Wikipedia

Hr.Ms. Noord-Brabant (1953)

Hr.Ms. Noord-Brabant – holenderski niszczyciel z okresu zimnej wojny typu 47A (Holland). Zbudowany w Holandii, zwodowany w 1953 roku, służył w marynarce holenderskiej (Koninklijke Marine) od 1955 do 1974 roku, kiedy został uszkodzony w kolizji i następnie złomowany. Nosił numer burtowy D810.

Noord-Brabant
Ilustracja
Klasa

niszczyciel

Typ

Holland (typ 47A)

Historia
Stocznia

KM De Schelde we Vlissingen Holandia

Położenie stępki

1 marca 1951

Wodowanie

28 listopada 1953

 Koninklijke Marine
Nazwa

Noord-Brabant

Wejście do służby

1 czerwca 1955

Wycofanie ze służby

8 marca 1974

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 2215 t
pełna: 2765 t

Długość

113,1 m

Szerokość

11,4 m

Zanurzenie

5,1 m

Napęd
2 turbiny parowe o mocy 45 000 shp, 4 kotły, 2 śruby
Prędkość

32 węzły

Zasięg

4000 Mm przy 18 w

Uzbrojenie
4 działa uniw. 120 mm (2×II)
1 działo plot. 40 mm
2×IV wyrzutnie rbg 375 mm
2 x zrzutnie bg
Załoga

247

Multimedia w Wikimedia Commons

Wyporność pełna wynosiła 2765 ton. Główne uzbrojenie stanowiły cztery kierowane radarem działa uniwersalne kalibru 120 mm, a do zwalczania okrętów podwodnych służyły wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych kalibru 375 mm. Napędzały go turbiny parowe, pozwalające na osiąganie prędkości ponad 32 węzły.

Projekt i budowa edytuj

Osobny artykuł: niszczyciele typu Holland.

Cztery niszczyciele typu 47A, określanego od pierwszego okrętu jako typ Holland, zaprojektowane i zbudowane w Holandii, były pierwszymi niszczycielami zbudowanymi dla holenderskiej marynarki wojennej po II wojnie światowej. Ich budowa została zaaprobowana przez rząd 27 grudnia 1948 roku[1]. Były one przede wszystkim przeznaczone do osłony grup okrętów i konwojów przeciw atakom okrętów podwodnych oraz lotnictwa, dlatego główne uzbrojenie stanowiły cztery uniwersalne armaty kalibru 120 mm oraz miotacze rakietowych bomb głębinowych, oba systemy uzbrojenia konstrukcji szwedzkiego Boforsa[2]. Okręty te natomiast nie otrzymały w ogóle wyrzutni torped, jako pierwsze niszczyciele we flotach państw europejskich[3]. Ich słabszą stroną było jednak lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze bliskiego zasięgu, składające się tylko z jednej armaty 40 mm, z ograniczonym polem ostrzału[4]. Na dwóch okrętach wykorzystano do napędu turbiny parowe wyprodukowane w Holandii jeszcze przed wojną dla dwóch niezbudowanych niszczycieli typu Gerard Callenburgh, dla dwóch pozostałych zamówiono turbiny w Niemczech[3]. Na okrętach zastosowano własnej konstrukcji wyposażenie elektroniczne – radary i sonary[5].

 
Kadłub „Noord-Brabant” po wodowaniu

Stępkę pod budowę trzeciego okrętu tego typu „Noord-Brabant” położono 1 marca 1951 roku w stoczni Koninklijke Maatschappij De Schelde we Vlissingen, w której budowano już równolegle bliźniaczy „Zeeland”[6]. Okręt budowano pod numerem stoczniowym 270[7]. Otrzymał on nazwę prowincji Niderlandów: Brabancji Północnej. Wodowano go 28 listopada 1953 roku, a wcielono do służby 1 czerwca 1955 roku[6]. Otrzymał numer burtowy NATO D810 i radiowy sygnał wywoławczy PAIP[7].

Opis techniczny edytuj

Więcej w artykule niszczyciele typu Holland

Konstrukcja edytuj

 
„Noord-Brabant” z profilu

Okręt miał kadłub z podwyższonym pokładem dziobowym rozciągającym się na około 40% długości kadłuba[8][9]. Na pokładzie dziobowym znajdowała się dwudziałowa wieża artylerii głównej, a druga była umieszczona na pokładzie nadbudówki rufowej[8]. Na dolnym piętrze nadbudówki dziobowej znajdowały się dwie wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych[8]. Pomost bojowy był zakryty. W tylną część nadbudówki dziobowej wkomponowany był wygięty do tyłu przedni komin, z czworonożnym masztem kratownicowym nad nim[10]. Do pokładu rufowego rozciągała się dalej niska nadbudówka rufowa (pokładówka), na której na śródokręciu umieszczony był drugi pochyły komin, a za nim kratownicowa podstawa dużej anteny radaru dozoru powietrznego[8]. Podstawy te okręty otrzymały w 1955 roku, a radary w latach 1957-58; pierwotnie miały tam pojedyncze maszty[10]. Rufa była pawężowa, z krótkim pokładem rufowym, na którym znajdowały się zrzutnie bomb głębinowych[8]. Kadłub wykonany był z wysokorozciągliwej stali A52, natomiast nadbudówki w znacznej części ze stopów aluminium dla zmniejszenia masy, w tym cała nadbudówka rufowa[11].

Wyporność standardowa okrętów wynosiła 2215 ts, a pełna 2765 ts[11][12]. Długość całkowita wynosiła 113,1 m, a między pionami 109,9 m[a]. Szerokość wynosiła 11,4 m, a zanurzenie maksymalne 5,1 m[b]. Załoga liczyła 247 osób[c].

Napęd stanowiły dwie turbiny parowe Werkspoor-Parsons z przekładniami, o mocy łącznej 45 000 shp, napędzające dwie śruby o stałym skoku[11][9]. Parę dostarczały cztery kotły parowe Babcock[6]. Prędkość maksymalna była określona na 32 węzły[11]. Na próbach okręt tego typu osiągnął prędkość 40,3 węzła, lecz w stanie lekkim, bez zamontowanej części wyposażenia[11]. Zasięg wynosił 4000 mil morskich przy prędkości 18 w[11].

Uzbrojenie edytuj

Uzbrojenie główne stanowiły cztery armaty uniwersalne Bofors Mk 10 kalibru 120 mm, w dwóch dwudziałowych wieżach na pokładzie dziobowym i pokładzie nadbudówki rufowej. Armaty były automatyczne i ich ogień kierowany był radarem. Kąt podniesienia luf sięgał od -10° do +85°[10]. Szybkostrzelność wynosiła od 12 do maksymalnie 42 strzałów/min[d]. Strzelały pociskami o masie 23 kg, masa naboju scalonego wynosiła 42 kg[13]. Maksymalny zasięg teoretyczny wynosił 21 500 m, a pułap 12 500 m[13]. Zapas amunicji wynosił po 720 nabojów na magazyn[13].

Uzbrojenie przeciwlotnicze uzupełniała pojedyncza armata przeciwlotnicza Bofors Mk 6 kalibru 40 mm o długości lufy L/70 (70 kalibrów) na śródokręciu między kominami[13]. Jej szybkostrzelność wynosiła do 240 strzałów/min, zasięg maksymalny 10 500 m, a skuteczny 4500 m[13].

Główną broń przeciw okrętom podwodnym stanowiły dwie czterolufowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych Bofors Mk 1 kalibru 375 mm na pokładzie nadbudówki dziobowej, produkowane na licencji w Holandii przez Wilton-Fijenoord[13]. Miały one zasięg od 520 do 820 m (według innych źródeł, od 1400 do 2230 m) i masę pocisków do 230 kg, w tym ok. 100 kg materiału wybuchowego[e]. Pociski odpalane były co sekundę[10]. Wyrzutnie ładowane były półautomatycznie kolejnymi ośmioma bombami znajdującymi się na podajniku poniżej w czasie trzech sekund[10]. Uzupełniały je dwie zrzutnie na sześć bomb głębinowych na rufie (w późniejszym okresie jedna była demontowana)[5]. Używane były brytyjskie bomby Mk X[4].

Wyposażenie edytuj

Okręty otrzymały bogaty zestaw stacji radiolokacyjnych holenderskiej konstrukcji Hollandse Signaal Apparaten oraz również holenderskie sonary Van der Heem[5]. Radary DA 01 i LW 02 zamontowano jednak dopiero w latach 1957–58[10]. Środki obserwacji technicznej stanowiły:

  • radar LW-02 dozoru powietrznego – za drugim kominem[4]
  • radar DA-01 śledzenia celów powietrznych – na maszcie dziobowym[4]
  • radar ZW-01 dozoru nawodnego i wykrywania celów niskolecących – na dachu pomostu bojowego[4]
  • radar M45 kierowania ogniem artylerii – na dachu nadbudówki przed masztem[14]
  • sonar typu 162 do wykrywania celów (według innych źródeł, CWE-10)[f]
  • sonar typu 170B do wypracowywania danych do ataku (według innych źródeł, PAE-1N)[f]

Służba edytuj

 
uroczystość wcielenia do służby

Niszczyciel „Noord-Brabant”, podobnie jak inne okręty tego typu, nie miał epizodów bojowych podczas służby, a znaczną część służby spędził w rezerwie. Do służby został wcielony 1 czerwca 1955 roku jako trzeci okręt tego typu[6]. W tym roku uczestniczył w Tygodniu Marynarki (Vlootweek) w Amsterdamie, po czym, po dotarciu mechanizmów i wprowadzeniu poprawek stoczniowych, został od razu wycofany do rezerwy[7]. Został przywrócony na krótko do czynnej służby w 1957 roku dla uczestnictwa w obchodach 350. rocznicy urodzin admirała Michiela de Ruytera we Vlissingen, po czym powrócił do rezerwy[7].

W 1965 roku przywrócony do czynnej służby, został włączony do Holenderskiej Grupy Zadaniowej (Netherlands Task Group)[15]. W 1969 roku w składzie zespołu holenderskiego wziął udział w rewii morskiej NATO na redzie Spithead[15]. Brał także udział w manewrach i ćwiczeniach NATO, w tym Sailors Pride i Silent Rain w 1966, Wicked Lady i Perfect Play w 1967, Silver Tower w 1968, Razor Sharp w 1969, Strong Express w 1972, Quick Save i Swift Move w 1973 roku[7].

9 stycznia 1974 roku „Noord-Brabant” został uszkodzony w kolizji z brytyjskim statkiem „Tacoma City” (16 700 BRT) pod Vlissingen – uderzony w lewą burtę w rejonie rufowej kotłowni, która uległa zalaniu wraz z rufową maszynownią[7]. W kolizji zginął jeden członek załogi, a drugi zmarł od ran[7]. Stwierdzono następnie, że remont jest nieopłacalny i okręt 8 marca 1974 roku skreślono z listy floty, po czym w 1975 roku sprzedano na złom do Gandawy w Belgii[7][14].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Tak według Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 273 i Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 245, natomiast Cabo 1995 ↓, s. 29, Visser 2016 ↓, s. 182 i Zawadzki 2020 ↓, s. 40 podają tylko długość całkowitą 111,3 m (z odwróconą kolejnością cyfr)
  2. ↑ Tak według Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 273 i Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 245, natomiast Cabo 1995 ↓, s. 29 podaje szerokość 11,32 m i zanurzenie 3,88 m
  3. ↑ Tak według Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 273 i Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 245, natomiast Cabo 1995 ↓, s. 29 podaje załogę 246 osób
  4. ↑ Tak według Visser 2016 ↓, s. 183, natomiast Cabo 1995 ↓, s. 27 podaje szybkostrzelność 45 strz./min, a Zawadzki 2020 ↓, s. 42 przytacza obie wersje
  5. ↑ Visser 2016 ↓, s. 183 podaje zasięg od 520 do 820 m, natomiast Zawadzki 2020 ↓, s. 42 zasięg od 1400 do 2230 m oraz masę pocisków do 230 kg, przy tym według niego używane mogły być różne pociski
  6. ↑ a b Większość publikacji podaje sonary Type 162 i 170B (Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 273, Cabo 1995 ↓, s. 27-28 i Zawadzki 2020 ↓, s. 43). Według Visser 2016 ↓, s. 184, okręty miały holenderskie sonary CWE-10 do wykrywania celów i PAE-1N do ataku, z podanymi specyfikacjami. Według Zawadzkiego, Typ 162 (do wstępnego wykrywania celów) był oznaczeniem NATO holenderskiego sonaru PAE 01, a Typ 170B (do ataku) sonaru CWE-10. Nie jest to jasne, gdyż Type 162 i 170 były oznaczeniami brytyjskich sonarów o takim przeznaczeniu (Conway’s... s.484), a przy tym autor ten podaje odwrotnie oznaczenia holenderskie w stosunku do opisów Vissera. Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 274 dla okrętów typu 47B podaje jednakże informację, że pierwotne brytyjskie sonary zostały w latach 70. wymienione na holenderskie CWE-610.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Visser 2016 ↓, s. 182.
  2. ↑ Cabo 1995 ↓, s. 26-27.
  3. ↑ a b Cabo 1995 ↓, s. 26.
  4. ↑ a b c d e Zawadzki 2020 ↓, s. 42.
  5. ↑ a b c Visser 2016 ↓, s. 184.
  6. ↑ a b c d Cabo 1995 ↓, s. 29.
  7. ↑ a b c d e f g h Visser 2016 ↓, s. 185.
  8. ↑ a b c d e Na podstawie rysunku Cabo 1995 ↓, s. 28
  9. ↑ a b Zawadzki 2020 ↓, s. 41.
  10. ↑ a b c d e f Cabo 1995 ↓, s. 27.
  11. ↑ a b c d e f Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 273
  12. ↑ Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 245.
  13. ↑ a b c d e f Visser 2016 ↓, s. 183.
  14. ↑ a b Zawadzki 2020 ↓, s. 43.
  15. ↑ a b Visser 2016 ↓, s. 184-185.

Bibliografia edytuj

  • Rob Cabo. Holenderskie niszczyciele typu "Holland" i "Friesland". „Poligon”. Nr 1, s. 26-29, listopad/grudzień 1995. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. ISSN 1425-5863. 
  • Henk Visser: The Netherlands Type 47A destroyer. W: Warship 2016. John Jordan (red). Conway, 2016, s. 182-185. ISBN 978-1-8448-6438-6. (ang.).
  • Wojciech Zawadzki. Wielkie niszczyciele Królestwa Niderlandów. „Morze, Statki i Okręty”. 4-5/2020. XXV (198), maj–czerwiec 2020. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 1975-76. John Moore (red.). Nowy Jork: Franklin Watts, 1975. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hr.Ms._Noord-Brabant_(1953)&oldid=71399312”