórki grubościenne (1-2 µm), brązowawo pigmentowane. Rozwijają się z nich włoski i strzępki grzybni wrastającej w podłoże. Komórki brzegowe sklejające się z sobą, wydłużone, maczugowate, gęsto septowane. Włoski gęste, pokrywające powierzchnię apotecjum, u nasady splecione ze strzępkami grzybni i niełatwe do odróżnienia, proste i kręte, bardzo długie (do 1000 µm), grubościenne (1,5–2 µm), septowane, inkrustowane, brązowo pigmentowane, często rozwidlone[4].
- Gatunki podobne
Geopora arenicola jest makroskopowo praktycznie nie do odróżnienia od zagrzebki piaskowej Geopora arenosa, która także występuje w suchych, piaszczystych miejscach, szczególnie na wydmach. Zarodniki Geopora arenosa są mniejsze (22–25 × 11–15 µm) w porównaniu z 24–28 × 12–16 µm w przypadku Geopora arenicola. Przez niektórych mykologów gatunki te uważane są za synonimy[3].
Występowanie i siedlisko edytuj
Geopora arenicola występuje głównie w Ameryce Północnej i Europie, podano pojedyncze stanowiska także w Ameryce Południowej i Azji. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniona, występuje od Morza Śródziemnego na południu aż po archipelag Svalbard i Grenlandię na północy[5]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 8 stanowisk[6], w późniejszych latach znaleziono jeszcze inne stanowiska tego gatunku[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[8].
Grzyb naziemny i podziemny[3]. Występuje na glebach piaszczystych, często w przybrzeżnych systemach wydm. Przypuszczalnie jest grzybem mykoryzowym współżyjącym z różnymi gatunkami krzewów[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-23] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-23] (ang.).
- ↑ a b c d e Geopora arenicola (Lév.) Kers [online], First Nature [dostęp 2023-02-22].
- ↑ Branislav Perić, Olgica Perić, Notes on Montegrin species of Geopora, „Mycol. Monten.”, 14, 2011, s. 117–150 (ang.).
- ↑ Występowanie Geopora arenicola na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-21].
- ↑ Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-23].
- ↑ Aktualne stanowiska Geopora arenicola w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-23].