Wikipedia

Jan Eysymontt

Jan Eysymontt[1] (ur. 5 października?/17 października 1891 w Grodnie, zm. 30 października 1957 w Katowicach) – podpułkownik inżynier saperów Wojska Polskiego.

Jan Eysymontt
Ilustracja
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

17 października 1891
Grodno, gubernia grodzieńska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

30 października 1957
Katowice

Przebieg służby
Lata służby

1915–1947

Siły zbrojne

 MW Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
Wojsko Litwy Środkowej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
II wojna światowa

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order św. Stanisława – III klasy

Biografia edytuj

Wczesne lata i edukacja edytuj

Urodził się 17 października 1891[2] w Grodnie jako syn Michała i Marii z Rekieciów vel Rutkowskich[3], w rodzinie o tradycjach wojskowych, mieniącej się herbem Korab. Następnie wraz z rodziną zamieszkał w Pińsku, gdzie rozpoczął edukację w tamtejszym realnym gimnazjum męskim, które ukończył w Penzie w roku 1911. Wtedy też wstąpił w Sankt Petersburgu do Szkoły Inżynierów Morskich (Морское инженерное училище). Ukończył wydział mechaniczny tej uczelni, z tytułem mechanika-elewa marynarki 30 maja 1915. Mianowany inżynierem mechanikiem miczmanem 9 czerwca 1915. Skierowany do Szkoleniowego Wydziału Żeglugi Podwodnej 28 czerwca 1915.

Służba we Flocie Imperium Rosyjskiego edytuj

Z dniem 12 lipca 1915 zapisany w rejestr marynarzy I Floty Bałtyckiej. Przebywał na okręcie podwodnym „Aligator”, dla odbycia praktyki na okręcie podwodnym i zapoznania się z jego mechanizmami (28 czerwca 1915–18 lipca 1915). Następnie znalazł się w dyspozycji flagowego inż. mech. III dywizjonu dywizji okrętów podwodnych Morza Bałtyckiego, inż. mech., kpt. II rangi – A. Dergaczenki, dla zapoznania się z silnikiem i innymi mechanizmami okrętów podwodnych, praktykował w zakładach „Noblesser” w Rewlu (11 sierpnia 1915–29 września 1915). Zwolniony na 4 tygodnie po doznaniu obrażeń 20 sierpnia 1915. W dniu 29 września 1915 został słuchaczem krótkich kursów oficerskich dla marynarki podwodnej. W ramach tegoż skierowany do okrętów podwodnych „Akuła” i „Wołk” dla praktycznego zapoznania się z prowadzeniem mechanizmów tego typu jednostek. W okresie od 18 października 1915 do 21 grudnia 1918 był inż. mech. okrętowym na okręcie podwodnym „Wołk”. Ukończył wspomniany krótki kurs oficerski i został zapisany do grupy oficerów podwodnych marynarki z dniem 19 listopada 1916. W grudniu 1917 uciekł z pokładu „Wołka”, który okrętował w Helsinkach i przystąpił do Legionów Polskich. W czasie powrotu „Wołka” do Kronsztadu w kwietniu 1918 nie brał udziału, chociaż już miesiąc później powrócił do jednostki. Aresztowany w październiku 1918 jako były polski legionista. Po uwolnieniu rozkazem sztabu z 21 grudnia 1918 został wydalony z załogi „Wołka”, a następnie z dniem 1 stycznia 1919 wykluczony z marynarki rosyjskiej[4].

Służba w Armii Litwy Środkowej edytuj

Jeszcze w styczniu, po zwolnieniu ze służby wyjechał do ojca, który mieszkał wtedy w Penzie. W kwietniu 1920 z podrobionymi dokumentami uciekł do Witebska, gdzie ukrywał się do sierpnia tegoż roku, kiedy udało mu się przedrzeć do Wilna. Tam w październiku 1920 wstąpił do wojska gen. L. Żeligowskiego, w randze porucznika i służył w Zapasowym Batalionie Piechoty Wileńskiej. Początkowo był intendentem i zastępcą dowódcy Mostowej Grupy Saperów (pomiędzy październikiem 1920 a lutym 1921), a następnie jej dowódcą do listopada 1922 roku.

Służba w Wojsku Polskim edytuj

Po przyłączeniu Litwy Środkowej do Rzeczypospolitej Polskiej w marcu 1922 jego jednostka stała się składową Wojska Polskiego. W sierpniu 1922 roku przyjęty do korpusu polskich inżynierów i saperów w randze kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[5][6]. Po likwidacji Mostowej Grupy Saperów, był dowódcą Minerskiej Roty Mostowego Batalionu i naczelnikiem szkoły maszynistów i mechaników (od listopada 1922 do czerwca 1923). W czerwcu 1923 przeniesiony do IV Wydziału Sztabu Generalnego (zaopatrzenie). W latach 1923–1928 był komendantem Linii Żeglugi Śródlądowej w Grodnie (w 1923 jako oficer nadetatowy Batalionu Mostowego z Modlina i zatrzymany w służbie czynnej[7], jako oficer nadetatowy w służbie czynnej[8]). W 1928 jako oficer Batalionu Mostowego służył w Linii Żeglugi Śródlądowej w Warszawie[9]. Po ukończeniu półrocznych kursów dla oficerów sztabowych w Szkole Podchorążych Inżynierów, został w niej wykładowcą (od 1928) i dyrektorem nauk dla saperów (1930- czerwiec 1936[10]). Został awansowany na stopień majora saperów ze starszeństwem z 1 stycznia 1930[11][12]. Ukończył pięciomiesięczne kursy dla oficerów sztabowych w Wyższej Szkole Wojennej w 1934. Od czerwca 1936 do maja 1937 pełnił obowiązki zastępcy dowódcy II Batalionu Saperów w Puławach. Był szefem wydziału wyszkolenia w Urzędzie Inspektora Saperów Sztabu Głównego Wojska Polskiego od maja 1937 do września 1939. Jeszcze przed wybuchem wojny awansowany do stopnia ppłk.

II wojna światowa edytuj

Podczas wojny ewakuowany wraz ze Sztabem Generalnym. Przez Rumunię i Węgry przedostał się do Francji, gdzie został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych. Po klęsce Francji pozostał na miejscu i został inspektorem polskich obozów wojskowych na terenach rządu Vichy (rejon Nimes), gdzie odgrywa jedną z kluczowych ról przy organizacji przerzutów polskich żołnierzy do Wielkiej Brytanii[13]. Na przełomie 1941/1942 przedostał się na Wyspy Brytyjskie. W następnych latach prowadził dalej działalność szkoleniową.

Ostatnie lata życia edytuj

W 1947 wyjechał do Polski i podjął pracę w Politechnice Śląskiej w katedrze prof. Jana Henryka Obrąpalskiego. Zmarł w Katowicach 30 października 1957. Spoczął na miejscowym cmentarzu komunalnym.

Ordery i odznaczenia edytuj

Rodzina edytuj

12 lutego 1916 w St. Petersburgu poślubił Józefę Annę z Gimbuttów (1892–1968), córkę Józefa i Barbary z Kibortów[16]. Mieli jednego syna Edwarda Lwa (1916–1971).

Przypisy edytuj

  1. ↑ W ewidencji wojskowej początkowo zapisywany jako Jan Ejsymont II (dla odróżnienia od ks. Jana Ejsymonta ur. 1880), a następnie Eysymont.
  2. ↑ W dokumentacji wojskowej podawano datę urodzin 17 października 1891, chociaż z aktu urodzenia wynika, że urodził się o dzień wcześniej.
  3. ↑ Akt chrztu z parafii Fara Grodzieńska nr 233/1892.
  4. ↑ А. Пожарский, Подводное плавание в России. 1834–1918. Биографический справочник, Moskwa 2011, s. 895–896.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 916.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 830.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 894.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 818, 1359.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 584, 595.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 821.
  11. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1930 nr 5, s. 66.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 250.
  13. ↑ F. Majorkiewicz, Lata durne, lata chmurne, Warszawa 1983, s. 114, 117, 119–120, 126.
  14. ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  15. ↑ a b Fotografia
  16. ↑ Akt małżeństwa z parafii św. Katarzyny w Sankt Petersburgu nr 30/1916.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Eysymontt&oldid=72242462”