Wystawa światowa
Wystawy światowe (wystawy powszechne, w skrócie EXPO od fr. lub ang. exposition) – nazwa zwyczajowo nadawana cyklicznym ekspozycjom prezentującym dorobek kulturalny, naukowy i techniczny krajów i narodów świata. Ciałem zajmującym się organizacją wystaw jest Międzynarodowe Biuro Wystaw Światowych (fr. Bureau International des Expositions, w skrócie BIE), powstałe w 1928 w wyniku umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez większość państw Ligi Narodów[1].
Pierwsza wystawa odbyła się w 1751[wymaga weryfikacji?] w Londynie, a dwie następne w 1798 i 1802 w Paryżu, jednak za pierwszą prawdziwie międzynarodową wystawę światową uznaje się Wielką Wystawę (ang. Great Exhibition) w Londynie w 1851.
Od tego czasu wystawy są okazją do współzawodnictwa we wszystkich dziedzinach produkcji. W 1889 specjalnie na paryską wystawę światową zbudowano wieżę Eiffla, która miała zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki. Organizatorzy kolejnych wystaw dążą do prześcignięcia poprzednich, m.in. w dziedzinie rozwiązań technicznych i architektonicznych czy rozmachu uroczystości oficjalnych.
Wystawy EXPO dzielą się na trzy podkategorie: światowe, specjalistyczne oraz EXPO Horticultural (tzw. zielone). Czwartym typem posiadającym formalny status EXPO jest Wystawa Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnej Architektury Triennale Mediolańskie[2][3] (w skrócie Triennale w Mediolanie).
Wystawy światowe
edytuj- 1851 – Londyn, Wielka Brytania (zobacz: Wielka Wystawa),
- 1853 – Nowy Jork, USA,
- 1853 – Dublin, wtedy Wielka Brytania obecnie Irlandia,
- 1855 – Paryż, Francja,
- 1862 – Londyn, Wielka Brytania,
- 1867 – Paryż, Francja,
- 1873 – Wiedeń, wtedy Austro-Węgry obecnie Austria,
- 1874 – Dublin, wtedy Wielka Brytania obecnie Irlandia,
- 1876 – Filadelfia, USA,
- 1878 – Paryż, Francja,
- 1884 – Nowy Orlean, USA,
- 1885 – Antwerpia, Belgia,
- 1886 – Londyn, Wielka Brytania,
- 1886 – Melbourne, wtedy kolonia Wiktorii obecnie Australia,
- 1888 – Barcelona, Hiszpania,
- 1888 – Glasgow, Wielka Brytania,
- 1889 – Paryż, Francja,
- 1893 – Chicago, USA,
- 1894 – San Francisco, USA,
- 1895 – Atlanta, USA,
- 1897 – Bruksela, Belgia,
- 1900 – Paryż, Francja,
- 1901 – Buffalo, Nowy Jork, USA,
- 1904 – Saint Louis, USA,
- 1905 – Liège, Belgia,
- 1906 – Mediolan, Włochy,
- 1907 – Dublin, wtedy Wielka Brytania obecnie Irlandia,
- 1907 – Hampton Roads, USA,
- 1909 – Seattle, USA,
- 1910 – Bruksela, Belgia,
- 1911 – Turyn, Włochy,
- 1913 – Gandawa, Belgia,
- 1915 – San Francisco, USA,
- 1915 – San Diego, USA,
- 1922 – Rio de Janeiro, Brazylia,
- 1924 – Wembley, Wielka Brytania,
- 1925 – Paryż, Francja,
- 1926 – Filadelfia, USA,
- 1929 – Barcelona, Hiszpania,
- 1930 – Sewilla, Hiszpania,
- 1930 – Antwerpia, Belgia,
- 1930 – Liège, Belgia,
- 1931 – Paryż, Francja,
- 1933 – Chicago, USA,
- 1935 – Bruksela, Belgia,
- 1937 – Paryż, Francja,
- 1939 – Nowy Jork, USA
- 1939 – San Francisco, USA
- 1958 – Bruksela, Belgia
- 1962 – Seattle, USA
- 1964 – Nowy Jork, USA
- 1967 – Montreal, Kanada (Expo ’67)
- 1968 – San Antonio, USA (Hemisfair '68)
- 1970 – Osaka, Japonia (Expo ’70)
- 1974 – Spokane, USA (Expo ’74)
- 1975 – Okinawa, Japonia (Expo ’75)
- 1982 – Knoxville, USA (1982 World’s Fair)
- 1984 – Nowy Orlean, USA (1984 Louisiana World Exposition)
- 1985 – Tsukuba, Japonia (Expo ’85)
- 1986 – Vancouver, Kanada
- 1988 – Brisbane, Australia (World Expo ’88)
- 1992 – Sewilla, Hiszpania (Exposición Universal de Sevilla 1992)
- 1992 – Genua, Włochy (Genoa Expo ’92)
- 1993 – Taejŏn, Korea Południowa (Expo ’93)
- 1996 – odwołana Budapeszt, Węgry (Expo ’96 Budapest)
- 1998 – Lizbona, Portugalia
- 2000 – Hanower, Niemcy
- 2004 – odwołana Saint-Denis, Francja
- 2005 – Aichi, Japonia
- 2008 – Saragossa, Hiszpania
- 2010 – Szanghaj, Chiny
- 2012 – Yeosu, Korea Południowa
- 2015 – Mediolan, Włochy
- 2016 – Antalya, Turcja
- 2017 – Astana, Kazachstan
- 2021[4] – Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie
- 2023 – Buenos Aires, Argentyna[5]. W październiku 2020 władze kraju ogłosiły, iż nie zorganizują wystawy w przewidzianym terminie[6].
Planowane wystawy światowe
edytuj- 2025 – Osaka, Japonia.
- 2027 – Belgrad, Serbia. Wystawa odbędzie się w terminie 15 maja – 15 sierpnia i będzie zatytułowana „Play for Humanity: Sport and Music for All”[7]. W wyścigu o prawa do EXPO specjalistycznego 2027/28 stolica Serbii pokonała Minnesotę (USA), Phuket (Tajlandia), Malagę (Hiszpania) i Bariloche (Argentyna)[8].
- 2030 Rijad, Arabia Saudyjska – światowe EXPO. Wystawa zatytułowana „Epoka zmian: razem na rzecz przewidywalnego jutra” odbędzie się w terminie od 1 października 2030 do 31 marca 2031. Saudyjska kandydatura uzyskała większość kwalifikowaną głosów na zgromadzeniu ogólnym BIE, pokonując propozycje Korei Południowej (Pusan) i Włoch (Rzym)[9].
Wrocław ubiegał się o organizację Expo 2010[10][11] i Expo 2012[10][12][13]. Łódź ubiegała się o organizację Expo 2022/2023[14].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Konwencja o wystawach międzynarodowych, podpisana w Paryżu 22 listopada 1928 r. (Dz.U. 1932 nr 84, poz. 728), Protokół zmieniający tę Konwencję podpisany w Paryżu 10 maja 1948 r. (Dz.U. 1961 Nr 14, Poz. 76), Protokół sporządzony w Paryżu 11 listopada 1966 r., zmieniający artykuł IV Konwencji o wystawach międzynarodowych (Dz.U. 1968 Nr 42, Poz. 293), Protokół sporządzony 30 listopada 1972 r. w Paryżu w sprawie zmiany Konwencji o wystawach międzynarodowych (Dz.U. z 1994 r. nr 56, poz. 232).
- ↑ O Triennale na stronie BIE [online], www.bie-paris.org [dostęp 2023-02-01].
- ↑ Na podstawie art. 4 B ust. 1 Konwencji o wystawach międzynarodowych.
- ↑ [1] z uwagi na pandemię koronawirusa Wystawa z 2020 roku została przeniesiona na 2021 rok.
- ↑ Wielkie rozczarowanie. Łódź nie będzie gospodarzem EXPO. wiadomosci.onet.pl, 2017-11-15. [dostęp 2017-11-15]. (pol.).
- ↑ La Argentina se bajó de la organización y no será sede de la Expo Mundial 2023, un megaevento de impacto global [online], LA NACION, 14 października 2020 [dostęp 2023-01-26] (hiszp.).
- ↑ Specialised Expo 2027/28 [online], www.bie-paris.org [dostęp 2023-07-24].
- ↑ Specialised Expo 2027/28 [online], www.bie-paris.org [dostęp 2023-01-26].
- ↑ Saudi Arabia elected host country of World Expo 2030 [online], www.bie-paris.org [dostęp 2023-12-04] (ang.).
- ↑ a b Wrocław walczy o Expo 2012. money.pl, 2007-11-26. [dostęp 2010-05-10]. (pol.).
- ↑ Jan Nowak-Jeziorański: Expo Wrocław 2010. [w:] Numer: 5/2001 (949) [on-line]. wprost.pl, 2001. [dostęp 2010-05-10]. (pol.).
- ↑ Wrocław kandydatem do organizacji EXPO 2012. money.pl, 2006-12-19. [dostęp 2010-05-10]. (pol.).
- ↑ Expo 2012. wroclaw.pl. [dostęp 2010-05-10]. (pol.).
- ↑ Anna Gronczewska: Expo 2022. Łódź będzie rywalizować tylko z Buenos Aires, Minneapolis bez rekomendacji BIE. dzienniklodzki.pl, 2017-05-16. [dostęp 2017-06-12]. (pol.).
