Hieronim Wierzchowski

sędzia, poseł do austriackiej Rady Państwa

Hieronim Wierzchowski, herbu Korczak, esperanto Hieronimo Wierzchowski-Korczak (ur. 20 lipca 1860 we Lwowie zm. w 20 stycznia 1942 tamże) – jeden z pierwszych polskich esperantystów, sędzia, polityk-demokrata i poseł do austriackiej Rady Państwa

Hieronim Wierzchowski
Ilustracja
Hieronim Wierzchowski (przed 1905)
Data i miejsce urodzenia

20 lipca 1860
Lwów, Cesarstwo Austrii

Data i miejsce śmierci

20 stycznia 1942
Lwów, Polska pod okupacją III Rzeszy

poseł do Rady Państwa X kadencji
Okres

od 28 listopada 1905
do 30 stycznia 1907

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Demokratyczne (1861–1918)

Życiorys

edytuj

Ukończył gimnazjum we Lwowie[1] i studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego[2]. Od 1891 pracował w sądownictwie galicyjskim, najpierw jako stażysta w Sądzie Okręgowym we Lwowie (1891-1895) w latach 1892-1895 na praktyce w sądzie powiatowym w Samborze[1]. Był auskultantem sądowym w c. k. sądzie powiatowym w Skolem (1896)[3], potem adiunktem sądowym w c. k. sądzie powiatowym w Buczaczu (1897-1899)[4] i sekretarzem w c. k. sądzie powiatowym w Tłumaczu (1900)[5]. Krótko przed 15 grudnia 1901 jako sędzia powiatowy w Tłumaczu został przeniesiony do Halicza[6][7]. Był sędzią powiatowym, od 1904 naczelnikiem sądu powiatowego w Haliczu (1901-1906). Przed 4 marca 1906 został przeniesiony do Lwowa[8], gdzie był radcą (1907-1914)[9], a potem starszym radcą (1914-1918) c. i k. Sądu Okręgowego w tym mieście[1]. W okresie międzywojennym był w latach 1918-1926 sędzią cywilnego Sądu Okręgowego we Lwowie, przewodniczącym jego II Senatu[10]. Dnia 4 sierpnia 1926 przeszedł na własną prośbę w stan spoczynku[11].

Aktywny politycznie, związany z demokratami galicyjskimi. 17 października 1905 w sali Gwiazdy w Stanisławowie na zebraniu komitetu przedwyborczego został nominowany na kandydata demokratów na posła do parlamentu austriackiego. Jego kandydaturę poparł m.in. burmistrz Buczacza Bernard Stern[12][13][2]. Podczas wyborów 31 października 1905[14] w ramach kurii V (powszechnej) w okręgu wyborczym Nr 13[15] (powiaty sądowe Stanisławów–Tłumacz–Buczacz—Halicz–RohatynBursztyn-PodhajceMonasterzyska-Potok ZłotyWiśniowczyk-Tyśmienica-Ottynia[16][17]), ubiegając się o mandat po Janie Walewskim zwyciężył kandydata ukraińskiego Teofila Okunewskiego[14][18] otrzymawszy 673 głosów wyborców z 1089[14]. Jako poseł do Rady Państwa w Wiedniu X kadencji[14] należał do frakcji posłów demokratycznych Koła Polskiego[1][19].

Był jednym z pierwszych esperantystów na świecie, od 1897 korespondował z Ludwikiem Zamenhofem[20]. W 1906 wraz ze Stanisławem Łazicą i Juliuszem Reinerem oraz Bronisławem Skałkowskim inicjator powstania a następnie działacz od 1908 członek, a od 1910 wiceprezes[21], od 18 stycznia 1912[22][23] prezes zarządu Lwowskiego Towarzystwa „Esperanto" (Societo "Esperaranto" en Leopolo). W latach 1906–1907 wspierał finansowo organ towarzystwa „Pola Esperantisto“ ("Polski Esperantysta"). Od 1910 był członkiem redakcji wychodzącego we Lwowie pisma esperanckiego „Voco de Kuracistoj" („Głos lekarski")[24]. Prowadził wiele kursów nauki tego języka. Napisał także podręcznik do nauki esperanto[20]. Uczestnik międzynarodowych kongresów esperanckich: IV Kongresu w Dreźnie (1908)[25], VIII Jubileuszowego Kongresu Esperantystów w Krakowie (1912)[26] oraz IX Kongresu w Bernie w Szwajcarii (1913)[27]. W okresie międzywojennym był nadal prezesem Lwowskiego Towarzystwa „Esperanto"[28].

Rodzina i życie prywatne

edytuj

Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Korczak, wywodzącej się z ziem Królestwa Polskiego. Urodził się w 1860 we Lwowie jako syn Erazma, urzędnika kasy powiatowej i Filomeny. W 1907 ożenił się z Marią z Zagórskich[1][2][29].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Wierzchowski, Hieronim Ritter von - Parlamentarier 1848-1918 online [7.01.2020]
  2. a b c O mandat po dr. Walewskim. „Nowości Illustrowane”. Nr 45, s. 15-16, 4 listopada 1905. 
  3. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów, 1896, s. 51, 76.
  4. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1897, s. 79; 1898, s. 85; 1899, s. 83
  5. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów, 1900, s. 109.
  6. Kronika. Mianowania. „Kurjer Stanisławowski”. 847, s. 2, 15 grudnia 1901.
  7. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów, 1905, s. 115.
  8. Kronika. Ze sfer sądowych. „Kurjer Stanislawowski”, 1067, s. 2, 4 marca 1906.
  9. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów, 1907, s. 84.
  10. Kalendarz 1854-1925 "Haliczanin" ilustrowany humorystyczny noworocznik dla wszystkich, Lwów 1925, s. 50
  11. Ruch służbowy, "Dziennik Urzędowy Ministerstwo Sprawiedliwości", nr 19 z 1 października 1926, s. 370 Podlaska Biblioteka Cyfrowa - wersja cyfrowa
  12. Wybór posła. „Kurjer Stanisławowski”. 1048, s. 1, 22 października 1905.
  13. Wybór do Rady Państwa. „Kurjer Stanisławowski”. 1047, s. 1, 15 października 1905.
  14. a b c d Zwycięstwo. „Kurjer Stanisławowski”. 1050, s. 1, 5 listopada 1905.
  15. Wybory do Rady Państwa. „Kurjer Stanisławowski”, 1042, s. 1, 10 września 1905.
  16. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów, 1907, s. 318.
  17. Czasem Stanisławów–Tłumacz–Buczacz—RohatynPodhajce.
  18. Wybory do Rady Państwa. „Kurjer Stanisławowski”, 1044, 24 września 1905, s. 1.
  19. Stanowisko demokratów Koła Polskiego. „Kurjer Lwowski”. 139, s. 5, 29 kwietnia 1906.
  20. a b Kökény Lajos, Vilmos Bleier, Enciklopedio de Esperanto, 1933, Budapest, s. 277
  21. "Pola Esperantisto" - "Esperantysta Polski" nr 1-2, styczeń-luty 1910, s. 21
  22. "Pola Esperantisto" - "Esperantysta Polski" nr 1, styczeń 1912, s. 38
  23. "Pola Esperantisto" - "Esperantysta Polski" nr 1-2, styczeń-luty 1914, s. 38
  24. Siegfred Schramm, Universo. Internacia revuo por la belo, Dresden 1910, s. 127
  25. Universala Kongreso de Esperanto, Adresaro de l' kongresanoj, Dresden 1908, s.17 Österreichischen Nationalbibliothek - wersja elektroniczna
  26. Jubilea Universala Kongreso Esperantista: albumo Kraków 1912 online - wersja elektroniczna
  27. La 9a Universala Kongreso de Esperanto en Berno antaŭ cent jaroj, Berno 1913, s. 58 online - wersja elektroniczna
  28. Henryk Schnützer, Ruch esperancki we Lwowie w: Almanach Lwowski "Ateneum" Lwów 1929, s. 162-169 online [7.01.2020]
  29. Baza osób polskich - polnische Personendatenbank (niem.)

Linki zewnętrzne

edytuj