Gołąbek ostroblaszkowy

Gołąbek ostroblaszkowy (Russula acrifolia Romagn.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).

Gołąbek ostroblaszkowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek ostroblaszkowy
Nazwa systematyczna
Russula acrifolia Romagn. Docums Mycol. 26(no. 104): 32 (1997)
Zasięg
Zasięg w Europie

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1997 r. Henri Charles Louis Romagnesi. Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–15 cm, twardy i mięsisty, ale kruchy, początkowo kulisty, potem płasko wypukły, w końcu wklęsły, a nawet w starszym wieku lejkowaty, zawsze z głęboko wgłębionym środkiem. Brzeg najpierw podwinięty, potem prosty i cienki, regularny lub często lekko falisty lub klapowowany u okazów rozłożystych. Powierzchnia brudnobrązowa lub umbrowobrązowa, często z odcieniem czerwonobrązowym, a także trochę oliwkowa, rzadziej szarobrązowa, często z ciemniejszym środkiem i jaśniejszym brzegiem, ale nie białawym. Skórka daje się w postaci pasków oddzielić w przybliżeniu na brzegu na około 1/3 promienia kapelusza, jest lepka, gładka (pod lupą szorstka lub postrzępiona), tłusta, schnie powoli, jednak szybciej na brzegu niż w zagłębieniu.

Blaszki

Dosyć gęste, w liczbie (5)–7–12 na cm w odległości 1 cm od brzegu, niezbyt grube lub dość cienkie, z licznymi blaszeczkami, bardzo często rozwidlone lub rozdzielone przy trzonie, czasami zespolone, o szerokości 5–12 mm, sierpowate, często lekko łukowate, wyraźnie zwężające się i trochę faliste przy przyczepie. Mają barwę bladej kości słoniowej lub mlecznobiałą, potem kremowobiałą, ochrowobiałą, żółtej kości słoniowej, widziane z boku lekko siną, czasami są nakrapiane i brązowiejące na krawędziach.

Trzon

Wysokość 3–6,5 cm, grubość 1,2–3 cm, mocny, cylindryczny, często u nasady nieco maczugowaty, na starość może być mniej lub bardziej zwężony, początkowo pełny, potem miękki i częściowo pusty, z obszernymi komorami. Powierzchnia biała, ale szybko brudząca się, brązowa lub z czarniawymi plamami, które po naciśnięciu mogą zabarwić się na czerwono, często pozostaje biała tylko pod blaszkami. Jest drobno jedwabista, lekko pomarszczona, następnie z drobnymi, ciemniejszymi, siateczkowatymi zmarszczkami lub z wgłębieniami.

Miąższ

Gruby i twardy, pod blaszkami biały, następnie czerwieniejący mniej więcej tak samo jak gołąbek gęstoblaszkowy (Russula densifolia), na koniec szary, okopcony lub czarnobrązowy. Ma słaby zapach, w blaszkach cierpki, a czasem nawet palący smak, w kapeluszu znacznie mniej, a czasem nawet pod koniec zauważalnie słodki. Szybko i energicznie reaguje z gwajakolem, w FeSO₄ zmienia barwę na zielonkawą.

Cechy mikroskopowe

Bazydiospory (6,5)–7–9,5–(11,5) × (5,5)-6,5–7,5 µm, odwrotnie jajowate, czasami eliptyczne, brodawkowate, o brodawkach stożkowatych lub półkulistych, niecałkowicie połączonych w siateczkę. Brodawki mają wysokość do 0,5 µm wysokości, są dość liczne, niektóre słabo amyloidalne, wyrostek wnęki około 1 × 1–1,25 µm, lekko zaznaczony, gładki i duży obszar nadwyrostkowy. Podstawki 45–55 × 7–10–(11,5) µm, 4-zarodnikowe. Cystydy wąsko cylindryczne do wrzecionowatych, 57–115 × 5–7,2 µm, zwykle zaopatrzone na górze w jeden lub dwa cylindryczne, lancetowate lub kuliste wyrostki, z wtrąceniami czerniącymi w sulfowanilinie. Skórka zbudowana ze splątanych strzępek wypełnionych brązowym sokiem, wypuszczająca tępe, smukłe, ale czasami ampułkowane włoski o szerokości 3–4,5 µm, przeplatane kilkoma wąskimi dermatocystydami o szerokości 3,5–5 µm. Pod skórką, w miąższu i w subhymenium liczne strzępki mleczne i sferocyty o dość grubych i refrakcyjnych ścianach.

Występowanie i siedlisko

Russula acrifolia to gatunek holarktyczny, który potrzebuje klimatu umiarkowanego. Gatunek rozprzestrzeniony na Kaukazie, Syberii, w Korei i Japonii, Ameryce Północnej, Afryce Północnej i Europie. Rośnie na żyznych glebach.

Russula acrifolia jest grzybem mykoryzowym żyjącym w symbiozie z różnymi gatunkami drzew. Jego ulubionymi partnerami symbiotycznymi są buk i świerk. Jeśli nie są one dostępne, grzyb może również tworzyć symbiotyczne partnerstwo z modrzewiami, sosnami, brzozami, dębami i lipami.