Jak-17
 |
Ten artykuł od 2013-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Jak-17 (ros. Як-17, kod amerykański – Type 16, kod NATO – Feather) – radziecki odrzutowy myśliwiec z końca lat 40., jeden z pierwszych radzieckich samolotów odrzutowych, powstały na bazie samolotu Jak-15.
 Jak-17 w Centralnym Muzeum Sił Lotniczych Federacji Rosyjskiej w Moninie | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor |
Aleksander Siergiewicz Jakowlew |
| Typ | |
| Konstrukcja |
jednosilnikowy średniopłat o konstrukcji metalowej, podwozie – chowane w locie |
| Załoga |
1 (wersja myśliwska) |
| Historia | |
| Data oblotu |
czerwiec 1947 |
| Lata produkcji | |
| Liczba egz. |
430 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 silnik turboodrzutowy RD-10A |
| Ciąg |
8,8 kN (910 kG) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
9,20 m |
| Długość |
8,78 m |
| Wysokość |
2,80 m |
| Powierzchnia nośna |
14,85 m² |
| Masa | |
| Własna |
2 081 kg (Jak-17) |
| Użyteczna |
460 – 893 kg |
| Startowa |
Jak-17' |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
750 km/h (Jak-17) |
| Prędkość minimalna |
145 km/h (Jak-17) |
| Prędkość wznoszenia |
12 m/s (Jak-17) |
| Pułap |
12 750 m (Jak-17) |
| Zasięg |
395 km (normalny) |
| Długotrwałość lotu |
ok. 20 min. |
| Rozbieg |
635 m (Jak-17) |
| Dobieg |
650 m (Jak-17) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 działka NS-23 kal. 23 mm (Jak-17, wersja Jak-17 UTI – nieuzbrojona) | |
| Użytkownicy | |
| ZSRR, Polska, Bułgaria, Rumunia, Chiny, Czechosłowacja | |
Historia edytuj
Samolot Jak-17 powstał jako wersja rozwojowa samolotu Jak-15 opracowanego w 1946 roku, charakteryzującego się nietypowym redanowym układem konstrukcyjnym, z silnikiem odrzutowym w nosie kadłuba, z dyszą wylotową pod kadłubem. Silnik odrzutowy był rozwinięciem niemieckiego silnika Jumo 004 z okresu II wojny światowej. Już po dokonaniu oblotu samolotu Jak-15 w kwietniu 1946 roku biuro konstrukcyjne Jakowlewa otrzymało polecenie zaprojektowania nowego samolotu myśliwskiego i dwumiejscowego samolotu szkolno-treningowego o parametrach zbliżonych do samolotu Jak-15, lecz dopracowanych i pozbawionych jego wad.
Powstało wtedy kilka prototypów: Jak-15W, Jak-17 RD10, Jak-21, Jak-15U. Po przeprowadzeniu badań w locie, ostatecznie w marcu 1948 zaaprobowano do produkcji seryjnej prototyp Jak-15U, przebudowany z seryjnego Jak-15 i oblatany w czerwcu 1947 roku. Od Jaka-15 różnił się przede wszystkim podwoziem trójpodporowym zamiast klasycznego i powiększonym usterzeniem o zmienionym kształcie. Seryjne samoloty otrzymały oznaczenie Jak-17. Jednocześnie wprowadzono do produkcji seryjnej wersję szkolno-treningową oznaczoną jako Jak-17 UTI, dla którego wzorcowym samolotem był prototyp Jak-21T.
Produkcję seryjną prowadzono w latach 1948 – 1949 i łącznie zbudowano 430 samolotów obu wersji.
Wersje produkowane seryjnie:
- Jak-17 – samolot myśliwski, jednomiejscowy
- Jak-17 UTI – wersja szkolno-treningowa, dwumiejscowa
Użycie w lotnictwie edytuj
Samoloty Jak-17 i Jak-17 UTI, po rozpoczęciu produkcji seryjnej już od 1948 trafiły do jednostek bojowych lotnictwa ZSRR. Po raz pierwszy zaprezentowane zostały publicznie na defiladzie w Tuszynie w 1949. W kodzie NATO Jak-17 został oznaczony tak, jak Jak-15 - Feather, Jak-17UTI - Magnet.
Samoloty były używane także w innych krajach, były to w zasadzie samoloty w wersji szkolno-treningowej. Były to jednak znikome ilości i tak np. Polska posiadała 3 samoloty Jak-17 i 11 Jak-17 UTI, Czechosłowacja – 1 samolot Jak-17 oznaczony S-100, od 1950. Inne państwa: Bułgaria, Rumunia, Chiny również posiadały zaledwie po kilka sztuk tych samolotów w wersji UTI. Chińskie samoloty służył także do szkolenia lotników północnokoreańskich podczas wojny koreańskiej. Jaki-17 nie były używane bojowo. Ostatnie samoloty Jak-17 UTI zostały wycofane z użycia na początku lat sześćdziesiątych XX wieku.
Do Polski samoloty dostarczono w lipcu 1950. 20 sierpnia 1950 jeden z nich (z numerem 29) był pierwszym samolotem odrzutowym zademonstrowanym publicznie w Polsce, w pokazach z okazji Święta Lotnictwa na Okęciu. Polscy piloci szkolili się najpierw na Jakach-17UTI w ZSRR i jednostkach radzieckich stacjonujących w Polsce. W Polsce Jak-17UTI był także oznaczany Jak-17W. Rozważano w Polsce podjęcie produkcji licencyjnej w WSK Mielec pod oznaczeniem G-1, ale zrezygnowano z niej z uwagi na nieperspektywiczną konstrukcję, na korzyść Jak-23, a ostatecznie Lim-1. Ostatnie samoloty Jak-17 UTI zostały w Polsce wycofane z użycia w lotnictwie wojskowym w 1955, po zastąpieniu przez MiG-15UTI i SBLim. Od 1957 ostatni Jak-17 UTI służył do badań w Instytucie Lotnictwa, z cywilną rejestracją SP-GLM. Ostatni lot na nim wykonano 3 lutego 1960, został on później eksponatem Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.
Samolot, będąc jednym z pierwszych myśliwców odrzutowych miał wady takie, jak stosunkowo słabe osiągi, mały zasięg i długotrwałość lotu, zawodny napęd, skomplikowana procedura uruchamiania silnika. Z drugiej strony, jego pilotaż był prosty, w tym samolot miał dobre charakterystyki startu i lądowania. Pilotaż samolotu był podobny do tłokowych Jaków (Jak-3, Jak-9), co ułatwiało opanowanie go przez pilotów, a tym samym Jak-17 był bardzo dobrym samolotem treningowym, do zapoznania pilotów z napędem odrzutowym przed przejściem na nowsze samoloty, jak MiG-15.
Opis konstrukcji edytuj
Samolot Jak-17 był jednosilnikowym średniopłatem o konstrukcji całkowicie metalowej i prostych skrzydłach. Kadłub kratownicowy z rur stalowych, kryty blachą duraluminiową. Płaty dwudźwigarowe o konstrukcji z duraluminium. W wersji Jak-17 na końcu skrzydeł zamontowano zamki do powieszenia dodatkowych zbiorników paliwa. Usterzenie klasyczne o konstrukcji metalowej. Silnik odrzutowy umieszczony był w przedniej części kadłuba, z dyszą pod kadłubem, na wysokości kabiny pilota. Ogonowa część kadłuba pokryta była pod spodem blachą żaroodporną. Kabina pilota zamknięta, oszklona. Osłona składała się z trzyczęściowego stałego wiatrochronu i wypukłej osłony odsuwanej do tyłu. W wersji UTI, kabina dwuosobowa w układzie tandem, zakryta kilkuczęściową długą wspólną osłoną, z częściami na członkami załogi odsuwanymi do tyłu. Podwozie samolotu trójkołowe z przednim kółkiem, chowane w locie; golenie główne chowane w skrzydła.
Napęd stanowił jeden silnik turboodrzutowy ze sprężarką osiową RD-10A (rozwinięcie niemieckiego silnika Junkers Jumo 004) o ciągu 900 kg (ok. 8,83 kN).
Uzbrojenie: 2 działka 23 mm NS-23 (po 60 nabojów) w dolnej części kadłuba. Jak-17UTI nie był uzbrojony.
Zobacz też edytuj
Pokrewne konstrukcje: Jak-15 - Jak-23
Porównywalne samoloty: Ła-152
Linki zewnętrzne edytuj
- Jakowlew Jak-17. sanko.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-16)].
- Sylwetki samolotu na stronie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie