Grímsvötn

Grimsvötn (1725 m n.p.m.) – czynny wulkan na Islandii znajdujący się pod lodowcem Vatnajökull, piąty pod względem wysokości w Europie.

Grímsvötn
Ilustracja
Grimsvötn
Państwo  Islandia
Położenie Sveitarfélagið Hornafjörður, Þingeyjarsveit, Skútustaðahreppur, Skaftárhreppur
Pasmo Wyżyny Islandii
Wysokość 1725 m n.p.m.
Dane wulkanu
Rok erupcji 2011
Aktywność czynny
Położenie na mapie Islandii
Mapa konturowa Islandii, blisko centrum po prawej na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Grímsvötn”
Ziemia64°25′12″N 17°19′48″W/64,420000 -17,330000
Multimedia w Wikimedia Commons
Grimsvötn

Jego erupcje powodują topnienie lodowca, a ciśnienie i ciepło wydobywające się podczas erupcji z wulkanu unoszą czapę lodową, co prowadzi do katastrofalnych powodzi na tym terenie. Zjawisko to nazywa się jökulhlaup i jest bardzo często spotykane na Islandii. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce 21 maja 2011.

Erupcja z 2011 rokuEdytuj

W dniach 2 i 3 października 2010 roku w okolicach wulkanu Grimsvötn wykryto harmoniczne drżenia, prawdopodobnie zwiastujące nadchodzącą erupcję[1]. W tym samym czasie odbiornik GPS znajdujący się w wulkanie wykrył nagłe wybrzuszenie sugerujące ruchy magmy znajdującej się pod wulkanem. Na początku listopada lodowiec Vatnajökull zaczął topnieć w stopniu wskazującym na wzmożoną aktywność wulkanu.

 
Pejzaż islandzki podczas erupcji wulkanu w 2011 r.

Dnia 21 maja 2011 roku około godziny 17:30 czasu UTC rozpoczęły się drżenia i mikrowstrząsy ziemi dookoła wulkanu[2]. O godzinie 19 rozpoczęła się erupcja wulkanu. Pokrywa lodowa lodowca Vatnajökull została przerwana, z wulkanu zaczęły wydobywać się popiół i pył wulkaniczny, tworząc chmurę o wysokości osiągającej 20 kliometrów[3][4]. Erupcja ta była około 10 razy większa niż wcześniejsza, do której doszło w 2004 roku, oraz jest największą dla wulkanu Grimsvötn w ciągu ostatnich 100 lat[5]. Erupcja spowodowała zakłócenia w działaniu transportu lotniczego nad Islandią, Grenlandią, Szkocją, Norwegią i archipelagiem Svalbard[4][6][7]. Według danych organizacji Eurocontrol, w dniach 23-25 maja 2011 roku około 900 lotów zostało anulowanych, co oznacza zakłócenia znacznie mniejsze niż po erupcji wulkanu Eyjafjallajökull w 2010 roku[8].

 
Pył wulkaniczny nad Islandią. Zdjęcie satelitarne z 22 maja 2011 r.

Przewidywana aktywność wulkanuEdytuj

Badania wskazują, że aktywność wulkaniczna wzrasta i maleje tak, że częstotliwość i rozmiar erupcji w oraz wokół lodowej czapy Vatnajökull zmienia się w czasie. Ostatnie cztery erupcje wulkanów na Islandii w ciągu 15 lat sugerują okres wzmożonej aktywności wulkanów, podczas której można się spodziewać erupcji wulkanu Grímsvötn co kilka lat. Aktywność pobliskiego wulkanu Bárðarbunga jest powiązana ze wzrostem aktywności wulkanu Grímsvötn[9].

Bakterie w jeziorze subglacjalnymEdytuj

W 2004 roku po raz pierwszy wykryto kolonię bakterii w wodach jeziora subglacjalnego. Jezioro Grímsvötn znajduje się pod lodowcem Vatnajökull i nie zamarza dzięki ogrzewaniu przez wulkan. Odkryte bakterie potrafią przetrwać w warunkach z bardzo niskim stężeniem tlenu. To odkrycie może być analogiczne do wykrytych oznak życia na planecie Mars, ponieważ na tej planecie również odnaleziono ślady działalności wulkanicznej oraz lodowce[10][11].

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Possible Harmonic tremor pulse at Grímsfjall volcano | Iceland geology, www.jonfr.com [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  2. ↑ Eruption has started in Grímsvötn | News | Icelandic Meteorological office, Icelandic Meteorological office [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  3. ↑ Iceland's most active volcano erupts, www.aljazeera.com [dostęp 2018-07-04].
  4. ↑ a b Wybuch wulkanu Grimsvotn: Islandia zamyka swoją przestrzeń powietrzną, „Newsweek.pl”, 22 maja 2011 [dostęp 2018-07-04] (pol.).
  5. ↑ Iceland Review, Largest Volcanic Eruption in Grímsvötn in 100 Years, „Iceland Review”, 22 maja 2011 [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  6. ↑ Michael Sandelson, Iceland eruption hits Norwegian flights, theforeigner.no, 24 października 2017 [dostęp 2018-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-04] (ang.).
  7. ↑ Ash cloud grounds Scots flights, „BBC News”, 23 maja 2011 [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  8. ↑ European proceedures cope with new ash cloud - 5/26/2011 - Flight Global, 3 lipca 2015 [dostęp 2018-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-03].
  9. ↑ Risk assessment of volcanic eruptions | News | Icelandic Meteorological office, Icelandic Meteorological office [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  10. ↑ Mark Peplow, Glacial lake hides bacteria, „news@nature”, 2004, DOI: 10.1038/news040712-6, ISSN 9999-9999 [dostęp 2018-07-04] (ang.).
  11. ↑ Eric Gaidos i inni, A Viable Microbial Community in a Subglacial Volcanic Crater Lake, Iceland, „Astrobiology”, 4 (3), 2004, s. 327–344, DOI: 10.1089/ast.2004.4.327, ISSN 1531-1074 [dostęp 2018-07-04] (ang.).

Linki zewnętrzneEdytuj

  • Grímsvötn (ang.). W: Global Volcanism Program [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-27].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grímsvötn&oldid=63589631”