Jerzmanki (stacja kolejowa)
Jerzmanki (niem. Hermsdorf[1]) – stacja kolejowa na linii kolejowej nr 274 Wrocław Świebodzki – Zgorzelec[2].
 Stacja Jerzmanki zimą, widok w stronę Zgorzelca | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Zarządca | |
| Data otwarcia |
1865 |
| Poprzednie nazwy |
Hermsdorf (b. Görlitz) |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów |
2 |
| Liczba krawędzi peronowych |
2 |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zgorzelec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego  | |
 51°07′39,07″N 15°03′39,09″E/51,127519 15,060858
| |
.jpg)
Ruch pasażerski edytuj
| Rok | Wymiana pasażerska na dobę |
|---|---|
| 2017[3] | 10-19 |
| 2022[4] | 10-19 |
Położenie edytuj
Stacja położona jest na południe od zabudowań wsi, 800 metrów od szosy głównej[5]. Administracyjnie leży w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim.
Historia edytuj
Przed rokiem 1945 edytuj
Kolej żelazna dotarła w okolice Jerzmanek w drugiej połowie XIX wieku, wraz z budową Śląskiej Kolei Górskiej – państwowej magistrali kolejowej, którą zaprojektowano jako część najkrótszego połączenia kolejowego Berlina z Wiedniem[6].
Stacja w Jerzmankach nie powstała równocześnie z linią, na której się znajduje[7]. Budowę stacji datuje się na jesień 1877 roku[8]. W 1907 roku w ramach rozbudowy trasy Wrocław – Jelenia Góra – Zgorzelec, na odcinku Mikułowa – Jerzmanki – Zgorzelec (jako ostatnim na rozbudowanej u progu XX wieku trasie) ułożono drugi tor. Istniejący budynek dworcowy wzniesiono w latach 1910–1912, podczas przygotowania przez pruskie koleje państwowe trasy z Wrocławia do Zgorzelca do zelektryfikowania[9]. Odcinek Zgorzelec – Jerzmanki elektryfikowano w systemie zasilania napięciem 15 kV jednofazowego prądu przemiennego o częstotliwości 16⅔ Hz w czasie kryzysu gospodarczego, z oszczędności stosując betonowe maszty z rdzeniem z żeliwnych rur gazowych, zamiast stosowanych dotąd słupów żeliwnych[10]. Maszty wykonała firma Deyckerhoff&Widmann AG z Drezna, natomiast część elektryczną koncern Siemens[10]. Pierwszy, próbny przejazd elektrowozu z Lubania do Zgorzelca miał miejsce 15 sierpnia 1923 r[10]. Sieć trakcyjną na obejmującym stację w Jerzmankach odcinku Lubań – Zgorzelec oddano 1 września 1924 roku[11], po przygotowaniach i próbach trwających w sumie niemal 16 lat[11].
Po roku 1945 edytuj
Działania wojenne nie spowodowały na szlaku dawnej Śląskiej Kolei Górskiej większych zniszczeń[12]. Po II wojnie światowej, jako część tzw. Ziem Odzyskanych miejscowość Jerzmanki znalazła się w granicach Polski, a cała infrastruktura kolejowa trafiła do Polskich Kolei Państwowych. Stacja Jerzmanki, w nowej klasyfikacji PKP, znalazła się na linii kolejowej Wrocław Świebodzki – Zgorzelec.
Latem 1945 roku w kilku miejscach na szlaku Lubań – Zgorzelec sieć trakcyjna była przestrzelona, jednak latem 1945 roku pozostali w okolicy kolejarze niemieccy pod nadzorem PKP rozpoczęli jej naprawę[13]. Inaczej niż na innych okolicznych liniach (np. z Lubania do Leśnej) prac nie doprowadzono jednak do końca[13]. Zgodnie z porozumieniem zawartym między rządami: polskim i radzieckim, które podpisano dnia 8 lipca 1945 roku w Moskwie, całe wyposażenie elektryczne linii wraz ze wszystkimi urządzeniami i taborem, a także – w przypadku linii dwutorowych – drugim torem przeznaczono do prędkiego (w ciągu zaledwie 3 tygodni) demontażu i wywiezienia w głąb ZSRR[13]. Na odcinku Lubań – Zgorzelec zdemontowano jedynie drugi tor, pozostawiając przewód jezdny i słupy trakcyjne[13]. Wkrótce jednak pozostałą infrastrukturę zdemontowano celem jej ponownego użycia do odbudowy linii kolejowych i tramwajowych w głębi kraju, pozostawiając – również w Jerzmankach – słupy i bramki trakcyjne, z zamiarem przyszłej odbudowy trakcji elektrycznej[13]. Od tego czasu stacja w Jerzmankach pełni funkcję jednej z mijanek na jednotorowym szlaku ze Zgorzelca do Jeleniej Góry, oprócz dwóch torów głównych posiadając dwa tory boczne i bocznicę do sąsiadującej ze stacją bazy paliw płynnych[14].
Zmiana granic państwowych i sytuacji geopolitycznej sprawiła, że odcinek linii z Jeleniej Góry do Zgorzelca stał się peryferyjny[12]. Ruch pociągów przywrócono w oparciu o lokomotywy parowe[12]. W kolejnych latach obsługę składów pasażerskich przejmowały spalinowozy, od lat 60. obecne w lokomotywowni w Węglińcu. W szczytowym okresie, w latach 80. XX wieku, kursowało przez Jerzmanki najwyżej 8 par pociągów osobowych[15].
Planowana w 1985 roku do realizacji po 1990 roku elektryfikacja okrężnego szlaku Węgliniec – Zgorzelec Miasto – Lubań Śląski obowiązującym w Polsce napięciem 3 kV prądu stałego nie wyszła poza sferę planów[16].
Przypisy edytuj
- ↑ Indeks stacji i przystanków na Śląsku: nazwy polskie i niemieckie węzłów i stacji kolejowych na Śląsku i w jego sąsiedztwie. W: Michał Jerczyński, Stanisław Koziarski: 150 lat kolei na Śląsku. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1992, s. 237.
- ↑ PKP Polskie Linie Kolejowe: Regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rozkładu jazdy pociągów 2014/2015. Załącznik 2.4. Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych, s. 66. plk-sa.pl. [dostęp 2015-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-24)].
- ↑ Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
- ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna. Skala 1:10 000. [dostęp 2015-03-24]. (pol.).
- ↑ Dominas 2014 ↓, str.17.
- ↑ Dominas 2014 ↓, str.14 oraz 143-144.
- ↑ Joanna Dziurman – Kuźmińska, Małgorzata Dziurman – Fitas: Historia Jerzmanek. jerzmanki.info. [dostęp 2015-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-24)]. (pol.).
- ↑ Dominas 2014 ↓, str.143-144.
- ↑ a b c Siemens Corporate Archives: Odcinek Lubań Śląski - Zgorzelec. dolny-slask.org.pl. [dostęp 2015-03-24]. (pol.).
- ↑ a b Dominas 2014 ↓, str.36.
- ↑ a b c Dominas 2014 ↓, str.38.
- ↑ a b c d e Etmanowicz 1990 ↓.
- ↑ Jerzmanki. [w:] Baza kolejowa [on-line]. semaforek.kolej.org.pl. [dostęp 2015-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-24)]. (pol.).
- ↑ Dominas 2014 ↓, str.39.
- ↑ Antoni Konieczny: Perspektywy rozwoju transportu kolejowego w okręgu dolnośląskim. W: Pionierzy i ich następcy. Z dziejów Dolnośląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych 1945-1985. Wrocław: Dolnośląska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych, 1985, s. 125–129. ISBN 1-57231-718-3.
Bibliografia edytuj
- Przemysław Dominas: Architektura Śląskiej Kolei Górskiej. Łódź: Księży Młyn, 2014. ISBN 978-8377291481. (pol.).
- Andrzej Etmanowicz. Koleje elektryczne Dolnego Śląska po przejęciu przez PKP w 1945 roku. „Parowozik”, 1990. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych. [dostęp 2015-03-24]. (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Jerzmanki w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
| Jerzmanki | ||
| Linia 274 Wrocław Świebodzki – Zgorzelec (197,383 km) | ||
  odległość: 5,533 km
|
|
odległość: 4,050 km
|
