Język sula
Język sula, także sanana – język austronezyjski używany w prowincji Moluki Północne w Indonezji, w archipelagu wysp Sula, zwłaszcza na wyspach Sanana i Mangole (Mangon). Posługuje się nim nie więcej niż 47 tys. osób[1].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
<47 tys. | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | szn | ||
| IETF | szn | ||
| Glottolog | sula1245 | ||
| Ethnologue | szn | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jest rozdrobniony wewnętrznie, jego odmiany tworzą złożone kontinuum dialektalne[2]. Czasem wyróżnia się trzy (bądź cztery) dialekty: facei (facé), fagudu, falahu oraz dość odrębny mangole (mangoli, mongon)[3][4]. „Facei”, „Fagudu”, „Falahu” i „Mangole” to nazwy poszczególnych plemion w obrębie grupy etnicznej Sula[5], przy czym w 2020 r. odnotowano, że klasyfikacja ta wcale nie odpowiada różnicom dialektalnym[2].
Istnieje podstawowy podział na dialekty sanana (używane przez podgrupy Facei, Fagudu i Falahu) i dialekty mangon (używane przez ludność Mangon)[6]. Ethnologue wyodrębnia mangon jako oddzielny język[7][8]. Poza Sanana i Mangole jego użytkownicy zamieszkują również wyspy Taliabu, Buru, Bacan i Ternate, a także Surabaję i Dżakartę[9].
Jest spokrewniony z językiem buru; został także powiązany z bliskim geograficznie językiem taliabu[10], lecz w 2021 r. taliabu zaliczono do języków celebeskich[11]. Historycznie sula znalazł się pod wpływem znaczących języków regionalnych: malajskiego ambońskiego (lingua franca) i ternate (który był językiem administracji)[12]. Z źródeł tych zaczerpnięto wiele elementów słownictwa, do języka przedostały się też pożyczki arabskie i niderlandzkie[13]. Nowsze zapożyczenia pochodzą z języka indonezyjskiego[12].
Jest zagrożony wymarciem[14]. Według informacji z 2020 r. pozostaje w użyciu, aczkolwiek głównie na terenach wiejskich. W mieście Sanana preferowanym środkiem komunikacji jest lokalny malajski, choć osoby ze starszego pokolenia często posługują się też sula[15]. W wielu miejscowościach jest znany również młodszemu pokoleniu, przy czym nie odgrywa już dominującej roli. W niektórych mniejszych wsiach (oddalonych od miasta) wciąż występuje w wielu sferach życia, bywa też używany przez dzieci[16]. Przeważnie nie jest przyswajany przez ludność napływową (nie komunikują się w nim ani Bajo, ani tym bardziej nowsi migranci z Jawy i Celebesu)[17]. W edukacji wykorzystywany jest język indonezyjski[18].
Sporządzono opis tego języka (udokumentowano jego gramatykę i podstawowe słownictwo)[19]. Aż do 2020 r. pozostawał praktycznie nieopisany. Wcześniejsze materiały ograniczały się do list słownictwa i mało obszernych danych gramatycznych[20].
Nie wykształcił tradycji literackiej, zapisywany jest jedynie sporadycznie[21]. Bywa wykorzystywany w nieformalnej komunikacji pisanej (media społecznościowe, wiadomości tekstowe)[22].
Przypisy
edytuj- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. vi, 45.
- ↑ a b Bloyd 2020 ↓, s. 106–107.
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Sula, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] (ang.).
- ↑ James T. Collins: Penelitian Bahasa di Maluku. Ambon: Kantor Bahasa Provinsi Maluku, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan, 2018, s. 23–24. ISBN 978-602-52601-2-4. OCLC 1099540304. [dostęp 2023-01-06]. (indonez.).
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. vii, 62.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. vii, 49, 62.
- ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Mangole, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
- ↑ Barbara F. Grimes, Richard S. Pittman, Joseph Evans Grimes: Ethnologue: Languages of the World. Wyd. 12. Dallas, Texas: Summer Institute of Linguistics, 1992, s. 610. ISBN 978-0-88312-815-2. OCLC 27019605. (ang.).
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 45.
- ↑ James T. Collins: Preliminary notes on Proto-West Central Maluku: Buru, Sula, Taliabo and Ambelau. W: Robert A. Blust (red.): Historical Linguistics in Indonesia. Cz. 1. Jakarta: Badan Penyelenggara Seri Nusa, Universitas Atma Jaya, 1981, s. 31–45, seria: NUSA: Linguistic studies in Indonesian and languages in Indonesia 10. OCLC 781564989. [dostęp 2023-05-31]. (ang.).
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Taliabu. Glottolog 4.7. [dostęp 2023-05-31]. (ang.).
- ↑ a b Bloyd 2020 ↓, s. 141.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 342–535.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 98.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 63.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 65.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 81–82.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 95.
- ↑ Bloyd 2020 ↓.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 50–51.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 64.
- ↑ Bloyd 2020 ↓, s. 64, 99.
Bibliografia
edytuj- Tobias Bloyd, Sula: Its language, land, and people, Honolulu: University of Hawaiʻi at Mānoa, 2020, OCLC 8640650001 [dostęp 2022-09-06] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Tobias Bloyd: Talking Sula. [dostęp 2023-05-24]. (ang.).