Język dani zachodni
Język dani zachodni, także lani[1] – język transnowogwinejski używany w indonezyjskiej prowincji Papua, przez członków ludu Lani. Według danych z 1993 roku posługuje się nim 180 tys. osób[2][3].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
180 tys. (1993) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | dnw | ||
| IETF | dnw | ||
| Glottolog | west2594 | ||
| Ethnologue | dnw | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jest to jeden z najbardziej znaczących języków papuaskich w indonezyjskiej części Nowej Gwinei (pod względem liczby użytkowników)[4].
Wykazuje duże zróżnicowanie wewnętrzne[5]. Odnotowano jednak, że wszystkie dialekty są wzajemnie zrozumiałe[6][7]. W użyciu jest również język indonezyjski[1][2].
Nazwa „dani zachodni” jest mało adekwatna, sugeruje bowiem, że chodzi o podgrupę w ramach języka i kultury Dani, tymczasem język ten jest odrębny od języka dani[8]. Lud Dani Wielkiej Doliny w znacznie mniejszym stopniu uległ wpływom zewnętrznym[9].
Pierwszymi osobami z zewnątrz, które odwiedziły region, byli wspinacze i podróżnicy (przybywający od pocz. XX w.). Od lat 50. XX. w. prowadzono działalność misjonarską[10][11]. Powstał pokaźny zbiór publikacji w tym języku, w tym literatury religijnej[12]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[2]. Wraz z rozwojem piśmiennictwa została wypracowana ortografia (ostatecznie dostosowana do norm języka indonezyjskiego)[13].
Misjonarz Gordon Larson zebrał wiele danych nt. tego języka, w większości nieopublikowanych. Sporządzono m.in. obszerny słownik oraz materiały poświęcone dialektom i glottochronologii[14]. Został również opisany w postaci nowszych opracowań: Fonologi bahasa Dani Barat (1993)[15], Sintaksis bahasa Dani Barat (1997)[16], A Grammar of Western Dani (2008)[17].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Purba, Warwer i Fatubun 1993 ↓, s. 6.
- ↑ a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Dani, Western, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Purba, Warwer i Fatubun 1993 ↓, s. 12.
- ↑ Papuasskije jazyki. Encykłopiedija Krugoswiet. [dostęp 2020-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-06)]. (ros.).
- ↑ William A. Foley: The Papuan Languages of New Guinea. Cambridge: Cambridge University Press, 1986, s. 240. ISBN 978-0-521-28621-3. OCLC 13004531. [dostęp 2022-11-30]. Cytat: Both Grand Valley and Western Dani have a number of quite divergent dialects. (ang.).
- ↑ Purba, Warwer i Fatubun 1993 ↓, s. 7.
- ↑ Barclay 2008 ↓, s. 10.
- ↑ Mielcarek 2012 ↓, s. 56.
- ↑ Barclay 2008 ↓, s. 4.
- ↑ Purba i in. 1997 ↓, s. 5–6.
- ↑ Barclay 2008 ↓, s. 3–9.
- ↑ Barclay 2008 ↓, s. 8–9.
- ↑ Barclay 2008 ↓, s. 8.
- ↑ Barclay 2008 ↓, s. 5.
- ↑ Purba, Warwer i Fatubun 1993 ↓.
- ↑ Purba i in. 1997 ↓.
- ↑ Barclay 2008 ↓.
Bibliografia edytuj
- Peter Barclay: A Grammar of Western Dani. München: Lincom Europa, 2008, seria: LINCOM Grammar Handbooks 1. ISBN 978-3-89586-297-7. OCLC 234368889. [dostęp 2022-08-20]. (ang.).
- Remigiusz Mielcarek. Ginąca kultura papuaskiego ludu Dani i wpływ turystyki na jej zachowanie. „Studia Periegetica”. nr 7 Niekonwencjonalne aspekty i formy turystyki, s. 53–72, 2012. ISSN 1897-9262. OCLC 909134509. [dostęp 2022-08-20].
- Theodorus T. Purba, Onesimus Warwer, Reimundus Fatubun: Fonologi bahasa Dani Barat. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1993. ISBN 979-459-309-5. [dostęp 2023-05-09]. (indonez.).
- Theodorus T. Purba, Yacobus Paidi, Lalu Fakihuddin, Tri Handayani, Eti Setiawati: Sintaksis bahasa Dani Barat. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1997. ISBN 979-459-780-5. [dostęp 2023-05-09]. (indonez.).