Goździanek ciernisty
Goździanek ciernisty[4][5] (Drypis spinosa L.) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych reprezentujący monotypowy rodzaj goździanek Drypis. Występuje w południowej Europie – w południowej części Półwyspu Apenińskiego i Bałkańskiego[3], podawany też z Libanu[6][7]. Rośnie na terenach górskich, na piargach, sięgając do wysokości 3000 m n.p.m., ale też na wybrzeżach, na wydmach i w miejscach skalistych[8]. Kwitnie latem od czerwca do września[5]. Uprawiany jest jako roślina ozdobna[7].
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
goździanek |
| Gatunek |
goździanek ciernisty |
| Nazwa systematyczna | |
| Drypis spinosa L. Sp. Pl.: 413 (1753)[3] | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Roślina zielna, wieloletnia[6], silnie rozgałęziona[5], tworząca kolczaste poduchy[6]. Łodygi są kruche, czterokanciaste[5].
- Liście
- Naprzeciwległe, siedzące i lancetowate, sztywne, rynienkowate[5], z centralną wiązką przewodzącą przedłużoną w kolec[6]. Osiągają długość od 8 do 12 mm[8].
- Kwiaty
- Skupione w gęste, główkowate wierzchotki wsparte okazałymi, palczasto podzielonymi i zakończonymi kolcami podsadkami. Kwiaty są nieco grzbieciste, co jest wyjątkiem w obrębie rodziny goździkowatych. Kielich jest walcowaty, 10–15-żyłkowy, zakończony 5 kolczastymi ząbkami. Płatków korony jest 5, białych lub różowoliliowych, głęboko rozciętych[6], z długim paznokciem[5]. Średnica korony sięga 12 mm[8]. Pręcików jest 5, wystających poza koronę. Pyłek jest niebieskawy. Zalążnia z 1 lub 2 zalążkami, zwieńczona trzema szyjkami słupka[6].
- Owoce
- Jedno-, rzadziej dwunasienne, niepękające. Wszystkie owoce z kwiatostanu rozsiewane są jako jedna diaspora[6].
Systematyka edytuj
Gatunek reprezentuje monotypowy rodzaj Drypis i także monotypowe plemię Drypideae Fenzl (1840). Należy do podrodziny Caryophylloideae w rodzinie goździkowatych Caryophyllaceae[9][6].
W obrębie gatunku wyróżnia się dwa podgatunki[3]:
- Drypis spinosa subsp. spinosa – występuje w całym zasięgu gatunku[3]. Ma płatki rozcięte do nasady, zewnętrzne podsadki znacznie dłuższe od kwiatów[5].
- Drypis spinosa subsp. jacquiniana Murb. & Wettst. – występuje w zachodniej części Bałkanów[3][5]. Płatki rozcięte do połowy, podsadki nieco tylko dłuższe od kwiatów[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-01] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-01] (ang.).
- ↑ a b c d e Drypis spinosa L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-09-01].
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 73. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e f g h i Andreas Bartels, Rośliny śródziemnomorskie, Warszawa: Multico, 2009, s. 192, ISBN 978-83-7073-683-5.
- ↑ a b c d e f g h K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. II. Flowering Plants. Dicotyledones, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, s. 232-233, ISBN 978-3-642-08141-5.
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 314, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c Drypis spinosa, [w:] Alpine Garden Society Plant Encyclopaedia [online], alpinegardensociety.net [dostęp 2023-09-01].
- ↑ Genus Drypis L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-09-01].