Gibboniec czubaty

Gibboniec czubaty
	Nomascus concolor
	(Harlan, 1826)
	; Samica
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	człekokształtne
Rodzina	gibbonowate
Rodzaj	gibboniec
Gatunek	gibboniec czubaty
Synonimy
	Simia concolor Harlan, 1826; Hylobates harlani Lesson, 1827; Hylobates niger Ogilby, 1840; Hylobates henrici de Pousargues, 1897; Hylobates concolor jingdongensis Ma & Wang, 1986; Hylobates concolor furvogaster Ma & Wang, 1986;
	Simia concolor Harlan, 1826; Hylobates harlani Lesson, 1827; Hylobates niger Ogilby, 1840; Hylobates henrici de Pousargues, 1897; Hylobates concolor jingdongensis Ma & Wang, 1986; Hylobates concolor furvogaster Ma & Wang, 1986;
Podgatunki
	N. c. concolor (Harlan, 1826); N. c. lu Delacour, 1951;
	N. c. concolor (Harlan, 1826); N. c. lu Delacour, 1951;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gibboniec czubaty^[10], gibboniec junnański^[10], gibboniec czarny^[10], gibon czarny (Nomascus concolor) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).

Zasięg występowania

Gibboniec czubaty występuje w orientalnej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[11]:

N. concolor concolor – gibboniec czubaty – południowo-środkowa Chińska Republika Ludowa (środkowa i południowo-zachodnia prowincja Junnan), w tym niewielka populacja na zachód od rzeki Mekong w pobliżu granicy z Mjanmą, oraz północny Wietnam (prowincje Lào Cai, Sơn La i Yên Bái) między Rzekami Czarną i Czerwoną od około 20°N do 23°45’N.
N. concolor lu – gibboniec laotański – północno-zachodni Laos (prowincje Bokéo i Louang Namtha) w izolowanej populacji na wschód od rzeki Mekong na około 20°17’N–20°25’N.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1826 roku amerykański zoolog i paleontolog Richard Harlan nadając mu nazwę Simia concolor^[2]. Holotyp pochodził z Tonkinu, w Wietnamie^[12].

Niektóre ujęcia systematyczne rozpoznają do czterech podgatunków^[12], lecz taksony furvogaster z południowo-zachodniego Junnanu na zachód od rzeki Mekong i jingdonensis znaleziony w zachodnio-środkowym Junnan są uważane za synonimy podgatunku nominatywnego w oparciu o niedawne dowody genetyczne^[13]^[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[11].

Etymologia

concolor: łac. concolor, concoloris „tego samego koloru, jednobarwny, podobny”, od cum (stara forma com) „razem z”; color, coloris „kolor”^[14].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 43–45 cm; masa ciała 7–8 kg^[13]. Sierść czarna lub ciemnobrązowa, twarz czarna, białe bokobrody, ręce i stopy czarne. Z tyłu niewielkie modzele pośladkowe. W swym uzębieniu posiada charakterystyczne długie kły.

Ekologia

Żyje w wilgotnych lasach w małych grupach rodzinnych nie oddalając się zbytnio od swego terytorium prowadząc dzienny, nadrzewny tryb życia. Okres żywota sięga 25 lat. Odżywia się roślinami, liśćmi, owocami, drobnymi ptakami i ich jajami.

Przypisy

↑ Nomascus concolor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b R. Harlan. Description of an Hermaphrodite Orang Outang, lately living in Philadelphia. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 5 (2), s. 231, 1827. (ang.).
↑ R.-P. Lesson. Description d’un Orang-outang qui a vécu à Philadelphie. „Bulletin des sciences naturelles et de géologie”. 13, s. 111, 1828. (fr.).
↑ W. Ogilby. On a new Species of Gibbon (Hylobates leucogenys). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 21, 1840. (ang.).
↑ E. de Pousargues. Sur un Gibbon d’espèce nouvelle provenant du Haut-Tonkin. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 2, s. 367, 1896. (fr.).
↑ Ma i Wang 1986 ↓, s. 399.
↑ Ma i Wang 1986 ↓, s. 402.
↑ J.T. Delacour. La systematique des gibbons indochinois. „Mammalia”. 15 (3), s. 121, 1951. DOI: 10.1515/mamm.1951.15.3.118.. (fr.).
↑ F.F. Pengfei F.F. i inni, Nomascus concolor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).
↑ ^a ^b ^c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nomascus concolor. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].
↑ ^a ^b D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 787. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

S. Ma & Y. Wang. The taxonomy and distribution of the gibbons in southern China and its adjacent region—with description of three new subspecies. „Zoological Research”. 7 (4), s. 393–410, 1986. (ang.).

[itis-1] Nomascus concolor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Harlan-2] R. Harlan. Description of an Hermaphrodite Orang Outang, lately living in Philadelphia. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 5 (2), s. 231, 1827. (ang.).

[Lesson-3] R.-P. Lesson. Description d’un Orang-outang qui a vécu à Philadelphie. „Bulletin des sciences naturelles et de géologie”. 13, s. 111, 1828. (fr.).

[Ogilby-4] W. Ogilby. On a new Species of Gibbon (Hylobates leucogenys). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 21, 1840. (ang.).

[Pousargues-5] E. de Pousargues. Sur un Gibbon d’espèce nouvelle provenant du Haut-Tonkin. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 2, s. 367, 1896. (fr.).

[CITEREFMaWang1986399-6] Ma i Wang 1986 ↓, s. 399.

[CITEREFMaWang1986402-7] Ma i Wang 1986 ↓, s. 402.

[Delacour-8] J.T. Delacour. La systematique des gibbons indochinois. „Mammalia”. 15 (3), s. 121, 1951. DOI: 10.1515/mamm.1951.15.3.118.. (fr.).

[iucn-9] F.F. Pengfei F.F. i inni, Nomascus concolor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).

[Cichocki&inni-10] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-11] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nomascus concolor. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].

[Chivers&inni-13] D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 787. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[Jobling-14] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[10]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[11]

[12]

[13]

[14]