Gołąbek skromny

Gołąbek skromny (Russula puellaris Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).

Gołąbek skromny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek skromny
Nazwa systematyczna
Russula puellaris Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 362 (1838) [1836-1838]
Zasięg
Zasięg w Europie

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisali go w 1838 r. Elias Fries i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna. Ma 20 synonimów. Są nimi m.in., wszystkie odmiany i formy tego gatunku:

Polską nazwę podała Alina Skirgiełło w 1991 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–4,5(–7) cm, początkowo wypukły, ale szybko płaski z wklęsłym środkiem. Powierzchnia bladopurpurowa, różowoliliowa, na środku zwykle ciemniejsza, nawet czarniawa, na brzeguz ochrowym odcieniem lub z ochrowymi plamami. Brzeg cienki, zaokrąglony, początkowo równy, ale szybko promieniście karbowany i nieco gruzełkowaty. Skórka cienka, wilgotna (z wyjątkiem starych okazów), błyszcząca, łatwo dająca się zedrzeć daleko od brzegu.

Blaszki

Rzadkie, bardzo rzadko rozwidlone, przy brzegu zaokrąglone, początkowo wodnisto kremowe, potem żółtoochrowe, u starszych okazów z plamistymi brzegami.

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość 1–3 cm, niemal walcowaty, u podstawy nieznacznie zgrubiały. Powierzchnia gładka, biała, po dotknięciu zmieniająca barwę na ochrową, u starszych okazów żółtoochrowa lub rdzawoochrowa.

Miąższ

Cienki, początkowo jędrny, potem miękki, kruchy, biały, ale po kilku godzinach od zebrania żółtawoochrowo nabiegły. Zapach prawie niewyczuwalny lub słabo owocowy, smak łagodny.

Wysyp zarodników

Jasnokremowy, rzadko kremowy.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 25–46 × 10–12 µm. Bazydiospory 8,5–9 × 7–7,5 µm, elipsoidalne, pokryte dość licznymi, grubymi i często spiczastymi brodawkami, czasami połączonymi nielicznymi łącznikami. Zarówno brodawki, jak hilum są amyloidalne. Cystydy maczugowate z kończykiem, 40–85 × 8–12 µm, w sulfowanilinie szarzejące. W skórce kapelusza dosyć liczne dermatocystydy.

Gatunki podobne

Podobny jest gołąbek różnobarwny (Russula versicolor), ale można go odróżnić po smaku – po dłuższym czasie jest ostry.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony; występuje od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Islandię. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył liczne stanowiska, w późniejszych latach podano następne.

Naziemny grzyb mykoryzowy, występujący na wilgotnych miejscach w lasach iglastych, rzadziej liściastych.

Zastosowanie

Grzyb jadalny, jednak rzadko zbierany w celach spożywczych i zwykle uważany za grzyb niejadalny. Wśród gołąbków jadalne są gatunki o łagodnym smaku, jednak ze względu na dużą ilość gatunków i trudności z ich rozróżnieniem, przez grzybiarzy zbierane są tylko nieliczne, a wielu grzybiarzy w ogóle nie zbiera grzybów blaszkowych, ze względu na możliwość pomylenia ich z grzybami trującymi.