Gołąbek ciemniejący
Gołąbek ciemniejący (Russula livescens (Batsch) Bataille) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek ciemniejący |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula livescens (Batsch) Bataille Fl. Monogr. Astérosporales: 76 (1908) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1786 r. August Johann Georg Karl Batsch, nadając mu nazwę Agaricus livescens. W 1908 r. Frédéric Bataille przeniósł go do rodzaju Russula[1].
Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.[2]
Morfologia edytuj
Średnica 4–7 cm, wypukły z podwiniętym i prostym brzegiem, później płaskowypukły, na koniec z zagłębionym środkiem i klapowanym brzegiem. Brzeg krótko prążkowany. Powierzchnia szarawobrązowa, od sepii do brązowoochrowej, ciemniejsza w centrum. Skórka w stanie wilgotnym tłusta, później błyszcząca, dająca się oddzielić na ponad jednej trzeciej promienia lub nawet prawie do środka, pod lupą drobno chropowata, gładka lub drobno prążkowana z drobnymi ciemniejszymi płatkami lub promienistą chropowatością[3].
Dość gęste lub średnio gęste, cienkie, czasem nierówne, rozwidlone i zespolone w pobliżu trzonu, często o nieregularnym wyglądzie, miejscami nieco ostre i zakrzywione i prawie tępe na końcu, dość szerokie (4–9 mm), początkowo białe lub kremowobiałe, następnie brudnoszarawe, czasami z brązowymi lub rdzawymi plamami, zwłaszcza na krawędziach[3].
Wysokość 2,5–4 cm, grubość 0,7–1,7 cm, mocny, a nawet twardy, czasem nieco rozszerzony pod blaszkami lub nieco pogrubiony u dołu, ale najczęściej cylindryczny, początkowo pełny, potem nieregularnie komorowaty. Powierzchnia biała lub biaława, czasem lekko brudnoszarawa i często nabiegła brązowo lub czerwono, zazwyczaj w dolnej części, pod blaszkami lekko oprószona, w innych miejscach drobno chropowata[3].
Mniej lub bardziej zwarty, dość cienki, początkowo biały, później w trzonie szarzejący lub brązowiejący. Zapach zazwyczaj owocowy, smak łagodny, słodkawy, ani nie mdlący, ani cierpki. W silnych zasadach i w amoniaku szczyt trzonu barwi się na czerwono[3].
Kremowy, zazwyczaj bardzo jasny[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 30–52 × 8,5–11 µm. Bazydiospory 6,5–8,5 × 5–6,7 μm, odwrotnie jajowate, ornamentowane krótkimi, ziarnistymi grzebieniami i nieco siateczkowate, z pojedynczymi, niskimi brodawkami. Cystydy wrzecionowate, 70–9 × 7–11 µm, z długim i w kilku miejscach na szczycie rozdętym kończykiem, wyraźnie reagujące z sulfowaniliną[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje w Ameryce Południowej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Znany z niewielu stanowisk[5]. W Polsce do 2003 r. podano 4 stanowiska[2], w późniejszych latach podano następne[6]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status I – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy występujący w lasach liściastych i mieszanych z sosnami, szczególnie na lekko wilgotnych obszarach trawiastych, wzdłuż dróg[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 605, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e H. Romagnesi, Les Russules d’Europe et d’Afrique du Nord, 1967, s. 1–998.
- ↑ a b Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Występowanie Russula livescens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-27] (pol.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 67, ISBN 83-89648-38-5.