Wikipedia

Janusz Marciniak (artysta)

polski artysta

Janusz Marciniak (ur. 1954 w Poznaniu) – polski malarz i artysta interdyscyplinarny, krytyk sztuki i pedagog, profesor sztuk plastycznych.

Janusz Marciniak
Data i miejsce urodzenia

1954
Poznań

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu

Dziedzina sztuki

malarstwo

Odznaczenia
Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Strona internetowa

Życiorys edytuj

Wczesne życie i wykształcenie edytuj

Marciniak urodził się w 1954 roku w Poznaniu[1]. Dorastał w pobliżu terenu dawnego cmentarza żydowskiego przy ulicy Śniadeckich, co wpłynęło na jego późniejszą twórczość o tematyce żydowskiej[2][3]. W latach 1977–1982 studiował na Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (PWSSP; obecnie Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu, UAP), w pracowni malarstwa pod kierunkiem prof. Jacka Waltosia i rysunku u prof. Józefa Fliegera[4][5].

Kariera edytuj

Marciniak rozpoczął pracę pedagogiczną w 1983 roku na PWSSP. W latach 1983–1987 był asystentem w pracowni rysunku Andrzeja Okińczyca. W latach 1988–2006 pracował jako asystent w pracowni malarstwa Józefa Walczaka[5]. W 2006 roku został kierownikiem 12 Pracowni Malarstwa. Zajmował na UAP również stanowiska administracyjne, pełniąc funkcję kierownika Katedry Malarstwa w latach 2006–2009, oraz kierownika II Katedry Malarstwa w latach 2016–2020[6][7]. W 2011 roku otrzymał nominację profesorską w dziedzinie sztuk plastycznych[8]. W tym samym roku był promotorem doktoratu honoris causa Krzysztofa Wodiczki na UAP[9].

W latach 2006–2009 pełnił funkcję dyrektora Fundacji Signum, gdzie organizował m.in. działania edukacyjne dla dzieci i młodzieży oraz wystawy[10].

Prace kuratorskie edytuj

Marciniak angażował się w pracę kuratorską, szczególnie w Poznaniu[1]. Współtworzył koncepcję Galerii u Jezuitów w Poznaniu jako członek jej rady artystycznej[11][12]. Do ważniejszych wystaw i zdarzeń, których był kuratorem, należą „Projekcja Poznańska” Krzysztofa Wodiczki w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu w 2008 roku[13], „Krzysztof Wodiczko: Pojazdy, instrumenty” w Fundacji Signum w 2007[9], „Zofia Kulik: Broń symboliczna III” w Galerii u Jezuitów w 1994[14] oraz „Dzienniki Józefa Czapskiego” w Muzeum Narodowym w Poznaniu w 1991[15]. Był także współtwórcą kolekcji im. Janiny i Józefa Haubenstocków w Muzeum Narodowym w Krakowie[16][17].

W 1999 roku Marciniak był członkiem jury konkursu na projekt pomnika Jana Pawła II, który miał stanąć na Placu Wolności w Poznaniu. Opowiadał się za rzeźbami niefiguratywnymi, podkreślając potrzebę unikania kiczu, klisz i kompromisów w sztuce publicznej. W tekście dla „Gazety Wyborczej” pisał: „nie powiększajmy wielkiej już grupy spiżowych, bardziej lub mniej udanych sobowtórów i karykatur Jana Pawła II, które są często pomnikami… kompromisu i bałwochwalstwa, wyrazem naiwności i hipokryzji[, i] jeśli czemuś służą, to tylko trosce o fasadę i oszołomstwu politycznemu”. Zgodził się z Andrzejem Niziołkiem, że lepiej nie tworzyć nowego pomnika, jeśli miałby być niskiej jakości[18][19].

Krytyka i publicystyka artystyczna edytuj

W latach 90. Marciniak pisał krytycznie o niektórych aspektach sztuce współczesnej, broniąc klasycznych i modernistycznych standardów estetycznych i etycznych w sztuce. Według Andrzeja Pieńkosa, jego publicystyka obracała się wokół „buntu wobec jałowości refleksji filozoficznej nad sztuką XX wieku”[20][21][22][14][11][23][24]. Także w eseju z 2007 roku, za Stefanem Morawskim, deklarował sprzeciw „wobec tego, co w sztuce współczesnej powierzchowne, zmistyfikowane i cyniczne”[25].

Jest autorem kilku książek z obszaru krytyki sztuki, „Okińczyc” (Proof, 2002), „Awangarda i Wątroba” (Obserwator, 1998), oraz „Paradoks artystów” (Dialog, 1994). Zawierały głównie teksty publikowane wcześniej w takich czasopismach jak Czas Kultury, Znak, Tygodnik Powszechny, czy Przegląd Powszechny[1][26][21][27][28][29].

Sztuka kościelna edytuj

Krytykował postrzegane przez siebie przykłady pretensjonalności i świeckiego oraz kościelnego kiczu, argumentując o ich złym, populistycznym wpływie na kulturę masową, fideistyczne uczucia religijne i nacjonalizm[20][30][31].

W komentarzu do „Listu do artystów” Jana Pawła II opublikowanym w „Tygodniku Powszechnym” w 1999 roku nazwał jego przesłanie „odległym od rzeczywistości” i skrytykował stosunek Kościoła katolickiego do sztuki, kicz kościelny i niską jakość pomników papieskich. Pisał m.in., „Licheń to komiks dewocyjno-nacjonalistyczny. Karykatura uczuć religijnych i patriotycznych (…), [ma] pogański, fetyszystyczny charakter”[32][33]. We wczesnych latach 00. pisał o tym także: „[kicz] schlebia najgorszym gustom i jakże często czyni z uczuć religijnych pożywkę dla nacjonalizmu i ksenofobii”[30].

Publicystyka o Czapskim edytuj

Marciniak publikował opracowania o Józefie Czapskim i własną z nim korespondencję, m.in. album „Józef Czapski – podziemna korona” w 1993 r. i „Józef Czapski. Listy o malarstwie” w 2019. Był współautorem filmu „Podziemna korona” o Czapskim[1][34][35][36][37][38].

Publicystyka poświęcona pamięci o polskich Żydach edytuj

Działał na rzecz upamiętniania Korczaka i żydowskiej historii w Polsce[2][39][40][41]. W latach 90. XX wieku współpracował z prof. Erichem Dauzenrothem(inne języki) z Uniwersytetu w Gießen i Niemieckim Towarzystwem Korczakowskim (Deutsche Korczak Gesellschaft)[42]. Pod koniec lat 90. XX wieku krytykował umieszczanie krzyży na żwirowisku w Oświęcimiu przez Kazimierza Świtonia, opisując to jako „katolicyzm bez Boga” i opowiadając się za oddzieleniem religii od nacjonalizmu i antysemityzmu[43][44].

Jest autorem książki „Co Żydzi zrobili?” (Fundacja Pogranicze, 2001), w której poruszał kwestie związane ze zjawiskiem antysemityzmu i historią Żydów[39]. Angażował się również w dyskusje dotyczące losów Nowej Synagogi w Poznaniu[45][46].

Nagrody i wyróżnienia edytuj

Marciniak otrzymał szereg nagród i wyróżnień za zasługi dla kultury i sztuki, w tym stypendium European Association for Jewish Culture[47], Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[48] oraz wyróżnienie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek za książkę „Co Żydzi zrobili?”[40]. Był także stypendystą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz przebywał na stypendiach i rezydencjach zagranicznych. Otrzymał złotą odznakę Związku Polskich Artystów Plastyków[42].

Twórczość edytuj

Marciniak wykorzystywał różne techniki artystyczne, w tym malarstwo, rysunek, grafikę, rzeźby z papier mâché, instalacje i performanse[49][50][1][51][52][22]. Jego prace do ok. lat dwutysięcznych eksplorowały głównie tematy metafizyczne i religijne, w kontekście ikonografii chrześcijańskiej. Charakteryzował je żywiołowy, ekspresyjny, szkicowy styl i wpływy koloryzmu[53][50][49][1][54][55][56][51][52][57][22]. Zrealizował m.in. wystawę cyklu prac „Syn marnotrawny” na dworcu kolejowym w Stuttgarcie[58].

Jego twórczość, wg Kitowskiej-Łysiak „podobnie jak jego eseje”, odwoływała się do tematów etyki, pamięci, empatii i odpowiedzialności, w późniejszych latach często w kontekście motywów żydowskich i buddyjskich. W latach dwutysięcznych przeszedł zmianę stylistyczną, przyjmując prostszy, naturalistyczny, paradokumentalny styl. Rogozińska opisała tę nową postawę odwołując się do słów Adorno: „pisanie poezji po Auschwitz jest barbarzyństwem”[59][49][2][60][61][62][22]. Jego styl od lat 10. XXI wieku charakteryzują eksperymenty formalne, abstrakcja, geometria, łączenie obrazów i tekstu[62][63][64].

Zrealizował 52 projekty działań i wystaw indywidualnych, uczestniczył w 60 wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą. Jego prace znajdują się w kolekcjach takich instytucji jak Muzeum Narodowe w Krakowie[4], United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie[65] czy Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu.

Tematyka żydowska edytuj

Twórczość artystyczna Marciniaka często wiązała się z tematyką żydowską. W latach 90. tworzył prace związane z Januszem Korczakiem i Edytą Stein[2][40][59]. Zrealizował instalacje performatywne i akcje artystyczne w dawnej Nowej Synagodze podczas Dni Judaizmu w Poznaniu w 2004, 2006 i 2011 roku[59][45][49][66][61][67][68][3][69][70][71]. W 2005 roku zaprezentował prace w Centrum Kultury Żydowskiej w Krakowie[72][73]. W 2006 wystawił instalację Lustra/Zwoje w „Projekcie Próżna” w ramach festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera[49][74][75]. Stworzył film o Bronku Bergmanie, poznańskim Żydzie ocałałym z Holocaustu[40]. Zaprojektował pomniki upamiętniające dawny cmentarz żydowski w Pile (2015)[49][76] i cmentarz żydowski w Skokach (2018)[77][78], oraz lapidarium na dawnym cmentarzu żydowskim w Poznaniu przy ulicy Śniadeckich/Głogowskiej (2018)[79].

Linki zewnętrzne edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku: sztuki plastyczne, Poznań: Kurpisz, 1996, s. 134–135, ISBN 978-83-86600-48-9 (pol.).
  2. ↑ a b c d Joanna Roszak, Nasze podwórka. Rozmowa z Januszem Marciniakiem, [w:] Joanna Roszak (red.), Słyszysz? Synagoga: wychodząc spod poznańskiej synagogi przy Wronieckiej, Lublin–Warszawa: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”; Instytut Slawistyki PAN, 2015, s. 93–101, ISBN 978-83-61064-76-3 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  3. ↑ a b Krzysztof Czyżewski, Zeszyt berliński, „Przegląd Polityczny”, 82/2007, Gdańsk: Fundacja Liberałów, 2007, s. 80, ISSN 1232-6488 (pol.).
  4. ↑ a b Stefania Krzysztofowicz, Barbara Małkiewicz (red.), Malarstwo polskie po 1945 roku, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2004, s. 224, ISBN 978-83-89424-10-5 (pol.).
  5. ↑ a b Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Poznaniu: 1979–1989., Poznań: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Poznaniu, 1990, s. 86, 311, 372, 379 (pol.).
  6. ↑ Wydział Malarstwa, Akademia Sztuk Pięknych w Poznaniu, 2006 [zarchiwizowane 2006-11-11] (pol.).
  7. ↑ Wydział Malarstwa i Rysunku, Uniwersytet Artystyczny Poznań, 2017 [zarchiwizowane 2017-03-16] (pol.).
  8. ↑ 48 uczonych odebrało nominacje profesorskie [online], Nauka w Polsce, 22 listopada 2011 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  9. ↑ a b Sylwia Wilczak, Doktorat honoris causa dla Krzysztofa Wodiczki, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa: Agora, 21 lipca 2007, s. 3, ISSN 0860-908X [dostęp 2023-11-01] (pol.), dodatek wielkopolski.
  10. ↑ Fundacja Signum, Sprawozdanie z działalności charytatywnej, Poznań: Fundacja Signum, 2007, s. 2 [zarchiwizowane 2007-03-16] (pol.).
  11. ↑ a b Janusz Marciniak, Przeciw prądowi: Galeria u Jezuitów w Poznaniu, „Tygodnik Powszechny”, 1/1993, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 3 stycznia 1993, s. 13 (pol.).
  12. ↑ Jarosław Mulczyński, Galerie sztuki na Garbarach, [w:] Magdalena Mrugalska-Banaszak (red.), Kronika Miasta Poznania, t. 2017/3, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2017, s. 287–293 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  13. ↑ Janusz Marciniak, Bezdomni w Poznaniu: Projekcja poznańska Krzysztofa Wodiczki, „Konteksty”, 2–3 (289–290), Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2010, s. 139–144, ISSN 1230-6142 (pol.).
  14. ↑ a b Janusz Marciniak, Zofia Kulik: nadzieja i ukojenie, „Art & Business”, 5/6, Warszawa: Art & Business, 1994, s. 34–39, ISSN 0867-3160 (pol.).
  15. ↑ Maria Dąbrowska, Janusz Marciniak, Dzienniki Józefa Czapskiego, Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1991, s. 3–4, 10 (pol.).
  16. ↑ Marek Sołtysik (red.), Kolekcja imienia Janiny i Józefa Haubenstocków: dar dla Muzeum Narodowego w Krakowie 1995–2001, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2001, s. 1–9, ISBN 978-83-87312-66-4 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  17. ↑ Marek Sołtysik, Nadwrażliwość co dzień [online], Dziennik Polski, 6 kwietnia 2001 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  18. ↑ Andrzej Niziołek, Papież w centrum miasta, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa: Agora, 27 listopada 1999, s. 9, ISSN 0860-908X (pol.), dodatek wielkopolski.
  19. ↑ Janusz Marciniak, Który?, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa: Agora, 18 grudnia 1999, s. 9, ISSN 0860-908X (pol.), dodatek wielkopolski.
  20. ↑ a b Paweł Maciąg, Kicz w języku plastycznym sztuki religijnej – kryzys czy świadome działanie?, [w:] Barbara Kudra, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz (red.), Kicz w języku i komunikacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 240, DOI: 10.18778/8088-032-0.25, ISBN 978-83-8088-032-0 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  21. ↑ a b Andrzej Pieńkos, Rzecz o malarstwie, czyli o świecie wielkich miar, „Znak”, 11 (486), Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, listopad 1995, s. 148–151, ISSN 0044-488X (pol.).
  22. ↑ a b c d Małgorzata Kitowska-Łysiak, Empatia, „Znak”, 11 (546), Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, listopad 2000, s. 154–156, ISSN 0044-488X (pol.).
  23. ↑ Janusz Marciniak, Skrzydła motyla, „Znak”, 7 (470), Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, lipiec 1994, s. 31–37, ISSN 0044-488X (pol.).
  24. ↑ Janusz Marciniak, Postscriptum: Kongres „Kultura czasu przełomu”, „Czas Kultury”, 1(49)/1994, Poznań: Obserwator, 1994, s. 65–66, ISSN 0867-2148 (pol.).
  25. ↑ Janusz Marciniak, O formie i miłości, „Dyskurs. Zeszyty Naukowo-Artystyczne Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu”, 6/2007, Wrocław: Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu, 2007, s. 136–149, ISSN 1733-1528 (pol.).
  26. ↑ Andrzej Niziołek, Janusz Marciniak, „Okińczyc. Szkice o twórczości Andrzeja Okińczyca i rozmowa z artystą”. Proof, 2002, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa: Agora, 14 grudnia 2002, s. 7, ISSN 0860-908X [dostęp 2023-11-01] (pol.), dodatek wielkopolski.
  27. ↑ Janusz Marciniak, Awangarda i wątroba: eseje nie tylko o sztuce, Poznań: „Obserwator”, 1998, s. 153, ISBN 978-83-87235-08-6, OCLC 212254020 (pol.), nota o pierwodruku.
  28. ↑ Janusz Marciniak, Co Żydzi zrobili?, Sejny: „Pogranicze”, 2001, s. 101, ISBN 978-83-86872-24-4, OCLC 48885958 (pol.), nota o pierwodruku.
  29. ↑ Janusz Marciniak, Paradoks artystów, Poznań: Dialog, 1994, s. 201–202, ISBN 978-83-902776-0-8, OCLC 751138158 (pol.), nota o pierwodruku.
  30. ↑ a b Janusz Marciniak, Kicz w kościele, „Nasza rodzina”, 9/10 (660/661), Chevilly (Loiret): Societas Apostolatus Catholici, Association Notre Famille, 1999, s. 26–27, ISSN 1273-0394 (pol.).
  31. ↑ Janusz Marciniak, Do Stanisława Obirka SJ, [w:] Maria Wolańczyk (red.), Co nas łączy? Dialog z niewierzącymi, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2002, s. 88–92, ISBN 978-83-7097-960-7 (pol.).
  32. ↑ Małgorzata Kitowska-Łysiak, Trzy pytania, „Tygodnik Powszechny”, Kraków: Tygodnik Powszechny, 25 kwietnia 2004, s. 3 (III) [dostęp 2023-11-01] (pol.), dodatek „Parafia w Tygodniku”.
  33. ↑ Janusz Marciniak, Miłość bez wzajemności, „Tygodnik Powszechny”, 22 (2603), Kraków: Tygodnik Powszechny, 30 maja 1999, s. 6 (VI) (pol.), dodatek „Kontrapunkt”.
  34. ↑ Agnieszka Bielak, Najbardziej intymna tęsknota – Polska w korespondencji Józefa Czapskiego, „Konteksty Kultury”, 18 (2), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021, s. 232–244, DOI: 10.4467/23531991KK.21.016.13694, ISSN 2083-7658 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  35. ↑ Magdalena Ujma, „Czapski nigdy nie mówi w pierwszej osobie”, „Więź”, 11 (421), Warszawa: Więź, listopad 1993, s. 179–182, ISSN 0511-9405 [dostęp 2023-11-01].
  36. ↑ Józef Czapski, List (Maisons-Laffitte, 11 maja 87), „Czas Kultury”, 17, Poznań: Obserwator, czerwiec 1990, s. 5–7, ISSN 0867-2148 (pol.).
  37. ↑ Maria Janion, Żyjąc tracimy życie: niepokojące tematy egzystencji, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2001, s. 82–84, 94, ISBN 978-83-88221-74-3, OCLC 855414520 (pol.).
  38. ↑ Józef Czapski, Mateusz Maria Bieczyński, Janusz Marciniak, Listy o malarstwie, Poznań: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, 2019, s. 6–7, ISBN 978-83-66015-32-6 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  39. ↑ a b Piotr Huniewicz, Janusz Marciniak – Co Żydzi zrobili?, „Magazyn Literacki „Książki””, Warszawa: Biblioteka Analiz, styczeń 2002, s. 51, ISSN 1234-0200 (pol.).
  40. ↑ a b c d Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Korczak inaczej: o projektach Janusza Marciniaka i Iwony Chmielewskiej, „Polonistyka”, 8/2012, Warszawa: Josef Raabe Spółka Wydawnicza, wrzesień 2012, s. 28–31, ISSN 0551-3707 (pol.).
  41. ↑ Janusz Marciniak, Korczak, „Tygodnik Powszechny”, 30 (2559), Kraków: Tygodnik Powszechny, 26 lipca 1998, s. 8–9, ISSN 0041-4808 (pol.).
  42. ↑ a b Iwona Migasiewicz, Honorowy Członek TMMSiZS [online], Gmina SKOKI, 8 października 2019 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  43. ↑ Janusz Marciniak, Co Żydzi zrobili?, „Kultura”, 3/618, Maisons-Laffitte: Instytut Literacki, marzec 1999, s. 15–26, ISSN 0023-5148, OCLC 470182849 (pol.).
  44. ↑ Janusz Marciniak, Listy: Fajka pokoju czy brak zrozumienia?, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa: Agora, 28 listopada 1998, s. 26, ISSN 0860-908X (pol.).
  45. ↑ a b Joanna Roszak, Pływalnia wokół. Odpływająca synagoga, [w:] Joanna Roszak (red.), Słyszysz? Synagoga: wychodząc spod poznańskiej synagogi przy Wronieckiej, Lublin–Warszawa: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”; Instytut Slawistyki PAN, 2015, s. 7–34, ISBN 978-83-61064-76-3 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  46. ↑ Janusz Marciniak, Współczucie i pamięć, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa: Agora, 26 stycznia 2006, s. 6, ISSN 0860-908X [dostęp 2023-11-01] (pol.), dodatek wielkopolski.
  47. ↑ Lena Stanley-Clamp, Alphabet, an extraordinary performance and art installation in Poznan [online], All About Jewish Theatre [dostęp 2023-11-01] (ang.).
  48. ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  49. ↑ a b c d e f Renata Rogozińska, „Jak pamiętamy, tak będziemy pamiętani”. Sztuka Janusza Marciniaka wobec Zagłady, „Konteksty”, 312 (1), Warszawa: Instytut Sztuki PAN, Stowarzyszenie LIBER PRO ARTE, 2016, s. 155–161, ISSN 1230-6142 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  50. ↑ a b Dominik Krzysztof Łuszczek, Inspiracje religijne w polskim malarstwie i grafice 1981–1991, Częstochowa: Społeczny Komitet im. Ojca Dominika Łuszczka, 1998, s. 46, 120, 132, 222–223, ISBN 978-83-904415-0-4, OCLC 47443457 (pol.).
  51. ↑ a b Ryszard Kazimierz Przybylski, Galeria Arkusza: Janusz Marciniak, „Głos Wielkopolski”, 92 (14908), Poznań: Oficyna Wydawnicza „Głos Wielkopolski”, 21 kwietnia 1993, s. 2, ISSN 1898-3154, OCLC 839130960 (pol.), dodatek „Arkusz”.
  52. ↑ a b Renata Rogozińska, Człowiek nie musi się bać swoich myśli…, „Przegląd Powszechny”, Warszawa: Prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka Towarzystwa Jezusowego, Wydawnictwo RHETOS, październik 1992, s. 115–129, ISSN 0209-1127 (pol.).
  53. ↑ Piotr Głowacki, Po prostu sztuka: o II Triennale Plastyki „Sacrum” Wiara-Sztuka, Częstochowa 1994 r., „Format”, 1–2 (18–19), Wrocław: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, 1995, s. 93, ISSN 0867-2555 (pol.).
  54. ↑ Stefan Morawski, Przedmowa, [w:] Syn marnotrawny, Kraków: Galeria Krypta u Pijarów, 1999, s. 1–6 (pol.).
  55. ↑ Renata Rogozińska, Ex oriente lux, „Sacrum et Decorum”, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2009, s. 49–81, ISSN 1689-5010 (pol.).
  56. ↑ Ryszard Kazimierz Przybylski, Wszystko inne: szkice o literaturze, sztuce i kulturze współczesnej, Poznań: Obserwator, 1994, s. 143–146, ISBN 978-83-901720-3-3 (pol.).
  57. ↑ Renata Rogozińska, Notatki z pracy duchowej: prace Janusza Marciniaka, „Przegląd Powszechny”, 7–8/1993, Warszawa: Prowincja Wielkopolsko-Mazowiecka Towarzystwa Jezusowego, Wydawnictwo RHETOS, 1993, s. 173–175, ISSN 0209-1127 (pol.).
  58. ↑ Ryszard Kazimierz Przybylski, Odjazdy i przyjazdy, „Znak”, 8 (483), Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, sierpień 1995, s. 154–156, ISSN 0044-488X (pol.).
  59. ↑ a b c Renata Rogozińska, Paradoksy reprezentacji, „Format”, 44 (01+02), Wrocław: Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu, Fundacja im. Eugeniusza Gepperta, 2004, s. 17–19, ISSN 0867-2555 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  60. ↑ Janusz Marciniak (red.), Empatia, sztuka i życie, Poznań: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, 2018, s. 3–7, ISBN 978-83-66015-06-7 (pol.).
  61. ↑ a b Andrzej Niziołek, Nasza sprawa z przeszłością. O obrazach Janusza Marciniaka [online], CHAIM/ŻYCIE [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  62. ↑ a b Zbigniew Mańkowski, Współobecność słowa i obrazu, [w:] Roman Lewandowski (red.), Eksplozja litery: ikonografia tekstualności jako źródło cierpień, Katowice–Gdańsk: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach; Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, 2016, s. 96, ISBN 978-83-61424-91-8 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  63. ↑ Janusz Marciniak, IRL, [w:] Natalia Czarcińska i inni red., Malarstwo o malarstwie. Off-line / on-line, Poznań: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, 2020, s. 26–30, ISBN 978-83-66015-97-5 (pol.).
  64. ↑ Marta Smolińska, Cielesna matematyka obrazów: czyli krótka opowieść o tym, że Janusz Marciniak wciąż liczy na malarstwo, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Signum, 2023, s. 3–9, ISBN 978-83-945745-3-6 (pol.).
  65. ↑ “Atlantis” commemorative installation [online], United States Holocaust Memorial Museum [dostęp 2023-11-01] (ang.).
  66. ↑ Katarzyna Prot-Klinger, Sztuka o zagładzie – odegranie versus przepracowanie?, [w:] Maria Anna Potocka (red.), Wielogłos o Zagładzie, Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, 2018, s. 244–245, ISBN 978-83-65851-15-4 (pol.).
  67. ↑ Krystyna Czerni, Nowe szaty królowej, „Tygodnik Powszechny”, 17/2004, Kraków: Tygodnik Powszechny, 25 kwietnia 2004, s. 2 (II) [dostęp 2023-11-01] (pol.), dodatek „Parafia w Tygodniku”.
  68. ↑ Maciej Zychowicz, Materiał, materia, sens, „Sacrum et Decorum”, 14, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021, s. 129–160, DOI: 10.15584/setde.2021.14.7 [dostęp 2023-11-01] (pol. • ang.).
  69. ↑ Łukasz W. Niparko, The Forgotten Jewish Atlantis Poznań and the Legacy of Antisemitism, [w:] Ari Kohen, Gerald Steinacher (red.), Antisemitism on the rise: the 1930s and today, Lincoln: University of Nebraska Press, 2021, s. 151–182, ISBN 978-1-4962-2604-4, LCCN 2020057443, OCLC 1267762657 (ang.).
  70. ↑ Joanna Beata Michlic, Małgorzata Melchior, The Memory of the Holocaust in Post-1989 Poland, [w:] John-Paul Himka, Joanna Beata Michlic, Bringing the dark past to light: the reception of the Holocaust in postcommunist Europe, Lincoln: University of Nebraska Press, 2013, s. 429, 447, ISBN 978-0-8032-2544-2 (ang.).
  71. ↑ Diana I. Popescu, The persistence of nostalgia? When Poles miss their Jews and Israelis yearn for Europe, [w:] Andrea Reiter, Lucille Cairns (red.), Jewish Identities in Contemporary Europe, London–New York: Routledge, 2017, s. 140–152, ISBN 978-1-138-99933-6 (ang.).
  72. ↑ Janusz Marciniak / Ślad to pytanie, Kraków: Fundacja Judaica – Centrum Kultury Żydowskiej, 2005, s. 1 (pol.).
  73. ↑ Program miesięczny /...archiwum [online], Centrum Kultury Żydowskiej, 2005 [dostęp 2023-11-01].
  74. ↑ Justyna Kurbiel, Sztuka wobec Zagłady w warszawskich galeriach po 1989 r. Rekonesans, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” (7), Warszawa: Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, 2011, s. 629–640, DOI: 10.32927/zzsim.832, ISSN 2657-3571 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  75. ↑ Projekt artystyczny „Ulica Próżna 2006” [online], Culture.pl, 2006 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  76. ↑ Szkoła Policji w Pile, Odsłonięto pomnik upamiętniający Cmentarz Żydowski w Pile [online], Policja.pl, 4 czerwca 2015 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  77. ↑ Iwona Migasiewicz, Skocki cmentarz żydowski oficjalnie upamiętniony [online], Gmina Skoki, 25 września 2018 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  78. ↑ Iwona Migasiewicz, Kirkut w Skokach [online], Gmina Skoki, 4 maja 2018 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
  79. ↑ Sylwia Sałwacka, Poznańscy drogowcy ocalili fragmenty 30 macew. Oddali je Gminie Żydowskiej, powstało lapidarium [online], wyborcza.pl Poznań, 13 kwietnia 2018 [dostęp 2023-11-01] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Janusz_Marciniak_(artysta)&oldid=72126304”