Rio de Janeiro

miasto w Brazylii

Rio de Janeiro (z port. Rzeka Styczniowa, wym. port. [ˈʁi.u d(ʒi) ʒɐˈnejɾu]) – drugie co do wielkości miasto Brazylii i do 1960 r. jej stolica, razem z przedmieściami liczy 12 milionów mieszkańców[1]. Popularny kierunek turystyczny z plażami Copacabana i Ipanema, wzgórzami Corcovado i Głowa Cukru, stadionem Maracanã i obiektami olimpijskimi oraz corocznie obchodzonym karnawałem i muzyką bossa nova.

Rio de Janeiro
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Brazylia

Stan

 Rio de Janeiro

Data założenia

1749[potrzebny przypis]

Burmistrz

Eduardo Paes

Powierzchnia

1260 km²

Wysokość

31 m n.p.m.

Populacja (2016)
• liczba ludności
• gęstość


6 498 837
5105 os./km²

Nr kierunkowy

+55 21

Kod pocztowy

20000-000

Tablice rejestracyjne

RJ

Podział miasta

33 regiony

Położenie na mapie Rio de Janeiro
Mapa konturowa Rio de Janeiro, na dole znajduje się punkt z opisem „Rio de Janeiro”
Położenie na mapie Brazylii
Mapa konturowa Brazylii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Rio de Janeiro”
Ziemia22°54′30″S 43°11′47″W/-22,908333 -43,196389
Strona internetowa
Centrum miasta, gmach Palácio Gustavo Capanema (ministerstwo edukacji i zdrowia) wybudowany zgodnie z ideą modernizmu nakazującą uniesienie budynku nad ziemią na słupach (fr. pilotis) aby nie zaburzał istniejącego krajobrazu bogatego w palmy oraz instalację dwóch ogrodów na dachach płaskich z widokiem na Atlantyk aby zrekompensować przestrzeń zajętą przez budynek na ziemi, 1936, arch. Lucio Costa, Oscar Niemeyer, Le Corbusier.

Rio de Janeiro jest miastem kontrastów: może zaliczać się do najnowocześniejszych metropolii, ale z drugiej strony znajdują się w nim fawele, w których występują przestępczość narkotykowa, walki gangów i wysoki wskaźnik zabójstw. Sytuacja pogorszyła się na początku roku 2018, kiedy armia brazylijska przejęła władzę nad miastem.

Geografia edytuj

Rio de Janeiro jest stolicą stanu Rio de Janeiro. Leży w południowo-wschodniej części państwa w zatoce Guanabara nad Atlantykiem. Miasto położone jest między urwistymi wzgórzami Pão de Açúcar – „Głową Cukru”, która wznosi się na 396 m n.p.m. oraz Corcovado – „Garbatą Górą” ze statuą Chrystusa Zbawiciela. Rio de Janeiro to także wspaniałe, znane na całym świecie piaszczyste plaże Ipanema oraz Copacabana. Do miasta należą wyspy Governador i Paquetá. Na jego terenie leżą też jeziora Tijuca, Marapendi, Jacarepaguá i Rodrigo de Freitas.

Strefy miasta[2] edytuj

  • Centro (Śródmieście) – centrum miasta – znajdują tu się większość jego zabytków oraz część handlowa.
  • Zona Sul (Strefa południowa) – dzielnica chętnie odwiedzana przez turystów – słynąca z plaży Copacabana. Najbogatsza część miasta. Składa się w rzeczywistości z mniejszych dzielnic:
    • São Conrado,
    • Leblon,
    • Ipanema,
    • Arpoador,
    • Copacabana,
    • Leme,
    • Gloria,
    • Catete,
    • Flamengo,
    • Botafogo,
    • Urca.
  • Zona Norte (Strefa północna) – w dzielnicy mieszczą się wiele atrakcji historycznych oraz Muzeum Narodowe (obiekt uległ zniszczeniu w nocy z 2 na 3 września 2018 w wyniku pożaru[3]). Znajduje się tu również stadion Maracanã, na którym rozgrywano Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w 1950 oraz 2014 i Igrzyska panamerykańskie w 2007. Mieści się tu też największe, międzynarodowe lotnisko w Rio de Janeiro.
  • Zona Oeste (Strefa Zachodnia) – region najbardziej oddalony od centrum. Jest to dzielnica rolno-przemysłowa. Znajduje się tu wpisany w 2021 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO kompleks ogrodów Sítio Roberto Burle Marx[4]. Dzielnica obejmuje:
    • Barra da Tijuca,
    • Jacarepaguá,
    • Recreio dos Bandeirantes,
    • Vargem Grande,
    • Vargem Pequena,
    • Realengo,
    • Padre Miguel,
    • Bangu,
    • Campo Grande,
    • Jardim Sulacap,
    • Paciência,
    • Santa Cruz.

Historia edytuj

Zatoka, nad którą leży Rio de Janeiro, została odkryta przez pierwszego Europejczyka na tych terenach, Portugalczyka Gaspara de Lemos 1 stycznia 1502. Nazwał ją „Styczniowa rzeka”, ponieważ sądził, że to ujście rzeki. Portugalczycy odkrywając miasto, założyli tutaj nie kolonie, a jedynie faktorie handlowe tak, aby nie przeszkadzać Indianom mieszkającym na tych terenach. W 1555 powstała tu osada francuskich Hugenotów. Zajęli oni całą zatokę, zakładając kolonię La France Antarctique, która z założenia miała być wolna od prześladowań. Portugalczycy, chcący skolonizować całą Brazylię, już w roku 1565, pod dowództwem Estácio de Sá rozpoczęli walki z Francuzami. Po wygranych walkach – w 1567 – zbudowali nad zatoką miasto, które na cześć patrona Świętego Sebastiana nazwali São Sebastião do Rio de Janeiro. Nazwę tę jednak szybko przemienili na poprzednią – Rio de Janeiro. W okresie początków osadnictwa portugalskiego ufortyfikowano wzgórza Urca i Morro do Castelo, a następnie rozbudowano obecną dzielnicę staromiejską z pałacem wicekrólów Brazylii, Izbą Deputowanych, katedrą i licznymi barokowymi kościołami[5]. 12 września 1711 w czasie wojny o sukcesję hiszpańską, toczonej między Wielką Brytanią i Portugalią z jednej strony a Francją i Hiszpanią z drugiej, miasto zostało zdobyte przez eskadrę francuską (13 okrętów, 6 tys. ludzi, 700 dział), na czele której stał René Duguay-Trouin. W wyniku ataku zniszczone zostały portugalskie okręty stacjonujące w porcie. Po otrzymaniu wieści o nadciągającej odsieczy (portugalskiej od strony lądu i brytyjskiej od strony morza) i wymuszeniu od mieszkańców wysokiego okupu, Francuzi odpłynęli do Brestu wraz ze zdobytymi na miejscu statkami handlowymi. Od 1808 do 1821 roku faktyczna stolica Portugalii – rodzina królewska z Janem VI na czele schroniła się tutaj przed inwazją wojsk napoleońskich.

Pod koniec XVI w. miasto bardzo szybko się rozrastało, z jego portów wywożono cukier do Europy, a dzięki gorączce złota w sąsiednim Minas Gerais stało się centrum finansowym kraju oraz stolicą państwa. Mieszkała tutaj królewska rodzina, a następnie cesarz Brazylii. Do 1889 roku Rio było stolicą wolnego państwa oraz cesarstwa, a później Republiki Brazylii. W 1960 roku stolicę przeniesiono do Brasilii[6][7].

Zabytki[7] edytuj

  • Kościół i klasztor Benedyktynów – XVI w.
  • Klasztor Franciszkanów – XVII w.
  • Katedra – 1775
  • Kościół Nossa Senhora da Glória – 1771
  • Pałac królewski – XIX w.
  • Pałac Itamaraty – XIX w.
  • Pałac Guanabara – XIX w.
  • Escadaria Celaron – słynne, wielokolorowe schody w dzielnicy Lapa
  • Akwedukt Arcos da Carioca – 1750
  • Opera – 1909
  • Posąg Chrystusa Odkupiciela na wzgórzu Corcovado – 1931

Populacja edytuj

Gospodarka edytuj

W mieście znajdują się duże zakłady przemysłu odzieżowego, włókienniczego, drzewnego, skórzanego, maszynowego, elektrotechnicznego, chemicznego, spożywczego. Jeden z największych portów Ameryki Południowej i międzynarodowy port lotniczy oraz ważny węzeł kolejowy.

W 2017 roku Rio de Janeiro było 88 najczęściej odwiedzanym miastem na świecie z liczbą turystów wynoszącą 2,3 miliona w ciągu roku[8].

Transport edytuj

 
Transport miejski w Rio de Janeiro

Transport lotniczy edytuj

Rio de Janeiro posiada 3 lotniska:

Transport kolejowy edytuj

W centrum znajduje się dworzec kolejowy Central do Brasil. Obsługuje pociągi z okolic Rio. Z dworca można dostać się autobusem lub metrem w inne rejony miasta.

Metro edytuj

Metrô Rio powstało w 1979 r. i ma obecnie 2 linie:

  • Linia 1 (pomarańczowa) – łączy Zona Sul z Zona Norte,
  • Linia 2 (zielona) – łączy Zona Sul z Baixada.

W planach są 2 kolejne linie:

  • Linia 3 (niebieska) – będzie łączyła Rio de Janeiro z Niterói,
  • Linia 4 (szara) – będzie łączyła Ipanemę z Barra da Tijuca – planowane zakończenie: 2016 r.

Transport autobusowy edytuj

W Rio jest bardzo dużo linii autobusowych, funkcjonuje aż 47 firm przewozowych.

Szkolnictwo edytuj

W Rio de Janeiro istnieje obecnie ponad 80 szkół uznanych przez Ministerstwo Edukacji[9], w tym 4 uczelnie:

Sport edytuj

W mieście znajduje się Maracanã – jeden z 12 stadionów, na których rozgrywane były Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2014 i gdzie odbył się ich finał. Został oddany do użytku w 1950 r. – również na mundial. Do tego czasu wykorzystywany był głównie do rozgrywania meczów piłkarskich pomiędzy największymi klubami Rio de Janeiro: Flamengo, Botafogo, Fluminense FC i Vasco, a także organizowano na nim koncerty i inne atrakcje.

W 2016 roku w Rio de Janeiro odbyły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Były to pierwsze igrzyska w Ameryce Południowej. Rozegrano 306 konkurencji w 28 dyscyplinach[10].

Religia edytuj

W 2013 roku miasto było gospodarzem 28. Światowych Dni Młodzieży, którym przewodniczył papież Franciszek.

Kilkakrotnie Rio de Janeiro odwiedzał Jan Paweł II podczas swoich 7, 13 i 80 podróży apostolskich.

Rio de Janeiro jest siedzibą rzymskokatolickiego arcybiskupa São Sebastião do Rio de Janeiro.

W 2010 roku katolicy stanowili 51,09% mieszkańców, bezwyznaniowcy – 13,33%[11], protestanci – 23,37%, spirytyści – 4–5%.

W 2017 roku pierwszy raz w historii miasta burmistrzem został zielonoświątkowiecMarcelo Crivella[12].

Osoby związane z Rio de Janeiro edytuj

Miasta partnerskie edytuj

Fotogaleria edytuj

Przypisy edytuj