Janina Macherska
Janina Macherska (ur. 16 czerwca 1895 w Warszawie, zm. 25 kwietnia 1964 tamże) – polska aktorka teatralna i filmowa.
 Janina Macherska | |
| Data i miejsce urodzenia |
16 czerwca 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 kwietnia 1964 |
| Zawód | |
| Lata aktywności | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodziła się w rodzinie Antoniego Grudowskiego (1860–1901) i Eugenii z Arciszewskich (zm. 1934). Ukończyła szkołę średnią S. Tołwińskiej w Warszawie[1]. Uczęszczała do klasy dramatycznej przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, którą ukończyła z odznaczeniem w 1913. Debiutowała w Warszawie, gdzie początkowo była związana ze scenami kabaretowymi m.in. Qui Pro Quo. Od 1919 była żoną aktora Włodzimierza Macherskiego (1892–1964)[2]. W 1928 zagrała na scenach dramatycznych w Warszawie (Teatr Polski, Narodowy, Mały, Letni), gdzie występowała do 1939 poza sezonem 1931/1932, gdy występowała na deskach teatru w Łodzi. W 1934 po raz pierwszy zagrała w filmie, było to Przebudzenie w reżyserii Aleksandra Forda.
W czasie II wojny światowej pracowała jako kelnerka w kawiarni „Sztuka” w Warszawie, potem w restauracji w Konstancinie.
W 1945 weszła w skład trupy aktorskiej w Teatrze Wojska Polskiego, wraz z którym od 1946 występowała w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi. W 1949 powróciła do Warszawy, otrzymała angaż w Teatrze Polskim, gdzie występowała aż do śmierci. Grała również w spektaklach Teatru Telewizji (1959–1964) oraz słuchowiskach Teatru Polskiego Radia (1950–1964). Poza grą aktorska wykładała w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, a także wchodziła w skład Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatralnych i Filmowych z ramienia którego sprawowała pieczę nad Schroniskiem Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.
Zmarła nagle 25 kwietnia 1964. Spoczywa razem z rodzicami na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 77-3-23)[3].
Filmografia
edytuj- 1934: Przebudzenie – Płońska
- 1935: Miłość maturzystki – Płońska
- 1936: Papa się żeni – Stasiowa
- 1938: Sygnały – Paserka
- 1949: Za wami pójdą inni – znajoma Anny
- 1959: Awantura o Basię – pani Tańska, babcia Stanisławy Olszańskiej
- 1959: Miejsce na ziemi – kobieta w hali targowej
- 1963: Kryptonim Nektar – kioskarka hrabina Łęczycka, ciotka Dymka.
Spektakle
edytujTeatralne (wybór)
edytuj- 1920 – Minister z Warszawy, Qui Pro Quo
- 1924 – Skandal na scenie, „Stańczyk”
- 1927 – Może tak, teatr „Karuzela”
- 1936 – Żołnierz królowej Madagaskaru, Teatr Letni
- 1937 – Król włóczęgów, Teatr Letni w Warszawie
Telewizyjne (wybór)
edytuj- 1964 - Doktor Judym jako Czerniszowa
- 1963 - Panna bez posagu jako Ogudałowa
- 1962 - Krzyżówka jako Sąsiadka
- 1961 - Anna Karenina
- 1961 - Kraszewski w Warszawie
- 1960 - Czechow
- 1960 - Troja, miasto otwarte
- 1959 - Pigmalion
- 1958 - Głos mordercy
- 1958 - Kto z nas jest mordercą
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[4]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[5]
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 186. [dostęp 2021-08-12].
- ↑ Włodzimierz Macherski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-10-26].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ANTONI GRUDOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-20].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
Bibliografia
edytuj- Program sztuki Wysoka ściana 1962, Państwowy Teatr Dramatyczny im. Adama Mickiewicza w Częstochowie
- Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
Linki zewnętrzne
edytuj- Janina Macherska w bazie IMDb (ang.)
- Janina Macherska w bazie Filmweb
- Janina Macherska w bazie filmpolski.pl
- Janina Macherska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Janina Macherska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”