Wikipedia

Język momuna

Język momuna (a. momina), także: somage (a. somahai, sumohai), sumo – język papuaski używany w indonezyjskiej prowincji Papua (kabupateny Asmat i Yahukimo). Według danych z 2000 roku posługuje się nim 2 tys. osób[1].

Momuna
Obszar

Papua (Indonezja)

Liczba mówiących

2 tys. (2000)

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Kody języka
ISO 639-3 mqf
Glottolog soma1242
BPS 1120 1
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Ludność Momuna zamieszkuje tereny między systemami rzecznymi Balim i Kolff na południe od gór centralnych[2]. Ich terytorium obejmuje też okolice górnego biegu rzeki Catalina[3][4]. W publikacji Peta Bahasa do obszaru tego języka zaliczono wieś Ureas i okoliczne tereny (dystrykt Dekai, kabupaten Yahukimo)[5]. Sąsiednie języki to przedstawiciele grup językowych dani, asmat, mek(inne języki), ok(inne języki) i bayono-awbono[6].

„Sumo” to nazwa jednej z wsi w regionie Momuna. W piśmiennictwie wyróżnia się czasami odrębny język momina, lecz M. Reimer odnotowała, że chodzi o gwarowy wariant nazwy „momuna”[3]. Obie formy są spotykane jako określenia tej samej grupy etnicznej[7]. „Somahai” (dosł. „ludność nizinna”) to nazwa nadana przez grupę etniczną Yali[2][3].

Jego klasyfikacja nie została dobrze ustalona (nie był szerzej omawiany w kontekście komparatystycznym, do czego przyczyniła się niewielka ilość dostępnych danych)[8]. C.L. Voorhoeve (1975) opisał momuna (somahai) jako izolat w obrębie języków transnowogwinejskich, sugerując związki z grupami językowymi awyu-dumut i ok (na podstawie analizy słownictwa)[4][9]. Przynależność momuna-momina do języków transnowogwinejskich potwierdzają formy zaimków osobowych[8]. Z kolei w publikacji Ethnologue (wyd. 22, 25) wyróżniono odosobnioną rodzinę somahai, obejmującą języki momuna i momina (rozpatrywane odrębnie)[1][10][11]. Według innej klasyfikacji (Timothy Usher) momuna jest najbliżej spokrewniony z językami mek z grupy transnowogwinejskiej, tworząc z nimi wspólną gałąź tej rodziny[3][8].

Służy jako regionalny język kontaktowy (lingua franca), jest m.in. przyswajany przez osoby z ludu Dani (które utrzymują kontakty z Momuna)[12]. Odnotowano jednak, że w tej roli zaczął być wypierany przez język indonezyjski[1][12]. Badaniem i dokumentacją języka momuna zajmowali się m.in. C.L. Voorhoeve i M. Reimer, którzy zebrali pewne dane leksykalne i gramatyczne[3]. Ukazały się też pewne materiały alfabetyzacyjne skierowane do ludu Momuna[13]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Momuna, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  2. ↑ a b Reimer 1986 ↓, przyp. 1, s. 201.
  3. ↑ a b c d e Timothy Usher: Momuna. NewGuineaWorld. [dostęp 2022-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-17)]. (ang.).
  4. ↑ a b Voorhoeve 1975a ↓, s. 398.
  5. ↑ Bahasa Momuna. [w:] Peta Bahasa [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2024-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-09-02)]. (indonez.).
  6. ↑ Pawley i Hammarström 2018 ↓, s. 69.
  7. ↑ Henson 1988 ↓, s. 17.
  8. ↑ a b c Pawley i Hammarström 2018 ↓, s. 70.
  9. ↑ Voorhoeve 1975b ↓, s. 32.
  10. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Momina, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2022-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  11. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Somahai, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International, 2022 [dostęp 2022-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-17] (ang.).
  12. ↑ a b Wurm 2007 ↓, s. 519.
  13. ↑ Beke-ee Anaboin, Té-enee Anaboin, Martha Reimer: Ookooro mee buku. Program Klasis Momuna-GIDI, 1990. OCLC 27101780. [dostęp 2023-01-18]. (ang. • indonez.).

Bibliografia

edytuj
  • Les Henson. Momina Spirit Cosmology. „Irian”. 16, s. 17–49, 1988. (ang.). 
  • Andrew Pawley, Harald Hammarström: The Trans New Guinea family. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 21–195, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-002. ISBN 978-3-11-028642-7. OCLC 1041880153. (ang.).
  • Martha Reimer: The notion of topic in Momuna narrative discourse. W: Papers in New Guinea Linguistics No. 25. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1986, s. 181–204, seria: Pacific Linguistics A-74. DOI: 10.15144/PL-A74.181. ISBN 978-0-85883-338-8. OCLC 45471146. (ang.).
  • Clemens L. Voorhoeve: Central and Western Trans-New Guinea Phylum Languages. W: Stephen A. Wurm (red.): New Guinea area languages and language study. T. 1: Papuan languages and the New Guinea linguistic scene. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 345–460, seria: Pacific Linguistics C-38. DOI: 10.15144/PL-C38.345. ISBN 978-0-85883-131-5. OCLC 2565788. (ang.).
  • Clemens L. Voorhoeve: Languages of Irian Jaya: Checklist, Preliminary Classification, Language Maps, Wordlists. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, seria: Pacific Linguistics B-31. DOI: 10.15144/PL-B31. ISBN 978-0-85883-128-5. OCLC 2965671. (ang.).
  • Stephen A. Wurm: Australasia and the Pacific. W: Christopher Moseley (red.): Encyclopedia of the World’s Endangered Languages. Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 425–577. DOI: 10.4324/9780203645659. ISBN 978-0-203-64565-9. OCLC 47983733. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_momuna&oldid=74671132”