Józef Zadurski
Józef Zadurski-Małysa vel Józef Małysa, ps. „Orlicki”, „Zadurski” (ur. 10 lutego 1894 w Nowym Zagórzu[1], zm. 11 sierpnia 1976 w Londynie) – polski działacz niepodległościowy, samorządowy i społeczny, kawaler Orderu Virtuti Militari, oficer Wojska Polskiego, polityk, poseł na Sejm RP IV kadencji (1935–1938).
| |
| Imię i nazwisko po urodzeniu |
Józef Małysa |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
10 lutego 1894 |
| Data i miejsce śmierci |
11 sierpnia 1976 |
| Poseł na Sejm IV kadencji (II RP) | |
| Okres | |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujUrodził się 10 lutego 1894 w Nowym Zagórzu, w ówczesnym powiecie sanockim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Antoniego i Rozalii z domu Maciół[2]. W 1912, po ukończeniu klasy szóstej gimnazjum, „z powodu warunków rodzinnych” przerwał dalszą naukę[3].
6 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, przybrał pseudonim „Orlicki” i został przydzielony do batalionu uzupełniającego[4]. 24 października tego roku został przeniesiony do 3. kompanii III batalionu 1 pułku piechoty, a 1 maja 1915 został przeniesiony do 2. oddziału karabinów maszynowych 5 pułku piechoty[4][a]. Wyróżnił się 23 maja 1915 jako dowódca karabinu maszynowego w bitwie pod Konarami, w której został ranny[5]. Za ten czyn podpułkownik Włodzimierz Maxymowicz-Raczyński sporządził 24 lutego 1922 wniosek o odznaczenie „Józefa Orlicki-Małysa” Orderem Virtuti Militari[6]. W sierpniu 1917, po kryzysie przysięgowym, został wcielony do armii austro-węgierskiej i wysłany do Hermagor w Karyntii[4]. Tam trafił do szpitala, a później do domu ozdrowieńców[7]. W lutym 1918 zdezerterował i przyjechał do Lublina[7]. 15 marca 1918 został członkiem POW w powiecie zamojskim i przyjął pseudonim „Zadurski”[4][8]. 30 i 31 października wziął udział w rozbrojeniu austriackiego garnizonu w Zamościu, po czym został skierowany do Krasnegostawu, gdzie jako sierżant uczestniczył w organizacji i szkoleniu oddziałów POW[7]. W styczniu 1919 wyjechał do Rawy Ruskiej z 8. kompanią 35 pułku piechoty[7]. W szeregach tego oddziału walczył na wojnie z Ukraińcami, a później wojnie z bolszewikami[7]. W lutym 1922, na własną prośbę, został przeniesiony do rezerwy z powodów zdrowotnych (głuchota ucha lewego)[7][9]. W rezerwie otrzymał przydział do macierzystego pułku[10]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 3615. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[11][12]. Posiadał wówczas przydział w rezerwie do 56 pułku piechoty w Krotoszynie[13][14]. W 1934, jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lida. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr III. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[15].
Po zwolnieniu z wojska zamieszkał we wsi Kołyszki, w której otrzymał działkę o powierzchni 11 ha, w ramach osadnictwa wojskowego[3]. W sierpniu 1922 zorganizował spółdzielnię rolniczą „Osada” w Lidzie, którą kierował do 31 maja 1924[7]. Następnie został zatrudniony w Centralnym Związku Osadników Wojskowych w Warszawie, w charakterze urzędnika[7]. W październiku 1928 został sekretarzem Wydziału Powiatowego Sejmiku Lidzkiego, a w sierpniu 1931 burmistrzem Lidy[3][16]. W tym czasie obowiązki zawodowe łączył z funkcją prezesa miejscowego oddziału Związku Legionistów Polskich, prezesa Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny na powiat lidzki, przewodniczącego miejskiego komitetu przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego oraz członka Zarządu Głównego Związku Osadników i członka komisji rewizyjnej Centralnego Towarzystwa Organizacji i Kółek Rolniczych w Warszawie[17]. W 1935 został posłem na Sejm IV kadencji, wybranym 44 384 głosami z okręgu nr 50 (powiaty: lidzki i wołożyński). Pracował w komisji prawniczej[8].
W 1940 został aresztowany przez NKWD[18] i zesłany do łagru. Po zwolnieniu i opuszczeniu ZSRR pełnił funkcję oficera intendenta w 2 Korpusie Polskim[19]. Awansował do stopnia majora. Po przejściu do rezerwy pracował w bibliotece w Londynie, gdzie zmarł 11 sierpnia 1976[19] i został pochowany obok żony na cmentarzu North Sheen[20].
Był żonaty z Walerią (1902–1970), z którą miał dwie córki: Janinę (ur. 1 czerwca 1924) i Irenę (ur. 3 września 1926, zm. 15 lutego 2010) po mężu Makowską[21][20].
Ordery i dznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6622 – 17 maja 1922[22][2][23][24]
- Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[25][26][27]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 27 listopada 1929 „za zasługi na polu rozwoju spółdzielczości na wsi oraz w dziedzinie racjonalnej organizacji małych gospodarstw”[28][17]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie[17][29][30]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 15 kwietnia 1929 „za zasługi na polu podniesienia drobnego rolnictwa i pracy społecznej”[31][17]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[32]
- Odznaka za Rany i Kontuzje[33]
Uwagi
edytuj- ↑ W tym samym oddziale, a później w 35 pułku piechoty służył również Józef Orlicki ps. „Orlicki-Skolatusz” (ur. 1895).
Przypisy
edytuj- ↑ Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2020-09-02].
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 3, 4.
- ↑ Wniosek ↓, 2.
- ↑ Wniosek ↓, 1–2.
- ↑ a b c d e f g h Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ a b Zieleniewski 1936 ↓, s. 191.
- ↑ Druga lista 1922 ↓, s. 19.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 331.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 520.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 459.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 285.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 261.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 258, 885.
- ↑ Sejm i Senat 1936 ↓, s. 185.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Indeks Represjonowanych. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2023-04-05].
- ↑ a b Biblioteka Sejmowa – Parlamentarzyści RP: Józef Zadurski. [dostęp 2023-04-05].
- ↑ a b The Polish Heritage Society UK Ltd. : Honours : Polish Graves in North, West & South London cemeteries and churches. The Polish Heritage Society UK Ltd.. [dostęp 2023-04-25]..
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 20.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05]..
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05]..
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05]..
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 354.
- ↑ Łoza 1938 ↓, s. 827.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1 foto.
Bibliografia
edytuj- Małysa-Zadurski Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.37-2844 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05].
- Małysa-Zadurski Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.37-2881 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-05].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Album Skorowidz Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego. Kadencja 1935-1940. Kraków: Drukarnia Ludowa, 1936.
- Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.
- Leon Zieleniewski: Sejm i Senat 1935–1940 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936.
Linki zewnętrzne
edytuj- Żołnierze Niepodległości : Orlicki Józef. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-04-05].