Wikipedia

Jan Dunin-Wąsowicz

Jan Dunin-Wąsowicz[1] (ur. 19 sierpnia 1890 w Montpellier, zm. 24 kwietnia 1936 w Warszawie) – pułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Jan Dunin-Wąsowicz
Żmogus
Ilustracja
Jan Dunin-Wąsowicz (przed 1934)
pułkownik artylerii pułkownik artylerii
Data i miejsce urodzenia

19 sierpnia 1890
Montpellier

Data i miejsce śmierci

24 kwietnia 1936
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1936

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

1 Pułk Ułanów Legionów Polskich
1 Pułk Artylerii
3 Dywizjon Artylerii Konnej
4 Dywizjon Artylerii Konnej
9 Dywizjon Artylerii Konnej
17 Pułk Artylerii Polowej
1 Pułk Artylerii Najcięższej

Stanowiska

dowódca baterii
dowódca dywizjonu
dowódca pułku

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Krzyż Walecznych (od 1941) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Urodził się 19 sierpnia 1890[2] w Montpellier we Francji, w rodzinie Witolda i Aleksandry z domu Siemaszko[3]. Ukończył Gimnazjum Pawła Chrzanowskiego w Warszawie w 1910[4]. Odbył roczną służbę wojskową w III Brygadzie Artylerii Gwardii w Warszawie. W 1912 podjął studia na Akademii Rolniczej w Wiedniu. W tym mieście został członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich i 29 marca 1913 został podoficerem w randze kadeta[4].

Po wybuchu I wojny światowej, 10 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich[4]. Służył w szeregach w 6 kompanii strzeleckiej (późniejsza 3 kompania I batalionu 1 pułku piechoty) jako sekcyjny w stopniu kaprala. Od 26 października 1914 był w szeregach szwadronu kawalerii Władysława Zygmunta Beliny-Prażmowskiego, który stał się zaczątkiem 1 pułku ułanów Legionów Polskich (tzw. „Beliniacy”) w składzie I Brygady; od 27 lipca 1915 służył w baterii konnej w dywizjonie Beliny-Prażmowskiego, gdzie został dowódcą plutonu[4]. 18 stycznia 1916 awansowany do stopnia podporucznika artylerii. Od 21 maja 1916 był dowódcą plutonu 1 baterii w 1 pułku artylerii. Po kryzysie przysięgowym od 17 sierpnia 1917 do kwietnia 1918 był internowany w Beniaminowie[4]. W Legionach nosił pseudonim „Żmogus”.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 7 listopada 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Został przydzielony do 3 dywizjonu artylerii konnej. Walczył w wojnie polsko-ukraińskiej pod dowództwem mjr. Wacława Scaevoli-Wieczorkiewicza. Podczas walk w rejonie Lwowa, 17 grudnia 1918 został awansowany do stopnia porucznika artylerii. 23 grudnia delegowany do kadry artylerii w Lublinie. Od 6 października 1919 odbywał kurs dowódców baterii w Rembertowie[4]. Od 1 stycznia 1920 był dowódcą 1 baterii w 4 dywizjonie artylerii konnej w stopniu kapitana. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920. Podczas walk, od 28 sierpnia 1920 był dowódcą 4 dak. Został ranny w bitwie pod Korosteniem 10 października 1920[5]. Za swoje czyny otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[3][6].

10 maja 1921 roku został przeniesiony z 4 dak do 8 dywizjonu artylerii konnej w Baranowiczach na stanowisko dowódcy dywizjonu[7]. W następnym miesiącu dowodzony przez niego oddział został przemianowany na 9 dywizjon artylerii konnej[4]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów artylerii[8][9]. W 1923 odbył kurs w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia Artylerii. W lipcu 1923 ze stanowiska dowódcy 9 dak został przydzielony do Rezerwy Oficerów Sztabowych Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX[10][11][12]. Od listopada 1923 do 1927 był po raz drugi dowódcą 9 dak[13]. Został awansowany do stopnia podpułkownika artylerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927[14][15]. Odbył kurs w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu[4]. Od 18 sierpnia 1927 do 31 maja 1932 był ponownie dowódcą 4 dak, stacjonującego w garnizonie Suwałki[16][4]. W 1928 w stopniu podpułkownika był zweryfikowany w Korpusie Oficerów Artylerii z lokatą 13. Od 1 czerwca 1932 był dowódcą 1 pułku artylerii najcięższej[17], stacjonującego w garnizonie Warszawa[18][4], a od końca 1934 przenoszonego do Góry Kalwarii. 26 stycznia 1935 został awansowany na stopień pułkownika artylerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935[19].

 
Pogrzeb płk. Jana Dunin-Wąsowicza w Warszawie – kondukt na ul. Bielańskiej

Zmarł 24 kwietnia 1936 w Warszawie[20]. Został pochowany 28 kwietnia 1936 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A20-prawe półkole-8/9)[21].

Był żonaty, miał dwie córki: Halinę (ur. 1921) i Marię (ur. 1926)[5].

 
Kamień pamiątkowy płk. Jana Dunin-Wąsowicza w Górze Kalwarii

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

Z inicjatywy Koła nr 61 Związku Żołnierzy WP im. Żołnierzy Mazowieckich Jednostek Wojskowych w Górze Kalwarii, Jan Dunin-Wąsowicz został patronem parku przy wiślanej skarpie w Górze Kalwarii[27][28]. 25 czerwca 2022 w parku na skarpie obok ronda Kazimierza Górskiego w Górze Kalwarii został odsłonięty kamień pamiątkowy poświęcony płk. Janowi Dunin-Wąsowiczowi[29].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ W ewidencji wojskowej Roczników Oficerskich 1923, 1924, 1928 był wskazywany jako Jan Wąsowicz I w odróżnieniu od innego oficera o tej samej tożsamości, urodzonego 21 marca 1890. W Roczniku Oficerskim 1932 był określony jako Jan Dunin-Wąsowicz II i wymieniony w indeksie nazwisk pod literą D.
  2. ↑ Rocznik Oficerski 1923, 1924 podał datę 17 sierpnia 1890. W Rocznika Oficerskich 1928, 1932 została podawana data 19 sierpnia 1890.
  3. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 1.
  4. ↑ a b c d e f g h i j Kolekcja VM ↓, s. 4.
  5. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 2.
  6. ↑ Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. T. 4 Dywizjon Artylerii Konnej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, s. 30.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 21 maja 1921 roku, s. 965.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 815.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 739.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 10 lipca 1923 roku, s. 457.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 22 listopada 1922 roku, s. 842, tu ogłoszono przeniesienie do 17 pap w Gnieźnie na stanowisko dowódcy I dywizjonu.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 809.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 728.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 451.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 177.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 421.
  17. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 421.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 711.
  19. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Nadanie stopni. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 1, 26 stycznia 1935. 
  20. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 11 listopada 1936 roku, s. 32.
  21. ↑ Lista pochowanych. Jan Dunin-Wąsowicz. um.warszawa.pl. [dostęp 2017-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].
  22. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 18 lutego 1922 r., s. 106.
  23. ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  24. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 3.
  25. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  26. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 361.
  27. ↑ Park i dwa ronda będą miały swoich patronów - GoraKalwaria.net [online], www.gorakalwaria.net [dostęp 2022-08-19].
  28. ↑ Góra Kalwaria - Wykaz Ulic [online], wykaz.rky.pl [dostęp 2022-08-19].
  29. ↑ Płk. Jan Dunin-Wąsowicz upamiętniony [online], gorakalwaria.pl [dostęp 2022-08-19] (pol.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Dunin-Wąsowicz&oldid=74802260”