Goniopholisrodzaj krokodylomorfa z rodziny Goniopholididae żyjącego od późnej jury do wczesnej kredy na terenie dzisiejszej Europy i być może Ameryki Północnej oraz Azji. Skamieniałości archozaurów zaliczanych do tego rodzaju odnaleziono w Tajlandii[1], Anglii, Niemczech, Portugalii[2], amerykańskiej formacji Morrison[3] oraz kopalni w Bernissart w Belgii – obok szczątków trzydziestu dziewięciu iguanodonów oraz kilku niewielkich krokodylomorfów z rodzaju Bernissartia[4]. Z analizy kladystycznej Allena (2010) wynika jednak, że rodzaj Goniopholis obejmujący gatunki ze wszystkich trzech kontynentów nie byłby monofiletyczny. Według tej analizy krokodylomorfy tradycyjnie zaliczane do rodzaju Goniopholis, których skamieniałości odkryto w osadach formacji Morrison (gatunki "Goniopholis" gilmorei, "G." lucasii i "G." stovalli) były bliżej spokrewnione z północnoamerykańskimi przedstawicielami rodziny Goniopholididae (jak Eutretauranosuchus i Calsoyasuchus) niż z europejskimi gatunkami Goniopholis[5]. Z analizy kladystycznej Andradego i współpracowników (2011) wynika, że rodzaj Goniopholis obejmujący gatunki żyjące poza Europą oraz gatunek "G." gracilidens byłby parafiletyczny; tajski rodzaj "G." phuwiangensis jest prawdopodobnie bliżej spokrewniony z rodzajem Sunosuchus. Autorzy ci przenieśli "G." lucasii do odrębnego rodzaju Amphicotylus, a "G." gracilidens – do rodzaju Nannosuchus[6].

Goniopholis
Owen, 1841
Ilustracja
Czaszka Goniopholis simus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

Nadrząd

krokodylomorfy

(bez rangi) Mesoeucrocodylia
Rodzina

Goniopholididae

Rodzaj

Goniopholis

Gatunki
  • G. crassidens Owen, 1841 (typowy)
  • G. baryglyphaeus Schwarz, 2003
  • G. kiplingi Andrade et al., 2011
  • G. simus Owen, 1878
  • ?G. lucasii (Cope, 1878)
  • ?G. gracilidens (Owen, 1879)
  • ?G. gilmorei Holland, 1905
  • ?G. stovalli Mook, 1964
  • ?G. phuwiangensis Buffetaut & Ingavat, 1983
Rekonstrukcja
Szkielet Goniopholis odnaleziony w Bernissart

W formacji Morrison w stanie Kolorado w Stanach Zjednoczonych odkryto szkielet krokodylomorfa zaliczonego do rodzaju Goniopholis (MWC 5534) połączony ze szkieletem ankylozaura z podrodziny Polacanthinae – jest to jeden z niespełna dziesięciu odnalezionych szkieletów Goniopholis złączonych ze szkieletami innych zwierząt[3]. Geologicznie najstarsze gatunki należące do tego rodzaju pochodzą z późnej jury, z kimerydu Portugalii[2]. Goniopholis należy do najpospolitszych krokodylomorfów żyjących na półkuli północnej w okresie od późnej jury do wczesnej kredy[4]. Osiągał około 3 metrów długości, ważąc 120 kg[3]. Miał stosunkowo szeroki pysk umiarkowanej długości. Grzbiet chroniły dwa rzędy kostnych tarczek[4]. Wiele szczątków Goniopholis odnaleziono w osadach słodkowodnych, co sugeruje, że archozaury te prowadziły półwodny tryb życia, podobnie jak dzisiejsze krokodyle[3].

Przypisy

edytuj
  1. E. Buffetaut, R. Ingavat. Goniopholis phuwiangensis nov. sp., a new mesosuchian crocodile from the Mesozoic of North-eastern Thailand. „Geobios”. 16 (1), s. 79–91, 1983. (ang.). 
  2. a b Daniela Schwarz. A New Species of Goniopholis from the Upper Jurassic of Portugal. „Palaeontology”. 45 (1), s. 185–208, 2003. DOI: 10.1111/1475-4983.00233. (ang.). 
  3. a b c d Kent M. Hups, John Foster, Martin Lockley. A partial skeleton of Goniopholis from the Brushy Basin Member of the Morrison Formation. „Geological Society of America Abstracts with Programs”. 37 (6), 2005. (ang.). 
  4. a b c The Bernissart Crocodiles. Natuurinformatie. [dostęp 2009-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 marca 2005)]. (ang.).
  5. Eric Allen. Phylogenetic analysis of goniopholidid crocodyliforms of the Morrison Formation. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (Supl.), s. 52A, 2010. (ang.). 
  6. Marco Brandalise de Andrade, Richard Edmonds, Michael J. Benton i Remmert Schouten. A new Berriasian species of Goniopholis (Mesoeucrocodylia, Neosuchia) from England, and a review of the genus. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 163 (s1), s. S66–S108, 2011. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2011.00709.x. (ang.).