Janina Broniewska (rzeźbiarka)
Janina Broniewska, ps. „Bronisław Janowski” (ur. 28 sierpnia 1886 w Krasińcu, zm. 22 sierpnia 1947 w Warszawie) – polska rzeźbiarka i malarka.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
28 sierpnia 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 sierpnia 1947 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki |
rzeźba, malarstwo |
Życiorys edytuj
_posing_for_Janina_Broniewska.jpg)
Urodziła się 28 sierpnia 1886 roku w Krasińcu[1]. Uczyła się w gimnazjum Leoni Rudzkiej, jednocześnie uczęszczając na lekcje sztuki do Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, po czym kontynuowała naukę w szkole gospodarczej w Chyliczkach[1]. W 1905 roku przeniosła się do Krakowa, gdzie przez trzy lata studiowała rzeźbę u Xawerego Dunikowskiego i Wacława Szymanowskiego[1] oraz uczęszczała na lekcje malarstwa prowadzone przez Józefa Siedleckiego i Jacka Malczewskiego w ramach Wyższych Kursów dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego[2]. Powróciwszy do Warszawy rozpoczęła pracę w zakładzie fotochemigraficznym i w „Gazecie Cukrowniczej”[1].
W 1909 roku wyjechała do Paryża, gdzie rozpoczęła naukę u Jeana Antoine’a Injalberta, po czym przez pięć lat studiowała w Académie de la Grande Chaumière w pracowni Antoine’a Bourdelle’a[1]. W tym samym okresie u profesora rozwijali się także inni studenci z Polski: Jadwiga Bohdanowicz, Urszula Bucholz, Luna Drexler, Helena Głogowska, Wacława Kiślańska, Maryla Lednicka-Szczytt, Kazimiera Pajzderska, Piotr Hermanowicz i Władysław Skoczylas[3]. Niektórzy uczniowie wspierali Bourdelle’a przy projektach rzeźbiarskich pod jego kierownictwem[4]; Broniewska wykonywała takie prace, jak płaskorzeźby zdobiące Théâtre des Champs Élysées i pomnik Adama Mickiewicza w Paryżu, dla którego wykonała także głowę poety[1]. Prace własne, które w okresie paryskim charakteryzowały się równowagą i rygorystyczną konstrukcją (widoczną m.in. w jej portrecie Bourdelle’a)[5], wystawiała m.in. podczas wystawy Société Nationale des Beaux-Arts[1][6] i Salonu Jesiennego[1]. W 1914 roku zdobyła stypendium Edwarda Raczyńskiego, z którego jednak nie mogła skorzystać ze względu na wybuch I wojny światowej[1]. Tworzyła portrety na zamówienie rodziny Radziwiłłów i Skibniewskich, po czym do końca wojny przebywała na terenie Rosji[1].
Po wojnie osiadła w Warszawie[1][2]. Tworzyła przede wszystkim rzeźby portretowe[2]. Z biegiem czasu jej prace zaczęły nabierać dekoracyjności[5], która w latach 30. przerodziła się w ostrość geometryzujących kształtów[1]. Wystawiała w Zachęcie i w Instytucie Propagandy Sztuki, w 1929 roku wzięła udział w Powszechnej Wystawie Krajowej[1]. W 1927 roku jej praca Immaculata Conceptio Masoviensis (1925) – drewniana rzeźba[1] o manierystycznie wydłużonej pozie[5] – została wyróżniona brązowym medalem na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych[1]. W 1930 roku wykonała dla Banku Gospodarstwa Krajowego metopy Rolnictwo i Górnictwo o geometryzujących cięciach. W podobnej stylistyce utworzyła stacje Drogi Krzyżowej dla kościoła w Grodźcu[1]. W 1936 roku w Zachęcie odbyła się monograficzna wystawa jubileuszowa artystki świętująca 30-lecie pracy twórczej Broniewskiej, na którą składały się 82 przeważnie gipsowe rzeźby, płaskorzeźby, tablice, medaliony, plakiety i maszkarony[7]. Rok później Broniewska zdobyła złoty medal podczas Wystawy światowej w Paryżu za rzeźbę Słowianka[5]. Do prac artystki należą także rzeźby nagrobne na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[1] i ceramika[2]. Oprócz tworzenia rzeźb zajmowała się również malarstwem, malując głównie portrety, w tym Portret Prezesa PKO Emila Schmidta[1]. Obrazy podpisywała pseudonimem „Bronisław Janowski”[1].
Miała nieślubną córkę, którą wychowała samodzielnie[8]. Zmarła 22 sierpnia 1947 roku w Warszawie[1].
Jej prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie[1].
Galeria edytuj
-
Popiersie Antoine’a Bourdelle’a, 1913 (1910?), Muzeum Narodowe w Warszawie -
Portret kobiety, 1922, Muzeum Narodowe w Warszawie -
Immaculata Conceptio Masoviensis, 1924–1925, Muzeum Narodowe w Warszawie -
Miss Polonia z cyklu Satyry Warszawskie, 1930, Muzeum Narodowe w Warszawie -
Kurier Czerwony z cyklu Satyry Warszawskie, 1930, Muzeum Narodowe w Warszawie
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Broniewska, Janina, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, t. 1, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1971, s. 247-248.
- ↑ a b c d Louis Frédéric Clément-Simon (?) pozujący Janinie Broniewskiej do portretu, w pracowni artystki w Paryżu [online], Muzeum Narodowe w Warszawie - Zbiory Cyfrowe [dostęp 2022-01-26].
- ↑ Małgorzata Dąbrowska, Bourdelle – mistrz i inspirator. Polskie rzeźbiarki w Paryżu, „Archiwum Emigracji”, 1–2 (16–17), 2012, s. 66, DOI: 10.12775/AE.2012.005, ISSN 2084-3550 [dostęp 2022-01-26].
- ↑ Małgorzata Dąbrowska, Bourdelle – mistrz i inspirator. Polskie rzeźbiarki w Paryżu, „Archiwum Emigracji”, 1–2 (16–17), 2012, s. 68, DOI: 10.12775/AE.2012.005, ISSN 2084-3550 [dostęp 2022-01-26].
- ↑ a b c d Małgorzata Dąbrowska, Bourdelle – mistrz i inspirator. Polskie rzeźbiarki w Paryżu, „Archiwum Emigracji”, 1–2 (16–17), 2012, s. 70–71, DOI: 10.12775/AE.2012.005, ISSN 2084-3550 [dostęp 2022-01-26].
- ↑ BRONIEWSKA, Janina [online], Le Delarge. Le dictionnaire des arts plastiques modernes et contemporains [dostęp 2022-01-26] (fr.).
- ↑ Przewodnik, Towarzystwo Sztuk Pięknych w Warszawie, październik 1936, s. 3–6.
- ↑ Joanna Sosnowska, Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003, s. 198, ISBN 83-85938-84-2.