Rio de Janeiro
Rio de Janeiro (z port. Rzeka Styczniowa, wym. port. [ˈʁi.u d(ʒi) ʒɐˈnejɾu]) – drugie co do wielkości miasto Brazylii i do 1960 r. jej stolica, razem z przedmieściami liczy 12 milionów mieszkańców[1]. Popularny kierunek turystyczny z plażami Copacabana i Ipanema, wzgórzami Corcovado i Głowa Cukru, stadionem Maracanã i obiektami olimpijskimi oraz corocznie obchodzonym karnawałem i muzyką bossa nova.
![]() | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Stan | |||||
Data założenia |
1749[potrzebny przypis] | ||||
Burmistrz | |||||
Powierzchnia |
1260 km² | ||||
Wysokość |
31 m n.p.m. | ||||
Populacja (2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
+55 21 | ||||
Kod pocztowy |
20000-000 | ||||
Tablice rejestracyjne |
RJ | ||||
Podział miasta |
33 regiony | ||||
Położenie na mapie Rio de Janeiro ![]() | |||||
Położenie na mapie Brazylii ![]() | |||||
![]() | |||||
Strona internetowa |

Rio de Janeiro jest miastem kontrastów: może zaliczać się do najnowocześniejszych metropolii, ale z drugiej strony znajdują się w nim fawele, w których występują przestępczość narkotykowa, walki gangów i wysoki wskaźnik zabójstw. Sytuacja pogorszyła się na początku roku 2018, kiedy armia brazylijska przejęła władzę nad miastem.
Geografia edytuj
Rio de Janeiro jest stolicą stanu Rio de Janeiro. Leży w południowo-wschodniej części państwa w zatoce Guanabara nad Atlantykiem. Miasto położone jest między urwistymi wzgórzami Pão de Açúcar – „Głową Cukru”, która wznosi się na 396 m n.p.m. oraz Corcovado – „Garbatą Górą” ze statuą Chrystusa Zbawiciela. Rio de Janeiro to także wspaniałe, znane na całym świecie piaszczyste plaże Ipanema oraz Copacabana[2]. Do miasta należą wyspy Governador i Paquetá. Na jego terenie leżą też jeziora Tijuca, Marapendi, Jacarepaguá i Rodrigo de Freitas.
Strefy miasta[3] edytuj
- Centro (Śródmieście) – centrum miasta – znajdują tu się większość jego zabytków oraz część handlowa.
- Zona Sul (Strefa południowa) – dzielnica chętnie odwiedzana przez turystów – słynąca z plaży Copacabana. Najbogatsza część miasta. Składa się w rzeczywistości z mniejszych dzielnic:
- São Conrado,
- Leblon,
- Ipanema,
- Arpoador,
- Copacabana,
- Leme,
- Gloria,
- Catete,
- Flamengo,
- Botafogo,
- Urca.
- Zona Norte (Strefa północna) – w dzielnicy mieszczą się wiele atrakcji historycznych oraz Muzeum Narodowe (obiekt uległ zniszczeniu w nocy z 2 na 3 września 2018 w wyniku pożaru[4]). Znajduje się tu również stadion Maracanã, na którym rozgrywano Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w 1950 oraz 2014 i Igrzyska panamerykańskie w 2007. Mieści się tu też największe, międzynarodowe lotnisko w Rio de Janeiro.
- Zona Oeste (Strefa Zachodnia) – region najbardziej oddalony od centrum. Jest to dzielnica rolno-przemysłowa. Obejmuje ona:
- Barra da Tijuca,
- Jacarepaguá,
- Recreio dos Bandeirantes,
- Vargem Grande,
- Vargem Pequena,
- Realengo,
- Padre Miguel,
- Bangu,
- Campo Grande,
- Jardim Sulacap,
- Paciência,
- Santa Cruz.
Historia edytuj
Zatoka, nad którą leży Rio de Janeiro, została odkryta przez pierwszego Europejczyka na tych terenach, Portugalczyka Gaspara de Lemos 1 stycznia 1502. Nazwał ją „Styczniowa rzeka”, ponieważ sądził, że to ujście rzeki. Portugalczycy odkrywając miasto, założyli tutaj nie kolonie, a jedynie faktorie handlowe tak, aby nie przeszkadzać Indianom mieszkającym na tych terenach. W 1555 powstała tu osada francuskich Hugenotów. Zajęli oni całą zatokę, zakładając kolonię La France Antarctique, która z założenia miała być wolna od prześladowań. Portugalczycy, chcący skolonizować całą Brazylię, już w roku 1565, pod dowództwem Estácio de Sá rozpoczęli walki z Francuzami. Po wygranych walkach – w 1567 – zbudowali nad zatoką miasto, które na cześć patrona Świętego Sebastiana nazwali São Sebastião do Rio de Janeiro. Nazwę tę jednak szybko przemienili na poprzednią – Rio de Janeiro. W okresie początków osadnictwa portugalskiego ufortyfikowano wzgórza Urca i Morro do Castelo, a następnie rozbudowano obecną dzielnicę staromiejską z pałacem wicekrólów Brazylii, Izbą Deputowanych, katedrą i licznymi barokowymi kościołami[5]. 12 września 1711 w czasie wojny o sukcesję hiszpańską, toczonej między Wielką Brytanią i Portugalią z jednej strony a Francją i Hiszpanią z drugiej, miasto zostało zdobyte przez eskadrę francuską (13 okrętów, 6 tys. ludzi, 700 dział), na czele której stał René Duguay-Trouin. W wyniku ataku zniszczone zostały portugalskie okręty stacjonujące w porcie. Po otrzymaniu wieści o nadciągającej odsieczy (portugalskiej od strony lądu i brytyjskiej od strony morza) i wymuszeniu od mieszkańców wysokiego okupu, Francuzi odpłynęli do Brestu wraz ze zdobytymi na miejscu statkami handlowymi. Od 1808 do 1821 roku faktyczna stolica Portugalii – rodzina królewska z Janem VI na czele schroniła się tutaj przed inwazją wojsk napoleońskich.
Pod koniec XVI w. miasto bardzo szybko się rozrastało, z jego portów wywożono cukier do Europy, a dzięki gorączce złota w sąsiednim Minas Gerais stało się centrum finansowym kraju oraz stolicą państwa. Mieszkała tutaj królewska rodzina, a następnie cesarz Brazylii. Do 1889 roku Rio było stolicą wolnego państwa oraz cesarstwa, a później Republiki Brazylii. W 1960 roku stolicę przeniesiono do Brasilii[2][6].
Zabytki[6] edytuj
- Kościół i klasztor Benedyktynów – XVI w.
- Klasztor Franciszkanów – XVII w.
- Katedra – 1775
- Kościół Nossa Senhora da Glória – 1771
- Pałac królewski – XIX w.
- Pałac Itamaraty – XIX w.
- Pałac Guanabara – XIX w.
- Escadaria Celaron – słynne, wielokolorowe schody w dzielnicy Lapa
- Akwedukt Arcos da Carioca – 1750
- Opera – 1909
- Posąg Chrystusa Odkupiciela na wzgórzu Corcovado – 1931
Populacja edytuj
- Wykres liczby ludności na podstawie danych zebranych przez Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (w tys.)

Gospodarka edytuj
W mieście znajdują się duże zakłady przemysłu odzieżowego, włókienniczego, drzewnego, skórzanego, maszynowego, elektrotechnicznego, chemicznego, spożywczego. Jeden z największych portów Ameryki Południowej i międzynarodowy port lotniczy oraz ważny węzeł kolejowy.
W 2017 roku Rio de Janeiro było 88 najczęściej odwiedzanym miastem na świecie z liczbą turystów wynoszącą 2,3 miliona w ciągu roku[7].
Transport edytuj
Transport lotniczy edytuj
Rio de Janeiro posiada 3 lotniska:
- Aeroporto Internacional Tom Jobim-Galeão (GIG) – obsługuje loty krajowe i międzynarodowe. Lotnisko jest położone na wyspie Ilha do Governador, ok. 20 km od centrum.
- Aeroporto Santos Dumont (SDU) – obsługuje tylko loty krajowe. Na jego obszarze znajdują się hangary dla helikopterów.
- Aeroporto de Jacarepaguá (SBJR) – obsługuje głównie loty prywatne. Lotnisko jest położone w dzielnicy Barra da Tijuca.
Transport kolejowy edytuj
W centrum znajduje się dworzec kolejowy Central do Brasil. Obsługuje pociągi z okolic Rio. Z dworca można dostać się autobusem lub metrem w inne rejony miasta.
Metro edytuj
Metrô Rio powstało w 1979 r. i ma obecnie 2 linie:
- Linia 1 (pomarańczowa) – łączy Zona Sul z Zona Norte,
- Linia 2 (zielona) – łączy Zona Sul z Baixada.
W planach są 2 kolejne linie:
- Linia 3 (niebieska) – będzie łączyła Rio de Janeiro z Niterói,
- Linia 4 (szara) – będzie łączyła Ipanemę z Barra da Tijuca – planowane zakończenie: 2016 r.
Transport autobusowy edytuj
W Rio jest bardzo dużo linii autobusowych, funkcjonuje aż 47 firm przewozowych.
Szkolnictwo edytuj
W Rio de Janeiro istnieje obecnie ponad 80 szkół uznanych przez Ministerstwo Edukacji[8], w tym 4 uczelnie:
Sport edytuj
W mieście znajduje się Maracanã – jeden z 12 stadionów, na których rozgrywane były Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2014 i gdzie odbył się ich finał. Został oddany do użytku w 1950 r. – również na mundial. Do tego czasu wykorzystywany był głównie do rozgrywania meczów piłkarskich pomiędzy największymi klubami Rio de Janeiro: Flamengo, Botafogo, Fluminense FC i Vasco, a także organizowano na nim koncerty i inne atrakcje.
W 2016 roku w Rio de Janeiro odbyły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Były to pierwsze igrzyska w Ameryce Południowej. Rozegrano 306 konkurencji w 28 dyscyplinach[9].
Religia edytuj
W 2013 roku miasto było gospodarzem 28. Światowych Dni Młodzieży, którym przewodniczył papież Franciszek.
Kilkakrotnie Rio de Janeiro odwiedzał Jan Paweł II podczas swoich 7, 13 i 80 podróży apostolskich.
Rio de Janeiro jest siedzibą rzymskokatolickiego arcybiskupa São Sebastião do Rio de Janeiro.
W 2010 roku katolicy stanowili 51,09% mieszkańców, bezwyznaniowcy – 13,33%[10], protestanci – 23,37%, spirytyści – 4–5%.
W 2017 roku pierwszy raz w historii miasta burmistrzem został zielonoświątkowiec – Marcelo Crivella[11].
Osoby związane z Rio de Janeiro edytuj
- Fernanda Montenegro
- Fernando Henrique Cardoso
- Paulo Coelho
- Gabriel, o Pensador
- Garrincha
- Fabrizio Moretti
- Heitor Villa-Lobos
- Loalwa Braz
- Paul Landowski
- Machado de Assis
- Morena Baccarin – aktorka, urodziła się w Rio de Janeiro[12].
- Romário
- Ronaldo
- Oscar Niemeyer
- Sérgio Vieira de Mello
- Walter Salles
- Zico
- Eduardo da Silva
- Carlos Saldanha – reżyser, urodził się w Rio de Janeiro.
Miasta partnerskie edytuj
- Amsterdam (Holandia)
- Atlanta (USA)
- Barcelona (Hiszpania)
- Batangas (Filipiny)
- Bejrut (Liban)
- Mumbaj (Indie)
- Buenos Aires (Argentyna)
- Bukareszt (Rumunia)
- Cabo Frio (Brazylia)
- Caracas (Wenezuela)
- Casablanca (Maroko)
- Durban (RPA)
- Dżudda (Arabia Saudyjska)
- Erywań (Armenia)
- Guimarães (Portugalia)
- Kapsztad (RPA)
- Kijów (Ukraina)
- Kobe (Japonia)
- Kraków (Polska)
- La Paz (Boliwia)
- Lagos (Nigeria)
- Liverpool (Wielka Brytania)
- Lizbona (Portugalia)
- Oklahoma City (Stany Zjednoczone)
- Madryt (Hiszpania)
- Managua (Nikaragua)
- Meksyk (Meksyk)
- Miami (Stany Zjednoczone)
- Montpellier (Francja)
- Montreal (Kanada)
- Natal (Brazylia)
- Newark (Stany Zjednoczone)
- Niterói (Brazylia)
- Nova Friburgo (Brazylia)
- Osaka (Japonia)
- Paryż (Francja)
- Pekin (Chiny)
- Petersburg (Rosja)
- Póvoa de Varzim (Portugalia)
- Puerto Varas (Chile)
- Pusan (Korea Południowa)
- Rufisque (Senegal)
- Santa Cruz de Tenerife (Hiszpania)
- Santo Tirso (Portugalia)
- Santos (Brazylia)
- Seul (Korea Południowa)
- Stambuł (Turcja)
- Sydney (Australia)
- Tel Awiw-Jafa (Izrael)
- Teresópolis (Brazylia)
- Tunis (Tunezja)
- Vancouver (Kanada)
- Vila Nova de Gaia (Portugalia)
- Warszawa (Polska)
Fotogaleria edytuj
-
Widok Rio z Corcovado -
Widok Rio, widoczne dzielnice Copacabana i Ipanema -
Plaża Leblon i Ipanema -
Chrystus z Corcovado – Cristo Redentor
Przypisy edytuj
- ↑ Demographia: World urban areas.
- ↑ a b Rio de Janeiro w pigułce. Miasto Boga., Travelbay, 15 maja 2018 (pol.).
- ↑ Geografia Rio de Janeiro, Przegląd Brazylia.
- ↑ Brazylia. Ogromne zniszczenia w pożarze Muzeum Narodowym w Rio de Janeiro, „Onet Kultura”, 3 września 2018 [dostęp 2018-09-03] (pol.).
- ↑ https://archive.is/20140614225342/http://skarby-swiata.pl/brazylia/brazylia/rio_de_janeiro.html
- ↑ a b Rio de Janeiro – Zapytaj.onet.pl, portalwiedzy.onet.pl [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-27] (pol.).
- ↑ „Euromonitor International’s Top 100 City Destinations Ranking”.
- ↑ Faculdades reconhecidas pelo MEC.
- ↑ Olympic Sports – Rio 2016 Summer Olympics. rio2016.com. [dostęp 2016-08-22]. (ang.).
- ↑ Roraima lidera o ranking dos sem religião; Rio fica em 2º Fundação Getúlio Vargas.
- ↑ A Pentecostal mayor of Rio de Janeiro: Religion and politics in Brazil, www.inthelongrun.org [dostęp 2019-04-07] (ang.).
- ↑ Morena Baccarin – Informacje, Ciekawostki, Wywiady | najlepsze.net.pl, najlepsze.net.pl [dostęp 2020-12-21] .