Jāzeps Vītols (ur. 26 lipca 1863 w Valmiera, zm. 24 kwietnia 1948 w Lubece)[1]łotewski kompozytor, twórca narodowego stylu w łotewskiej muzyce artystycznej.

Jāzeps Vītols
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

26 lipca 1863
Valmiera

Pochodzenie

łotewskie

Data i miejsce śmierci

24 kwietnia 1948
Lubeka

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna, muzyka romantyczna

Zawód

kompozytor, pedagog

Odznaczenia
Order Trzech Gwiazd II klasy (Łotwa) Order Trzech Gwiazd III klasy (Łotwa)

Życiorys edytuj

Pochodził ze zgermanizowanej rodziny nauczycielskiej i początkowo używał zniemczonych form imienia i nazwiska – Joseph Wihtol. Absolwent Konserwatorium Petersburskiego (w klasie teorii Juliusa Johannsena i kompozycji Nikołaja Rimskiego-Korsakowa), a następnie jego wykładowca i profesor (do jego wychowanków należeli m.in. Nikołaj Miaskowski i Siergiej Prokofjew)[1].

Czterokrotny laureat Nagrody im. Michaiła Glinki. Świadomość narodową wraz ze znajomością rodzimego języka uzyskał w wieku dojrzałym pod wpływem udziału w ryskim festiwalu pieśni, organizowanym z okazji święta letniego przesilenia „Ligo” (prawykonania poświęconego mu poematu symfonicznego dokonała w Rydze w 1910 roku Orkiestra Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga).

Po odzyskaniu niepodległości organizator narodowej sceny operowej oraz szkolnictwa muzycznego. Był profesorem i rektorem Konserwatorium Łotewskiego w latach 1919-1944. Po wojnie osiadł na emigracji Niemczech. Jako pierwszy przyswoił muzyce łotewskiej klasyczne formy symfonii, kwartetu smyczkowego, sonaty i suity. Zasłynął jako autor licznych kompozycji chóralnych oraz kantat i ballad wokalno-instrumentalnych.

16 listopada 1926 otrzymał Order Trzech Gwiazd III klasy, a 17 stycznia 1927 odznaczono go II klasą tego samego orderu[2].

Dzieła edytuj

  • Poemat symfoniczny op. 4 „Ligo” (1889)
  • Ballada op. 28 „Beverīnas dziedonis” (pol. Bajarz z Beverinas) (1900)
  • Kantata op. 35 „Dziesma” (pol. Pieśń) (1908)
  • Kantata op. 45 „Ziemelblāzma” (pol. Zorza północy) (1913)
  • Suita orkiestrowa op. 66 „Dārgakmeņi” (pol. Klejnoty) (1924)

Przypisy edytuj

  1. a b Braun 2004 ↓.
  2. Oskars Gerts: Triju Zvaigžn̦u Gaismā 1924-1940. Ryga: Latvijas Vēstnesis, 1997, s. 90, 103. (łot.).

Bibliografia edytuj

  • Joachim Braun: Vītols, Jāzeps [Wihtol, Joseph]. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. R. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
  • Lesław Czapliński. Jāzeps Vītols, pionier muzyki łotewskiej. „Muzyka 21”. 10/2011. (pol.). 

Linki zewnętrzne edytuj