Gibboniec czubaty[10], gibboniec junnański[10], gibboniec czarny[10], gibon czarny (Nomascus concolor) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny gibbonowatych (Hylobatidae).

Gibboniec czubaty
Nomascus concolor[1]
(Harlan, 1826)
Ilustracja
Samica
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Nadrodzina

człekokształtne

Rodzina

gibbonowate

Rodzaj

gibboniec

Gatunek

gibboniec czubaty

Synonimy
  • Simia concolor Harlan, 1826[2]
  • Hylobates harlani Lesson, 1827[3]
  • Hylobates niger Ogilby, 1840[4]
  • Hylobates henrici de Pousargues, 1897[5]
  • Hylobates concolor jingdongensis Ma & Wang, 1986[6]
  • Hylobates concolor furvogaster Ma & Wang, 1986[7]
Podgatunki
  • N. c. concolor (Harlan, 1826)
  • N. c. lu Delacour, 1951[8]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Zasięg występowania

edytuj

Gibboniec czubaty występuje w orientalnej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[11]:

Taksonomia

edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1826 roku amerykański zoolog i paleontolog Richard Harlan nadając mu nazwę Simia concolor[2]. Holotyp pochodził z Tonkinu, w Wietnamie[12].

Niektóre ujęcia systematyczne rozpoznają do czterech podgatunków[12], lecz taksony furvogaster z południowo-zachodniego Junnanu na zachód od rzeki Mekong i jingdonensis znaleziony w zachodnio-środkowym Junnan są uważane za synonimy podgatunku nominatywnego w oparciu o niedawne dowody genetyczne[13][11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[11].

Etymologia

edytuj
  • concolor: łac. concolor, concoloris „tego samego koloru, jednobarwny, podobny”, od cum (stara forma com) „razem z”; color, coloris „kolor”[14].

Morfologia

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 43–45 cm; masa ciała 7–8 kg[13]. Sierść czarna lub ciemnobrązowa, twarz czarna, białe bokobrody, ręce i stopy czarne. Z tyłu niewielkie modzele pośladkowe. W swym uzębieniu posiada charakterystyczne długie kły.

Ekologia

edytuj

Żyje w wilgotnych lasach w małych grupach rodzinnych nie oddalając się zbytnio od swego terytorium prowadząc dzienny, nadrzewny tryb życia. Okres żywota sięga 25 lat. Odżywia się roślinami, liśćmi, owocami, drobnymi ptakami i ich jajami.

Przypisy

edytuj
  1. Nomascus concolor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b R. Harlan. Description of an Hermaphrodite Orang Outang, lately living in Philadelphia. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 5 (2), s. 231, 1827. (ang.). 
  3. R.-P. Lesson. Description d’un Orang-outang qui a vécu à Philadelphie. „Bulletin des sciences naturelles et de géologie”. 13, s. 111, 1828. (fr.). 
  4. W. Ogilby. On a new Species of Gibbon (Hylobates leucogenys). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 21, 1840. (ang.). 
  5. E. de Pousargues. Sur un Gibbon d’espèce nouvelle provenant du Haut-Tonkin. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 2, s. 367, 1896. (fr.). 
  6. Ma i Wang 1986 ↓, s. 399.
  7. Ma i Wang 1986 ↓, s. 402.
  8. J.T. Delacour. La systematique des gibbons indochinois. „Mammalia”. 15 (3), s. 121, 1951. DOI: 10.1515/mamm.1951.15.3.118.. (fr.). 
  9. F. Pengfei i inni, Nomascus concolor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-13] (ang.).
  10. a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 54. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  11. a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 268. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nomascus concolor. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-13].
  13. a b D.J. Chivers, M.V. Anandam, C.P. Groves, S. Molur, B.M. Rawson, M.C. Richardson, Ch. Roos & D. Whittaker: Family Hylobatidae (Gibbons). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 787. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  14. The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
  • S. Ma & Y. Wang. The taxonomy and distribution of the gibbons in southern China and its adjacent region—with description of three new subspecies. „Zoological Research”. 7 (4), s. 393–410, 1986. (ang.).