Grupa trifenylometylowa

Grupa trifenylometylowa (grupa trytylowa, trytyl, Tr) – aromatyczna grupa funkcyjna pochodząca od trifenylometanu (Ph₃CH, TrH).

Grupa trytylowa stanowi dużą zawadę przestrzenną, ponieważ do jednego atomu węgla przyłączone są trzy również sporych rozmiarów grupy fenylowe. Jest to zatem trzeciorzędowa grupa alkilowa z trzema podstawnikami arylowymi. W strukturze grupy trytylowej atom węgla łączący trzy grupy fenylowe jest połączony z czwartą dowolną grupą funkcyjną (alkilową, halogenkiem, aminową itd.) czyli jest czterowiązalny co nadaje mu hybrydyzację sp³.

Rodnik trytylowy oraz karbokation trytylowy to jedne z najtrwalszych znanych rodników i karbokationów. Ich trwałość wynika z mezomerycznej delokalizacji ładunku na trzy grupy fenylowe w związku z czym środkowy atom węgla przyjmuje hybrydyzację zbliżoną do sp². W przypadku rodnika niesparowany elektron znajduje się na niezhybrydyzowanymi orbitalu p, w przypadku karbokationu orbital ten pozostaje nieobsadzony elektronami.

Grupa trytylowa oraz jej p-metoksylowe pochodne (monometoksytrytyl MMTr, dimetoksytrytyl DMTr, rzadziej trimetoksytrytyl TMTr) są powszechnie stosowane jako kwasolabilne grupy blokujące reszty hydroksylowe, tiolowe i aminowe w syntezie organicznej^[1], m.in. podczas otrzymywania modyfikowanych nukleozydów oraz w chemicznej syntezie oligonukleotydów. Grupy te wprowadza się zazwyczaj w reakcji alkilowania za pomocą chlorku trytylu lub odpowiedniej pochodnej, a usuwa działaniem kwasu protonowego lub Lewisa. Każda grupa p-metoksylowa (CH₃O-) zwiększa labilność danej grupy trytylowej ok. 10×^[2]. Wytworzone pod wpływem kwasu kationy trytyliowe mają intensywne zabarwienie, od żółtego dla Tr⁺, poprzez pomarańczowe dla MMTr⁺ i DMTr⁺, do czerwonego dla TMTr⁺. Wprowadzenie innych podstawników pozwala na uzyskiwanie kationów trytylowych koloru zielonego, niebieskiego, fioletowego, czarnego i in., umożliwiając kolorymetryczne kodowanie związków^[3].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ Andrey Semenyuk, Matilda Ahnfelt, Camilla Estmer Nilsson, Xiao Yong Hao, Andras Földesi, Yu-Shu Kao, Hong-Huei Chen, Wei-Chen Kao, Konan Peck, Marek Kwiatkowski. Cartridge-based high-throughput purification of oligonucleotides for reliable oligonucleotide arrays. „Analytical Biochemistry”. 356 (1), s. 132-141, 2006. DOI: 10.1016/j.ab.2006.05.008.
↑ Serge L. Beaucage, Radhakrishman P. Iyer. Advances in the Synthesis of Oligonucleotides by the Phosphoramidite Approach. „Tetrahedron”. 48 (12), s. 2223-2311, 1992. DOI: 10.1016/S0040-4020(01)88752-4.
↑ EF. Fisher, MH. Caruthers. Color coded triarylmethyl protecting groups useful for deoxypolynucleotide synthesis.. „Nucleic Acids Res”. 11 (5), s. 1589-99, 1983. PMID: 6828388.

Linki zewnętrzne edytuj

[Semenyuk-1] Andrey Semenyuk, Matilda Ahnfelt, Camilla Estmer Nilsson, Xiao Yong Hao, Andras Földesi, Yu-Shu Kao, Hong-Huei Chen, Wei-Chen Kao, Konan Peck, Marek Kwiatkowski. Cartridge-based high-throughput purification of oligonucleotides for reliable oligonucleotide arrays. „Analytical Biochemistry”. 356 (1), s. 132-141, 2006. DOI: 10.1016/j.ab.2006.05.008.

[Beaucage-2] Serge L. Beaucage, Radhakrishman P. Iyer. Advances in the Synthesis of Oligonucleotides by the Phosphoramidite Approach. „Tetrahedron”. 48 (12), s. 2223-2311, 1992. DOI: 10.1016/S0040-4020(01)88752-4.

[Fisher-1983-3] EF. Fisher, MH. Caruthers. Color coded triarylmethyl protecting groups useful for deoxypolynucleotide synthesis.. „Nucleic Acids Res”. 11 (5), s. 1589-99, 1983. PMID: 6828388.

[1]

[2]

[3]