Jan Kulczyk

polski przedsiębiorca

Jan Jerzy Kulczyk (ur. 24 czerwca 1950 w Bydgoszczy, zm. 29 lipca 2015 w Wiedniu[1]) – polski przedsiębiorca, właściciel przedsiębiorstwa Kulczyk Holding (z siedzibą w Warszawie) i międzynarodowej grupy inwestycyjnej Kulczyk Investments (z siedzibą w Luksemburgu oraz biurami w Londynie i Kijowie), od 2002 do śmierci regularnie klasyfikowany w rankingach tygodnika „Wprost” jako najbogatszy Polak.

Jan Kulczyk
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1950
Bydgoszcz

Data i miejsce śmierci

29 lipca 2015
Wiedeń

Przyczyna śmierci

komplikacje podczas zabiegu kardiologicznego

Miejsce spoczynku

cmentarz Jeżycki w Poznaniu

Zawód, zajęcie

przedsiębiorca

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor nauk humanistycznych

Alma Mater

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – prawo
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu – handel zagraniczny

Małżeństwo

Grażyna Kulczyk
(rozwód w 2006)

Partner

Joanna Przetakiewicz

Dzieci

Dominika Kulczyk
Sebastian Kulczyk

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie przedsiębiorcy Henryka Kulczyka (1925–2013)[2] i Ireny Kulczyk. Absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy (1968). Ukończył prawo na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza i handel zagraniczny na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Posiadał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie nauk politycznych i prawa międzynarodowego[3] – doktorat obronił w 1975 na Wydziale Nauk Społecznych UAM (Układ o podstawowych stosunkach między NRD a RFN, z 21 grudnia 1972 roku jako umowa międzynarodowa, promotor: Alfons Klafkowski). Był też pracownikiem naukowym Instytutu Zachodniego w Poznaniu, gdzie zajmował się tematyką niemiecką[4] (członek komitetu honorowego Instytutu[5]).

Kariera biznesowa

edytuj

Pierwszy kapitał na rozpoczęcie interesów Jan Kulczyk otrzymał od ojca Henryka. Na początku lat 80. XX wieku założył jedną z pierwszych w Polsce firm joint venture, a w 1982, po zmianach w przepisach prawnych, polonijną firmę handlową Interkulpol[6].

W latach 80. organem kontrolującym działalność wszystkich firm polonijnych była Polsko-Polonijna Izba Przemysłowo-Handlowa Inter-Polcom. Jan Kulczyk zasiadał w jej władzach obok ojca Henryka. Był m.in. członkiem zarządu, zastępcą prezesa, a wreszcie prezesem. Blisko współpracował z Andrzejem Malinowskim, ówczesnym wiceministrem handlu wewnętrznego.

W 1988 Jan Kulczyk został oficjalnym dealerem Volkswagena w Polsce. Pierwszym wielkim interesem Kulczyka w III RP była w 1991 roku dostawa samochodów dla policji i UOP. Kierowane przez Andrzeja Milczanowskiego MSW zamówiło bez otwartego przetargu w firmie Kulczyka 3 tysiące samochodów za 150 milionów złotych.

W 1991 zarejestrował spółkę Kulczyk Holding Sp. z o.o., która w 1993 została przekształcona w spółkę akcyjną. Jan Kulczyk był przewodniczącym rady nadzorczej Kulczyk Holding.

Do zrealizowanych przez niego inwestycji należą m.in.:

  • Telekomunikacja Polska SA (47,5% akcji w latach 2000–2005 objęte przez konsorcjum Kulczyk Holding SA – France Telecom SA, udział Kulczyk Holding wynosił 13,6%)
  • Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. (4,8% udziałów w latach 1993–1999 w partnerstwie z Deutsche Telekom Mobil Net GmbH)
  • TUiR Warta SA – w latach 1996–2006, prawie 70% w szczytowym okresie. Wszystkie akcje zakupiono na giełdzie, z wyjątkiem 19,8% zakupionych od skarbu państwa w ramach przetargu[7]
  • PTE WARTA S.A. (50% akcji w latach 2000–2005)
  • PKN Orlen (ok. 5% w latach 2001–2005).

W 2005 wyjechał za granicę i zamieszkał w Londynie, skąd zaczął planować międzynarodowe inwestycje. W 2007 powołał w tym celu dom inwestycyjny Kulczyk Investment House, który ostatecznie przyjął nazwę Kulczyk Investments[8]. Około 2006 roku rozwiódł się z żoną – Grażyną Kulczyk, której według mediów pozostawił krajowy majątek, do którego należało między innymi centrum handlowo-kulturalne Stary Browar w Poznaniu[9].

Biznesem zajmował się poprzez inwestowanie w branżach: energetyka, ropa naftowa i gaz, infrastruktura, nieruchomości, browarnictwo. Jego przedsiębiorstwo Kulczyk Investments miało 40% udział w Neconde Energy Limited, spółce wydobywającej ropę naftową w Nigerii[10], 3,49% w San Leon Energy, zajmującej się poszukiwaniem, oceną oraz wydobyciem złóż ropy naftowej i gazu ziemnego[11], 33,72% akcji Loon Energy Corporation, właściciela koncesji na poszukiwanie i wydobycie ropy w Kolumbii i Peru[12], 50,76% akcji Serinus Energy, spółki zajmującej się poszukiwaniem ropy i gazu na terenie Ukrainy, Tunezji i Rumunii[13][14], oraz 9,73% udziałów w Ophir Energy, właściciela koncesji na terenach roponośnych w Afryce[15]. Portfel surowcowy Kulczyk Investments obejmował również 15,4% Strata Limited, spółki prowadzącej projekty surowcowe na terenie Afryki[16] oraz 25% udziałów w spółce Centar poszukującej surowców na terenie Afganistanu oraz innych krajów Azji Środkowej i Afryki[17].

W 2010 we współpracy z Silverstein Properties Inc. założył Kulczyk Silverstein Properties, spółkę joint venture specjalizującą się w nieruchomościach komercyjnych na rynku Europy Środkowo-Wschodniej[18]. W 2008 zainwestował w budowę kompleksu biurowców w Dubaju. W Warszawie planował postawić biurowiec Kulczyk Tower, który ma być jednym z najwyższych w Europie kontynentalnej wieżowców[19]. Zaangażował się też w sektorze finansowym budując sieć pośrednictwa kredytowego Family Finance[20]. W 2009 wymienił pakiet 28% akcji Kompanii Piwowarskiej na 3% akcji spółki SABMiller, drugiego na świecie producenta piwa[21].

Poprzez spółki zależne miał 24% udziału w spółce Autostrady Wielkopolskiej, 40% Autostrada Wielkopolska II SA oraz 45% Autostrada Eksploatacja. Był również właścicielem 58,42% pakietu akcji Pekaes SA[22].

Kulczyk Investments stworzył pierwszą polską prywatną grupę energetyczną o zasięgu międzynarodowym – grupę spółek zintegrowanych pionowo działających pod wspólną marką Polenergia w obszarze wytwarzania energii z konwencjonalnych i odnawialnych źródeł, jak również dystrybucji oraz obrotu energią elektryczną i jej produktami[23]. W 2011 roku nabył 100% udziałów w Elektrociepłowni Nowa Sarzyna[24]. W 2009 nabył 90% udziałów w spółce Chemikals Sp. z o.o., operującej kolejowym terminalem przeładunkowym na granicy Polski z obwodem królewieckim[25]. Do 2011, za pośrednictwem Kulczyk Pon Investment oraz Škoda Auto Polska sprowadzał do Polski samochody marek VW, Audi, Porsche, Škoda.

Po śmierci Jana Kulczyka spadkobiercami majątku zostały jego dzieci – Dominika i Sebastian Kulczyk. Do czerwca 2018 Dominika Kulczyk była przewodniczącą rady nadzorczej Kulczyk Investments oraz zajmowała się obszarem CSR w firmie[26]. Sebastian Kulczyk od grudnia 2013 pełni stanowisko Prezesa Zarządu[27], a w sierpniu 2015 zastąpił ojca w radzie nadzorczej Ciech S.A[28].

Pozostała działalność

edytuj

Jan Kulczyk był współzałożycielem Polskiej Rady Biznesu, której prezesem był dwukrotnie. Znalazł się również wśród założycieli Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej.

Był właścicielem zespołu pałacowego w Lubniewicach[29] oraz zamku „Chateau de Madrit” w Villefranche-sur-Mer na Lazurowym Wybrzeżu we Francji[30].

Od czerwca 2006 zasiadał w Radzie Dyrektorów Międzynarodowego Zielonego Krzyża (Green Cross International) – organizacji afiliowanej przy ONZ zajmującej się bezpieczeństwem ekologicznym, a od 6 października 2007 pełnił funkcję przewodniczącego Rady[31].

Był również przewodniczącym Rady ds. Wspierania Badań Naukowych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i wieloletnim członkiem Rady Muzeum Narodowego w Poznaniu oraz Kościelnej Rady Gospodarczej. Zasiadał w Międzynarodowej Radzie Gubernatorów działającej przy Peres Center for Peace.

W lutym 2008 został włączony do konfraterni zakonu Paulinów[32].

W 2010 powołał do życia CEED Institute, inkubator myśli i rozwoju promujący kraje Europy Środkowo-Wschodniej[33].

Znamienity Darczyńca Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w 2012 przekazał 20 mln zł na budowę muzeum w Warszawie (sfinansowanie wystawy stałej oraz objęcie patronatem nowoczesnego audytorium). Była to największa jednorazowa donacja na rzecz nowo powstającego muzeum[34][35].

W marcu 2014 roku powołał do życia Radę Polskich Inwestorów w Afryce, w skład której weszli przedstawiciele najważniejszych polskich spółek inwestujących na tym kontynencie – Kulczyk Investments, Polpharma, Grupa Azoty, Krezus, Ursus i Lubawa. Celem działania Rady jest wspieranie polskich firm w ich staraniach nawiązywania kontaktów na rynkach afrykańskich[36].

Kontrowersje

edytuj

W 2002, wraz z 25 innymi osobami, był sygnatariuszem listu w obronie abpa Juliusza Paetza, podejrzewanego o seksualne molestowanie kleryków[37].

W 2004 został powiązany z aferą Orlenu. W raporcie Sejmowej Komisji Śledczej wskazano, że Jan Kulczyk mógł mieć duży, niewspółmierny do liczby posiadanych akcji, wpływ na działanie i obsadzanie kluczowych stanowisk w PKN Orlen. Dodatkowo wykazano, że Jan Kulczyk rozmawiał z byłym rezydentem KGB w Polsce Władimirem Ałganowem oraz wziął udział w spotkaniu z Romanem Giertychem na Jasnej Górze[38].

W celu wyjaśnienia afery Orlenu wszczęto postępowanie w prokuraturze w Katowicach oraz powołano sejmową komisję śledczą. Jan Kulczyk złożył wyjaśnienia przed Sejmową Komisją Śledczą i był czterokrotnie przesłuchiwany przez prokuraturę w charakterze świadka, ostatnio w kwietniu 2008[39]. Ze względu na brak dowodów, prokuratura postanowiła umorzyć toczące się postępowanie.

Był jedną z osób, których prywatne rozmowy zostały nagrane, a następnie od 2014 były ujawniane w ramach tzw. afery podsłuchowej[40]. W przypadku Jana Kulczyka nagrania dotyczyły rozmów m.in. z ówczesnym ministrem spraw zagranicznych Radosławem Sikorskim i prezesem NIK, Krzysztofem Kwiatkowskim[41]. O domniemanych nieprawidłowościach przekazanych przez Kulczyka Kwiatkowskiemu, ten drugi w 2014 zawiadomił Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego[42].

Jan Kulczyk był również łączony z aferą Kulczykpark i zarzutami wobec urzędników UM Poznania za zaniżenie ceny nieruchomości w centrum miasta pod inwestycję Stary Browar[43].

Życie prywatne

edytuj
 
Grób na cmentarzu Jeżyckim

Z małżeństwa z Grażyną Kulczyk miał dwoje dzieci: Sebastiana (ur. 1980)[44] i Dominikę[44] (ur. 1977). Wieloletnią partnerką Kulczyka była Joanna Przetakiewicz[45][46][44]. Jego wnukami są Jeremi Lubomirski-Lanckoroński (ur. 2004) i Weronika Lubomirska-Lanckorońska (ur. 2008)[47].

Zmarł 29 lipca 2015 w Wiedniu w Allgemeines Krankenhaus der Stadt Wien[48] w wyniku powikłań po zabiegu kardiologicznym[49][50]; został pochowany na cmentarzu Jeżyckim w Poznaniu, w rodzinnym grobowcu, w którym wcześniej pochowano jego ojca Henryka Kulczyka[51].

Najbogatszy człowiek w Polsce

edytuj
 
Jan Kulczyk na Europejskim Kongresie Gospodarczym (2013)

W 2012 magazyn „Forbes”, umieścił Jana Kulczyka na pierwszym miejscu listy najbogatszych polskich ludzi biznesu, wskazując, iż jego majątek wynosi 8,9 mld zł[52]. W tym samym roku tygodnik „Wprost” również umieścił Jana Kulczyka na pierwszym miejscu swojej listy, jednak oszacował jego majątek na 9,7 mld złotych[53]. W 2013 amerykańskie czasopismo „Forbes” umieściło Jana Kulczyka na 384. miejscu wśród najbogatszych ludzi świata, szacując jego majątek na 3,5 mld USD. Był najwyżej uplasowanym Polakiem w rankingu światowych miliarderów[54].

Jan Kulczyk 13 razy zajął pierwsze miejsce na liście 100 najbogatszych Polaków tygodnika „Wprost”:

Rok Miejsce Majątek
(w mld zł)
2002 1 12
2003 1 12,5
2004 1 12,5
2005 1 5,5
2006 1 4,1
2007 12 3,2
2008 1 6,7
2009 1 5,9
2010 1 7,1
2011 1 8,5
2012 1 9,7
2013 1 12,5
2014 1 13,1[55]
2015 1 15,1

Miejsce 12. w 2007 zajął ze względu na rozwód z Grażyną Kulczyk[56].

W rankingu amerykańskiej edycji dwutygodnika „Forbes” w 2015 Kulczyk zajął 418 miejsce (3,9 mld dolarów)[57].

Odznaczenia i nagrody

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. KULCZYK INVESTMENTS. kulczykinvestments.com. [dostęp 2015-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-08)].
  2. Red: Zmarł Henryk Kulczyk – biznesmen i żołnierz AK. Miał 87 lat. polskatimes.pl, 2013-02-19. [dostęp 2017-04-30].
  3. Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, sygn. AUAM 825/487, Jan Kulczyk. Teczka doktorska.
  4. Portal edukacyjny Perspektywy
  5. Komitet honorowy. Instytut Zachodni. [dostęp 2015-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-11)].
  6. Daniel Gąsiorowski: Jan Kulczyk, tajemniczy biznesmen. money.pl, 2006-03-13. [dostęp 2018-10-09].
  7. Projekty zrealizowane, Usługi finansowe, TUiR Warta SA. kulczykinvestments.com. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-24)].
  8. Nie żyje najbogatszy Polak. Jan Kulczyk zmarł w wieku 65 lat. 2015-07-29. [dostęp 2015-11-10].
  9. „Wolę jadać łyżką przez całe życie, aniżeli chochlą przez cały tydzień”. Nie żyje Jan Kulczyk. dziennikwschodni.pl, 2015-07-29. [dostęp 2015-11-10].
  10. Kulczyk Investments, Inwestycje strategiczne. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
  11. Kulczyk Investments, Inwestycje strategiczne. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
  12. Kulczyk Investments, Inwestycje strategiczne. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
  13. Projekty, Inwestycje strategiczne, Surowce mineralne. kulczykinvestments.com. [dostęp 2015-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
  14. Serinus Energy, Krótko o Serinus. serinusenergy.com. [dostęp 2015-12-16].
  15. Kulczyk Investments, Projekty zrealizowane. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
  16. Kulczyk Investments, Inwestycje strategiczne. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
  17. Kulczyk Investments, Inwestycje strategiczne. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-22)].
  18. Jacek Przybylski: Przełom w Strefie Zero. [w:] rp.pl [on-line]. rp.pl, 2010-06-09. [dostęp 2011-02-08].
  19. Małgorzata Grzegorczyk: Kulczyk będzie budował na potęgę. [w:] pb.pl [on-line]. Bonnier Business (Polska) sp. z o.o., 2008-03-19. [dostęp 2008-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-25)].
  20. Eugeniusz Twaróg: Kulczyk Investments wchodzi w kredyty. [w:] pb.pl [on-line]. Bonnier Business (Polska) sp. z o.o., 2009-03-19. [dostęp 2009-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-07)].
  21. Kulczyk Investments, Inwestycje kapitałowe. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-31)].
  22. Pekaes: Kulczyk Holding przejął kontrolę. [w:] www.parkiet.com [on-line]. parkiet.com, 2009-05-12. [dostęp 2009-09-02].
  23. kulczykinvestments.com. kulczykinvestments.com, 2013-03-11. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-18)].
  24. Jan Kulczyk kupił elektrociepłownię. biznes.newsweek.pl, 2011-01-21. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  25. Marcin Bołtryk: Kulczyk stawia na logistykę. Puls Biznesu, 2009-07-24. [dostęp 2014-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-15)].
  26. Monika Kaczyńska: Alfabet Jana Kulczyka, najbogatszego Polaka. gloswielkopolski.pl, 2015-08-09. [dostęp 2015-11-10].
  27. Kulczyk Investments, Zarząd. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-21)].
  28. Sebastian Kulczyk zastępuje ojca. W radzie nadzorczej Ciechu. pulshr.pl, 2015-08-27. [dostęp 2015-11-10].
  29. Kulczyk sprzedaje swoje pałace w Lubniewicach [online], gazetalubuska.pl [dostęp 2015-12-01].
  30. Oto zamek Jana Kulczyka! [online], fakt.pl [dostęp 2015-12-01].
  31. Green Cross International’s new Board of Directors elects new Chairman. [w:] gci.ch [on-line]. 2007-10-06. [dostęp 2009-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-17)]. (ang.).
  32. Bartłomiej Bajerski, Kulczyk konfratrem z Jasnej Góry [online], Dziennik.pl, 7 lutego 2008 [dostęp 2013-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-31].
  33. Jacek Kowalczyk: Kulczyk zmienia optykę Londynu. [w:] www.pb.pl [on-line]. 2010-06-01. [dostęp 2011-02-08].
  34. Zakończono zbieranie funduszy na Wystawę Główną Muzeum Historii Żydów Polskich. [w:] Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [on-line]. mkidn.gov.pl, 3 lipca 2012. [dostęp 2014-11-07].
  35. Donatorzy Kampanii Założycielskiej Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [online], Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  36. Powstała Rada Polskich Inwestorów w Afryce – www.goafrica.gov.pl. goafrica.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-22)]..
  37. List otwarty w obronie dobrego imienia abp. Paetza. Wyborcza.pl, 28.02.2002. [dostęp 2022-03-15].
  38. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IV kadencja: Druk nr 4430 Sprawozdanie Komisji Śledczej do zbadania zarzutu nieprawidłowości w nadzorze Ministerstwa Skarbu Państwa nad przedstawicielami Skarbu Państwa w spółce PKN Orlen S.A. oraz zarzutu wykorzystania służb specjalnych (d. UOP) do nielegalnych nacisków na organa wymiaru sprawiedliwości w celu uzyskania postanowień służących do wywierania presji na członków Zarządu PKN Orlen S.A..
  39. Kluczyk znów przesłuchany w sprawie byłego prezesa Orlenu. [w:] www.wp.pl [on-line]. 2008-02-07. [dostęp 2008-06-30].
  40. Grupa Wirtualna Polska, Taśmy Kulczyka. Ujawniono kolejne nagrania z rozmowy miliardera z Radosławem Sikorskim [online], www.money.pl, 4 listopada 2015 [dostęp 2023-12-16] (pol.).
  41. Nowe taśmy: Kulczyk, Sikorski, Kwiatkowski i prywatyzacja Ciechu [online], Newsweek, 21 października 2015 [dostęp 2023-12-16] (pol.).
  42. Prezes NIK zawiadamia ABW ws. nagranej rozmowy z Kulczykiem [online], www.gazetaprawna.pl, 17 czerwca 2014 [dostęp 2023-12-16] (pol.).
  43. Aleksandra Przybylska, Michał Kopiński, Piotr Bojarski: Prezydent Poznania skazany za „Kulczykpark”. [w:] www.wyborcza.pl [on-line]. 2008-03-06. [dostęp 2008-06-30].
  44. a b c Jan Kulczyk przekazywał interesy rodzinie. Radio Zet, 2015-07-29. [dostęp 2015-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-30)].
  45. Jan Kulczyk nie żyje. Był jednym z największych polskich przedsiębiorców. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2015-07-30].
  46. Partnerki mężczyzn z listy najbogatszych. Interia. [dostęp 2015-07-30].
  47. Marek Jerzy Minakowski: Jan Kulczyk. [w:] Wielka Genealogia Minakowskiego [on-line]. sejm-wielki.pl, 2017-04-30. [dostęp 2017-04-30].
  48. Reichster Pole Jan Kulczyk in Wien gestorben. derStandard.at, 2015-07-29. [dostęp 2015-08-06]. (niem.).
  49. Jan Kulczyk nie żyje. gazeta.pl, 2015-07-29. [dostęp 2015-07-29].
  50. Jan Kulczyk nie żyje. tvn24bis.pl, 2015-07-29. [dostęp 2015-07-29].
  51. gloswielkopolski.pl: Pogrzeb Jana Kulczyka w środę na poznańskiej Nowinie. [dostęp 2015-07-30].
  52. Luiza Zalewska, Dariusz Styczek, Jan Kulczyk znowu najbogatszym Polakiem [online], Dziennik.pl, 14 maja 2009 [dostęp 2009-09-02] [zarchiwizowane z adresu 2009-05-16].
  53. Lista najbogatszych Polaków [online], Onet.pl, 25 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-27].
  54. Jan Kulczyk. forbes.com, 2013-03-11. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).
  55. 100 Najbogatszych Polaków 2014. „Wprost”. 07, 2014. [dostęp 2015-07-30]. 
  56. Jan Kulczyk. Fotokronika PAP. [dostęp 2015-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  57. #418 Jan Kulczyk, forbes.com.
  58. Krzysztof Bielawski: Nagroda im. Ireny Sendlerowej dla Jana Kulczyka. sztetl.org.pl, 2015-10-14. [dostęp 2015-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-31)].
  59. M.P. z 2015 r. poz. 851.
  60. Wolność gospodarczą warto zaprzęgać w działanie dla kultury. prezydent.pl, 2015-06-26. [dostęp 2015-06-26].
  61. Laureaci z poprzednich edycji: Polish Market [online], www.polishmarket.com.pl [dostęp 2015-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-19].
  62. Przyjaciele Afryki. [dostęp 2015-12-16].
  63. Jan Kulczyk uhonorowany tytułem „Przyjaciel Nigerii”. biznes.newseria.pl, 2013-10-02. [dostęp 2015-12-16].
  64. Nie żyje dr Jan Kulczyk, znamienity darczyńca i przyjaciel Muzeum POLIN. polin.pl, 2015-07-29. [dostęp 2015-11-10].
  65. M.P. z 1998 r. nr 14, poz. 212.

Linki zewnętrzne

edytuj