Grzybówka cuchnąca
Grzybówka cuchnąca (Phloeomana minutula (Sacc.) Redhead) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka cuchnąca |
| Nazwa systematyczna | |
| Phloeomana minutula (Sacc.) Redhead Index Fungorum290: 1 (2016) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phloeomana, Porotheleaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1887 r. Pier Andrea Saccardo, nadając mu nazwę Mycena minutula. W 2016 r. S.A Redhead wykazał, że jest oddalony filogenetycznie od rodzaju Mycena, spokrewniony jest natomiast z gatunkami z rodzajów Atheniella i Hemimycena i przeniósł go do rodzaju Phloeomana w rodzinie Porotheleaceae[1].
Ma 10 synonimów. Niektóre z nich:
- Marasmiellus olidus (Bres.) Singer 1951
- Mycena olida Bres. 1887[2].
W 1987 r. Maria Lisiewska nadała polską nazwę grzybówka cuchnąca (dla synonimu Mycena minutula)[3]. Jest ona niespójna z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia edytuj
Średnica 5–15 mm, początkowo stożkowy lub nieco dzwonkowaty, potem wypukły, na koniec spłaszczony, czasami z małym guzkiem, higrofaniczny z prześwitującymi blaszkami. Powierzchnia naga, o barwie od białej do kości słoniowej, z wiekiem bardziej żółtawa, szczególnie w środku[4].
W liczbie 15–22 pełnych blaszek, przyrośnięte lub nieco zbiegające, czasem z krótkim zębem, białe[4].
Wysokość 15–30 mm, grubość 0,5–2 mm, cylindryczny, równy, mocny, na całej powierzchni delikatnie owłosiony, błyszczący, biały, z wiekiem zmienia kolor od nasady na żółtawy do żółtobrązowego. Podstawa gęsto pokryta długimi, grubymi białymi włókienkami[4].
Bardzo cienki, o niewyraźnym zapachu i łagodnym lub kwaskowatym smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 22–27 × 6-7 µm, maczugowate, 2-zarodnikowe, ze sterygmami o długości do 8 µm. Bazydiospory 6,5–9,5 × 4,7–6,2 µm, Q = 1,3–1,8, szeroko pestkowate, nieamyloidalne. Cheilocystydy 35–60 × 10–20 µm, zmieszane z podstawkami, cylindryczne, gładkie, niemal maczugowate lub wrzecionowate, o wierzchołkach szeroko zaokrąglonych lub nieco zwężonych. Pleurocystydy rozproszone, podobne. Trama blaszek niedekstrynoidalna. Strzępki skórki kapelusza o szerokości 2,5–4,5 µm, gładkie, czasami z kilkoma rozproszonymi, grubymi, cylindrycznymi naroślami, komórki końcowe o szerokości 4–8 µm, czasami z kilkoma grubymi, nabrzmiałymi naroślami. Strzępki warstwy korowej trzonu gładkie, o szerokości 2–4,5 µm, kaulocystydy o wymiarach 16–48 × 5–9 µm, proste lub klapowane do nieco rozgałęzionych, maczugowate lub wrzecionowate do bardziej nieregularnych. Sprzążek brak[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Podano stanowiska Phloeomana minutula na wszystkich kontynentach poza Ameryką Południową i Antarktydą[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 5 stanowisk (jako Mycena minutula)[3]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[6].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje na pokrytych korą i mchami gałęziach drzew liściastych, zwłaszcza na bukach i lipach[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-12-08] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-12-08].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 454, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Phloeomana minutula (Sacc.) Redhead [online] [dostęp 2023-12-08].
- ↑ Występowanie Phloeomana minutula na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-12-08].
- ↑ Aktualne stanowiska Phloeomana minutula w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-08].