Hedwig Höß

żona Rudolfa Hössa

Hedwig Höß (ur. 3 marca 1908 w Neukirch[1], zm. 15 września 1989 w Arlington) – niemiecka nazistka, żona Rudolfa Hößa. Postać spopularyzowana przez oscarowy film Strefa interesów (2023)[2][3].

Życiorys edytuj

Była córką Ostwalda Richarda Hensela i Linny Florendine Hensel (z domu Kremtz). Miała czterech braci: Gerharda, Fritza, Helmutha i Rudolfa[1][4].

Hedwig Hensel i Rudolf Höß pobrali się 17 sierpnia 1929[1]. Poznali się 3 miesiące wcześniej[5] w Związku Artamanów[6] na Pomorzu[1]. Do 1934 mieszkali w Żalęcinie. Mąż prowadził jedno z większych kół organizacji w regionie. Obydwoje pracowali w folwarku rolniczym w okolicach Wrocławia z zamiarem zakupu gospodarstwa rolnego[7][8]. Po powołaniu męża na stanowisko w obozie Dachau, w styczniu 1935 Hedwig przeprowadziła się z dziećmi do Dachau[7], następnie, w związku z przydziałem męża, do Sachsenhausen[9].

Wychowana w środowisku Artamanów, Hedwig Höß nienawidziła tego, co niearyjskie, szczególnie Żydów i Polaków[1][6][10]. Małżonków łączył identyczny światopogląd. Niemniej mieli różne charaktery – Hedwig Höß była ciekawska i gadatliwa. Lubiła dużo mówić i wiedzieć. Znała przekonania męża, akceptowała jego pracę, była z niego dumna i chwaliła jego poświęcenie[1][6][7]. Od 1942 była świadoma gazowania ludzi w krematoriach w Auschwitz-Birkenau[1][11]. Po tym, jak dowiedziała się szczegółów, czasowo odmówiła mężowi pożycia seksualnego[12], bo choć opierała Holocaust, nie chciała, by działo się to blisko jej domu[10]. Miała dostęp do dokumentów, niektóre, w sprawach pilnych i pod nieobecność męża, podpisywała za pomocą jego faksymile[1][6][7]. Mąż nazywał ją królową Auschwitz[6][12] lub pieszczotliwie Mutz[10].

Hedwig Höß decydowała w sprawach domowych[1][6]. Hößowie zamieszkał w willi przy obozie Auschwitz-Birkenau, blisko budynku komendantury z biurem komendanta, w maju 1940[1][13]. Willę odebrano rodzinie polskiego sierż. Józefa Soi[13][5]. Hedwig Höß poświęcała się pielęgnowaniu przydomowego ogrodu[6]. Do użyźniania ziemi w ogrodzie używała prochów z krematorium. Tak jak mąż przejawiała zamiłowanie do zwierząt[1]. Hedwig Höß zatrudniała w swoim gospodarstwie, w domu i ogrodzie, polskich więźniów i cywilnych robotników przymusowych, jak również niemieckie opiekunki do dzieci, pomoc domową, kuchenną, krawcowe i szoferów[14]. Na terenie obozu założyła i prowadziła szwalnię, w której więźniarki szyły odzież dla żon personelu obozowego[14][15]. W willi, której remont przeprowadzono w 1941, organizowała m.in. przyjęcia dla oficerów SS[5][10].

Hedwig Höß korzystała z ubrań i używała biżuterii, które zabrano żydowskim więźniom i więźniarkom obozu Auschwitz-Birkenau[6]. Pokazywała się w nich w kasynie, teatrze i kinie[10]. Część dóbr przesyłała rodzinie w Niemczech[5].

Kiedy w 1942 dowiedziała się o prawdopodobnym romansie męża z więźniarką, Austriaczką Eleonorą Mattaliano-Hodys, Hedwig wykorzystała dłuższą nieobecność męża i usunęła więźniarkę z domu (pracowała jako hafciarka artystyczna). W październiku 1942 Hodys trafiła do karnej kompanii, potem do aresztu dla SS-manów, następnie, po aborcji (ojcostwo Hößa nie zostało potwierdzone), trafiła do obozu Dachau[1][6][7][16].

Ona sama miała romans z niemieckim kapo pracującym w jej domu[10].

 
Dzieci Rudolfa Hößa w ogrodzie jego willi w Auschwitz, stoją od lewej córki Ingebritte i Heidetraut, niżej synowie Hans-Jürgen (Burling) i Klaus-Berndt, ok. 1943.

Urodziła i wychowała pięcioro dzieci:

  • syna Klausa-Berndta (1930–1986),
  • córkę Ingebritte (Inge-Brigitt) (ur. 1933–2023),
  • córkę Heidetraut (ur. 1934–2020),
  • syna Hansa-Jürgena (1937–?),
  • córkę urodzoną w Auschwitz – Annegret (ur. 1943)[1][7][9][11][12][17][18][11].

Dzieci wychowała ściśle według zasad ideologii nazistowskiej. Za jej aprobatą naśmiewały się z ludzi wierzących w Boga. Ludzie pracujący w domu Hößów wspominali, że najstarszy Klaus zachowywał się jak sadysta. Należał do Hitlerjugend[1].

Pozostała w Auschwitz nawet wtedy, gdy mąż został oddelegowany do Berlina jako komendant KL Oranienburg. Auschwitz traktowała jako swój dom[6][8]. Mówiła, że to raj na ziemi, że mogłaby tu umrzeć[5][6][10]. W listopadzie 1944, gdy Armia Czerwona zbliżała się do Oświęcimia, wraz z dziećmi przeprowadziła się do Ravensbrück[7]. Na wieść o samobójstwie Adolfa Hitlera małżonkowie rozważali to samo rozwiązanie, ale zrezygnowali ze względu na dzieci[7].

Po II wojnie światowej wraz z dziećmi została ukryta przez męża w cukrowni w St. Michaelisdonn, on sam jako marynarz pracował na farmie[11]. Rodzina czekała na okazję do ucieczki do Ameryki Południowej[17]. W marcu 1946, gdy przybyli tu Brytyjczycy, Hedwig Höß została przesłuchana[19]. Miejsce ukrycia Rudolfa Hößa wyjawiła po tym, jak alianci zagrozili wysłaniem dzieci na Sybir[6][7][9].

Rodzina została zamknięta w areszcie. Gdy najstarszy syn Klaus Höß znalazł pracę w Stuttgarcie, zabrał matkę i rodzeństwo[17]. Potem wyemigrował do Australii[9].

Hedwig Höß została przesłuchana 19 listopada 1964 w drugim procesie oświęcimskim. Twierdziła, że ​​jest gospodynią domową w Ludwigsburgu. Oznajmiła, że mieszkała z mężem w Auschwitz. Na większość pytań odpowiada, że nie wie lub nie pamięta[12][19]. Pobierała rentę z tytułu pracy męża w SS, rentę z tytułu szkód wojennych oraz rentę dla sierot i wdów[20].

Od lat 60. Hedwig co kilka lat odwiedzała córkę Inge-Brigitt (w USA używała imienia Bridget) w Waszyngtonie. Małżonkom nazistowskich zbrodniarzy wojennych nie utrudniano bowiem podróżowania[17]. Hedwig pomagała w opiece nad wnukami[10]. W 2013 Bridget przekazała, że matka mieszkała wówczas w domu niedaleko Stuttgartu z jedną z córek. Nie otrzymywała emerytury państwowej[17]. Z kolei Volker Koop, autor biografii Rudolfa Hößa, ustalił, że Hedwig Höß mieszkała w pokoju w mieszkaniu dyrektora cukrowni, w budynku z centralnym ogrzewaniem. Jej dzieci nie były szykanowane przez sąsiadów, chodziły do miejscowej szkoły i szybko nawiązywały przyjaźnie[10].

Hedwig Höß zmarła podczas wizyty u córki Bridget w Arlington. Skremowano ją pod fałszywym nazwiskiem i 3 marca 1990 pochowano na wielowyznaniowym cmentarzu w Arlington[9][17][21]. Na jej nagrobku widnieje tylko słowo „Mama”[12].

W kulturze popularnej edytuj

W filmie Jonathana Glazera Strefa interesów (2023) rolę Hedwigi Höß zagrała aktorka Sandra Hülser[2][3][22][23].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j k l m n Sylwia Wysińska, Wizerunek Rudolfa Hössa jako osoby prywatnej na podstawie akt procesowych i relacji więźniów KL Auschwitz-Birkenau, „Wieki Stare i Nowe”, 5 (10), 2013, s. 137–155.
  2. a b Porażające studium banalności zła. Film z udziałem Polaków z dwiema statuetkami [online], TVN24, 11 marca 2024 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  3. a b Jochen Leffers, Neues von gestern – der Geschichte-Newsletter: Der KZ-Kommandant und die Königin von Auschwitz, „Der Spiegel”, 7 marca 2024, ISSN 2195-1349 [dostęp 2024-04-08] (niem.).
  4. Ryan Northrup, “There’s No Pang Of Conscience”: Why Hedwig’s Mother Leaves Auschwitz Clarified By Zone Of Interest Director [online], ScreenRant, 23 lutego 2024 [dostęp 2024-04-08] (ang.).
  5. a b c d e "Strefa interesów". Idylla w przedsionku piekła, czyli życie rodzinne komendanta Auschwitz - Historia - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  6. a b c d e f g h i j k l KRÓLOWA Auschwitz. Kochała swój dom z widokiem na krematorium - Hedwig Höß. [dostęp 2024-04-08].
  7. a b c d e f g h i Mariusz Kluczewski (red.), „Mój życiorys” Rudolfa Hössa, komendanta Obozu Koncentracyjnego w Auschwitz, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, 13, 2007, s. 153–171.
  8. a b Dawid Dróżdż, Hedwig przestała spać z Hössem, gdy uruchomił komory gazowe. Ale bieliznę po Żydówkach nosiła [online], wyborcza.pl, 5 marca 2024 [dostęp 2024-04-08].
  9. a b c d e Inge-Brigitt Höss - córka komendanta z Auschwitz (Dzieci zbrodniarzy cz. 8). [dostęp 2024-04-08].
  10. a b c d e f g h i Paula Szewczyk, Żona komendanta Auschwitz nie pyta męża o pracę. W ich przyobozowej willi żyje jak królowa [online], www.wysokieobcasy.pl, 1 marca 2024 [dostęp 2024-04-08].
  11. a b c d Thomas Harding, ‘Mum knew what was going on’: Brigitte Höss on living at Auschwitz, in the Zone of Interest family, „The Observer”, 24 marca 2024, ISSN 0029-7712 [dostęp 2024-04-08] (ang.).
  12. a b c d e Die Teufelin von Auschwitz – Das wurde aus Hedwig Höß [online], www.bz-berlin.de, 4 marca 2024 [dostęp 2024-04-08] (niem.).
  13. a b Nad domem dym z krematorium. Wokół smród palonych zwłok. "Tu żyć i tu umierać" – mówiła o Auschwitz żona komendanta [online], Onet Kultura, 8 marca 2024 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  14. a b The Zone of Interest – Filmheft mit Materialien für die schulische und außerschulische Bildung [online].
  15. "Spotykam kobietę, która przeżyła miejsce dziś utożsamiane z piekłem" [FRAGMENT KSIĄŻKI] [online], www.onet.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  16. Manfred Deselaers, Juliusz Zychowicz, Bóg a zło: w świetle biografii i wypowiedzi Rudolfa Hössa komendanta Auschwitz, Kraków: Wydaw. WAM, 1999, ISBN 978-83-7097-461-9 [dostęp 2024-04-08].
  17. a b c d e f Thomas Harding, Hiding in N. Virginia, a daughter of Auschwitz [online], 2013 [dostęp 2024-04-08].
  18. Ian Baxter, Michał Kozłowski, Piotr Maciej Majewski, Komendant Rudolf Höss - twórca Auschwitz, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011, ISBN 978-83-235-0992-9 [dostęp 2024-04-08].
  19. a b Tonbandmitschnitt des 1. Frankfurter Auschwitz-Prozesses [online], www.auschwitz-prozess.de [dostęp 2024-04-08].
  20. Bietigheimer Zeitung, Zeitgeschichte: Frau des Auschwitz-Kommandanten wohnte in Ludwigsburg [online], bietigheimerzeitung.de [dostęp 2024-04-08] (niem.).
  21. Volker Koop, Rudolf Höss: der Kommandant von Auschwitz eine Biographie, Köln: Böhlau Verlag, 2014, ISBN 978-3-412-22353-3 [dostęp 2024-04-08].
  22. Strefa interesów | Film | 2023. 2024-03-20. [dostęp 2024-04-08].
  23. NDR, "Die treibt Gier an": Sandra Hüller und Christian Friedel über "The Zone of Interest" [online], www.ndr.de [dostęp 2024-04-08] (niem.).