Gwiazda van Maanena
Gwiazda van Maanena – gwiazda położona w gwiazdozbiorze Ryb, w odległości ok. 14 lat świetlnych od Słońca, jedna z najbliższych Układowi Słonecznemu gwiazd. Jasność wizualna tej gwiazdy to 12,4m. Jest to biały karzeł, trzeci pod względem odległości od Słońca, po Syriuszu B i Procjonie B.
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
00h 49m 09,9s | ||||||||
| Deklinacja |
+05° 23′ 19,0″ | ||||||||
| Paralaksa (π) |
234,60 ± 5,90″ | ||||||||
| Odległość | |||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||
| Ruch własny (RA) |
1236,90 ± 5,26 mas/rok | ||||||||
| Ruch własny (DEC) |
-2709,19 ± 3,18 mas/rok | ||||||||
| Prędkość radialna |
263,00 ± 4,9 km/s | ||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||
| Typ widmowy |
DZ8 | ||||||||
| Wielkość absolutna |
14,23m | ||||||||
| Jasność |
0,00017 L☉ | ||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||
| |||||||||
Została nazwana na cześć astronoma Adriaana van Maanena, który w 1917 roku odkrył jej duży ruch własny[2].
Historia obserwacji edytuj
W roku 1917, astronom Adriaan van Maanen poszukiwał towarzysza gwiazdy HD 4628, która wykazywała się stosunkowo dużym ruchem własnym. Przypadkowo dokonał odkrycia obiektu o jeszcze większym ruchu własnym, znajdującym się kilka minut łuku na północny wschód. Van Maanen oszacował roczny ruch własny gwiazdy na 3 sekundy łuku. Wcześniej, 11 listopada 1896 roku, gwiazda ta została umieszczona w katalogu “Carte du Ciel” w Tuluzie. Jej obserwowana jasność wynosiła 12.3. Typ widmowy obiektu wstępnie oszacowano jako F0.[3]
W roku 1918, amerykański astronom Frederick Seares przedstawił dokładniejszą obserwowaną jasność gwiazdy (o wartości 12.34 mag), lecz jej odległość wciąż była nieznana[4]. Dwa lata później, van Maanen oszacował i ogłosił paralaksę obiektu o wartości 0.246″, z której wynikało, iż absolutna wielkość gwiazdowa obiektu wynosiła 14.8 mag, co czyniło ją ówcześnie najsłabszą znaną gwiazdą typu F[5]. W 1923, holendersko-amerykański astronom Willem Luyten sporządził wykaz gwiazd o dużym ruchu własnym, w którym uznał tzw. "gwiazdę van Maanen’a" (termin ten został wymyślony przez Luyten’a) jako jeden z trzech znanych białych karłów[6]. Gwiazdy tego typu mają niezwykle małą absolutną jasność jak na swój typ widmowy, tym samym w Diagramie Hertzsprunga-Russella znajdują się znacznie poniżej ciągu głównego[7].
Właściwości fizyczne edytuj
Gwiazda van Maanena jest białym karłem; należy do typu widmowego DZ8 (zob. diagram Hertzsprunga-Russella). Jest to gwiazda, której masa stanowi 0,7 masy Słońca, jasność to 0,00017 jasności Słońca, a średnica – tylko 0,013 średnicy Słońca. Ponieważ gwiazda ta ma stosunkowo dużą masę, która skupiona jest w małej objętości, jeden centymetr sześcienny jej materii ma masę ok. pół tony.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Gwiazda van Maanena w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ Gwiazda van Maanena na stronie SolStation (ang.)
- ↑ 29, [w:] A. van Maanen, Two Faint Stars with Large Proper Motion, „Publications of the Astronomical Society of the Pacific”, 172, 1917, s. 258–259, DOI: 10.1086/122654, Bibcode: 1917PASP...29..258V.
- ↑ 30, [w:] F.H. Seares, Magnitudes and Colors of Three Faint Stars of Large Proper Motion, „Publications of the Astronomical Society of the Pacific”, 175, 1918, s. 191–192, DOI: 10.1086/122724, Bibcode: 1918PASP...30..191S.
- ↑ 182, [w:] Adriaan van Maanen, No. 182. The photographic determination of stellar parallaxes with the 60-inch reflector. Fourth series., „Contributions from the Mount Wilson Observatory”, 1920, s. 1–35, Bibcode: 1920CMWCI.182....1V.—van Maanen zidentyfikował gwiazdę jako "Anon. 1".
- ↑ 37, [w:] J.B. Holberg, How Degenerate Stars Came to be Known as White Dwarfs, „Bulletin of the American Astronomical Society”, 2005, s. 1503, Bibcode: 2005AAS...20720501H.
- ↑ 11, [w:] Willem J. Luyten, Bulletin Number 344 – A study of stars with large proper motions, „Lick Observatory Bulletin”, 1923, s. 1–32, DOI: 10.5479/ADS/bib/1923LicOB.11.1L, Bibcode: 1923LicOB..11....1L.