La Paz
La Paz (oficjalnie Nuestra Señora de La Paz) – miasto w Boliwii, siedziba rządu (stolicą konstytucyjną jest Sucre). W 2012 roku liczyło 758 845 mieszkańców[potrzebny przypis]. Obecnie jest zamieszkiwane przez około 804 268 ludzi, a aglomerację (Conurbación La Paz lub Área metropolitana de La Paz), którą współtworzy (z miastami El Alto, Viacha i Achocalla), zasiedla około 1 874 493,00 mieszkańców (2018 rok)[2] Działa tu jedynie polski konsulat honorowy, najbliższa ambasada mieści się w Limie w Peru[3].
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Prowincja |
Pedro Domingo Murillo | ||||
Alkad |
Juan Fernando Del Granado Cosio | ||||
Powierzchnia |
225 km² | ||||
Wysokość |
3782[1] m n.p.m. | ||||
Populacja • liczba ludności |
| ||||
Nr kierunkowy |
2 | ||||
Kod pocztowy |
0201–0220 | ||||
Położenie na mapie Boliwii | |||||
16°29′47,792″S 68°08′02,530″W/-16,496609 -68,134036 | |||||
Strona internetowa |
Miasto zostało założone w 1548 roku pod nazwą Ciudad de Nuestra Señora de la Paz. Pomimo że konstytucyjną stolicą jest Sucre, to La Paz od 1899 roku pełni w praktyce rolę stolicy – mieści się tutaj siedziba prezydenta, rządu oraz parlamentu[4]. Jest trzecim najliczniejszym miastem Boliwii[potrzebny przypis], jednak tworzy aglomerację, która jest największym ośrodkiem miejskim tego kraju[4].
La Paz jest ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym Boliwii. W mieście dominuje przemysł włókienniczy, spożywczy, chemiczny, skórzano-obuwniczy, papierniczy, metalurgiczny oraz cementowy. Jest ważnym węzłem kolejowym (posiada połączenia z portem morskim Arica w Chile) i drogowym (położone jest przy wariancie Drogi Panamerykańskiej). W sąsiednim El Alto mieści się Port lotniczy El Alto. W La Paz działają 2 uniwersytety (założone 1830 i 1966 roku), liczne biblioteki oraz muzea. Dzielnice reprezentacyjne są położone najniżej, na dnie doliny rzeki Choqueyapu, natomiast osiedla mieszkaniowe — na stokach okolicznych gór. W mieście zachowały się zabytki z okresu kolonialnego, między innymi bazylika św. Franciszka (hiszp. Basílica de San Francisco) z XVIII wieku[4].
Geografia
edytujMiasto położone jest w zachodniej Boliwii. Położona w Andach Środkowych, na skraju płaskowyżu Altiplano, w dolinie rzeki Choqueyapu, u podnóża Cordillera Real, na wysokości od 3200–4100 m n.p.m., w śródgórskiej dolinie rzeki Choqueyap. Jest to najwyżej położona stolica państwowa na świecie[3]. Na zachód od niego położone jest miasto El Alto[5].
Klimat
edytujŚrednie dzienne temperatury wahają się w ciągu roku od 12 do 15 °C, natomiast średnie temperatury w nocy od -5 do 2 °C. Największe opady mają miejsce w styczniu (130 mm), natomiast najmniejsze są w czerwcu (4 mm). Średnie nasłonecznienie w ciągu roku waha się od 5 do 8 godzin dziennie[6].
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnie temperatury w dzień [°C] | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 12 | 12 | 13 | 14 | 15 | 15 | 14 | |
Średnie temperatury w nocy [°C] | 2 | 2 | 1 | 0 | -3 | -5 | -5 | -4 | -2 | 0 | 1 | 2 | |
Opady [mm] | 130 | 102 | 81 | 32 | 15 | 4 | 5 | 14 | 32 | 35 | 50 | 100 | |
Średnia liczba dni z opadami | 20 | 18 | 15 | 8 | 3 | 1 | 2 | 3 | 9 | 9 | 10 | 16 | 114 |
Źródło: Weather2Travel.com[6] 18 czerwca 2016 |
Historia
edytujZałożona w 1548 roku przez Alonso de Mendozę na miejscu osady Indian o nazwie Chuquiago. Z początku pełna nazwa miasta brzmiała Pueblo Nuevo de Nuestra Señora de la Paz (Miasto Matki Boskiej Pokoju). Pierwsze próby zniesienia dominacji hiszpańskiej to krwawo stłumione powstanie z 16 lipca 1809 dowodzone przez Pedro Domingo Murillo powieszonego na głównym placu miasta. Zmiana nazwy nastąpiła w 1827 roku dla uczczenia decydującej o niepodległości Boliwii bitwy pod Ayacucho, wygranej przez wojska gen. Sucre przeciw armii hiszpańskiej[3].
Demografia
edytujZabytki
edytuj- bazylika Świętego Franciszka (hiszp. Basílica de San Francisco) – zbudowana w latach 1744–1784 w miejscu wcześniejszego kościoła z 1548 roku. Fasada jest bogato zdobiona płaskorzeźbami ptaków, owoców i kwiatów. Wnętrze urządzone jest w stylu barokowym – szczególnie bogato są zdobione ołtarze i ambona[3]
- kościół św. Dominika (hiszp. Iglesia Santo Domingo) – zbudowany w 1760 roku. Ozdobiony jest dziełami rodzimej sztuki kamieniarskiej[3]
Transport
edytujZ uwagi na znacznie pofałdowanie terenu oraz fakt, iż duża część mieszkańców dojeżdża do pracy w La Paz z pobliskiego El Alto, system drogowy metropolii na początku XXI wieku był całkowicie niewydolny. Problem ten rozwiązać miała sieć kolei gondolowych - nowatorski na skalę światową system transportu publicznego[7]. Pierwsze trzy linie o łącznej długości ponad 10 kilometrów wybudowano w dwa lata i oddano do użytku w roku 2014 - już wtedy uznano je za najdłuższy i najwyżej położony system miejskiej kolejki linowej na świecie ("wiszące metro")[8][9]. Linie te przewoziły około 3000 pasażerów na godzinę[10].
Kolejne cztery linie kolejki oddano (etapami) do lipca 2018, a w budowie są następne odcinki[11]. Docelową planowaną długością wszystkich linii kolejki w roku 2019 jest prawie 34 kilometry[12].
System kolejek gondolowych nosi nazwę Mi Teleférico (es.) - moja kolejka[13].
Sport
edytujW mieście znajduje się najwyżej położony na świecie stadion piłkarski (3600 m n.p.m.), na którym reprezentacja Boliwii rozgrywa spotkania międzynarodowe, a lokalne drużyny regularne rozgrywki ligowe. (30 maja 2007 FIFA zabroniła rozgrywać oficjalnych meczów międzypaństwowych powyżej 2500 m n.p.m.[14], zakaz ten był mocno krytykowany m.in. przez prezydenta Evo Moralesa i legendę argentyńskiej piłki Diego Maradonę jako "dyskryminujący narody żyjące w wysokich górach, szczególnie te z rejonu Andów"[15], po miesięcznej kampanii protestacyjnej ze strony Boliwii, limit wysokości podniesiono do 3000 m n.p.m., a następnego dnia FIFA ogłosiła wyjątek od reguły dla tego stadionu). Ponadto zbudowano tu tor kolarski, który jest najwyżej położonym torem na świecie (3 477 m n.p.m.)[3].
Współpraca
edytujMiejscowości partnerskie:
- Arequipa, Peru
- Arica, Chile
- Asunción, Paragwaj
- Bogotá, Kolumbia
- Bonn, Niemcy
- Buenos Aires, Argentyna
- Calama, Chile
- Caracas, Wenezuela
- Coro, Wenezuela
- Cuzco, Peru
- Gwatemala, Gwatemala
- Hawana, Kuba
- Lima, Peru
- Madryt, Hiszpania
- Managua, Nikaragua
- Meksyk, Meksyk
- Montevideo, Urugwaj
- Pachuca, Meksyk
- Panama, Panama
- Quito, Ekwador
- Lizbona, Portugalia
- Rio de Janeiro, Brazylia
- San José, Kostaryka
- San Juan, Portoryko
- San Salvador, Salwador
- Santiago, Chile
- Santo Domingo, Dominikana
- São Paulo, Brazylia
- Tegucigalpa, Honduras
- Vaduz, Liechtenstein
Galeria
edytuj-
Zdjęcie satelitarne aglomeracji La Paz. Po lewej stronie przedmieście El Alto z wyraźnie widoczną drogą startową lotniska, po prawej, w dolinie rzeki widoczne jest La Paz
-
La Paz
-
Centrum La Paz
-
Mi Teleférico - stacja linii zielonej
Przypisy
edytuj- ↑ La Paz (Bolivia). Norwegian Meteorological Institute and Norwegian Broadcasting Corporation 2007-2015. [dostęp 2016-06-18]. (ang.).
- ↑ Instituto Nacional de Estadística de Bolivia , BOLIVIA: PROYECCIONES DE POBLACIÓN, SEGÚN DEPARTAMENTO Y MUNICIPIO, 2012-2020 [online], 2012 [dostęp 2018-11-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-18] .
- ↑ a b c d e f Kai Ferreira Schmidt: Przewodnik Peru i Boliwia. U podnóża Andów.. Wyd. I. Kraków: Bezdroża sp. z o.o., 2010, s. 672-675. ISBN 978-83-7661-079-5.
- ↑ a b c La Paz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-18] .
- ↑ La Paz, Boliwia. Google Maps. [dostęp 2016-06-18].
- ↑ a b 2005-2016 Weather2Travel.com: La Paz climate guide. [dostęp 2016-06-18]. (ang.).
- ↑ Boliwia. Wiszące metro w La Paz. transport-publiczny.pl [dostęp: 2018-11-30]
- ↑ Subway in the sky: has La Paz's cable car made a real difference to the city? theguardian.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]
- ↑ Tamara Hinson. 10 of the world's best cable car rides. CNN (ang.) [dostęp: 2018-11-30
- ↑ Mi Teleferico: La Paz’s Cable Car System. lapazlife.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]
- ↑ Evo Morales inaugura nueva línea del teleférico de La Paz. telesurtv.net (es.) [dostęp: 2018-11-30]
- ↑ La Paz Celebrates Three Years of Cable Car Operations. gondolaproject.com (ang.) [dostęp: 2018-11-30]
- ↑ Oficjalna strona Mi Teleférico. (es.): miteleferico.bo
- ↑ FIFA EXECUTIVE COMMITTEE: Focus on 57th FIFA Congress. FIFA.com, 2007-05-27. [dostęp 2017-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-04)]. (ang.).
- ↑ Associated Press: Anger Echoes in South America After FIFA Bans Games at Altitude. The New York Times, 2007-05-28. [dostęp 2007-05-29].