Jerzy Emir-Hassan
Jerzy Jan Emir-Hassan (właśc. Jerzy Jan Emersajłów) vel Piotr Kiławiec vel Jerzy Wrzosek vel Jerzy Zakrzewski ps „Łepek 2”, „Turek 2”, „Żuk” (ur. 14 stycznia 1906 w Warszawie, zm. 27 maja 1998 w Opaczy) – podpułkownik Wojska Polskiego, cichociemny. Potomek tureckiego emira, wysłannika sułtana na Krym, w trzecim pokoleniu urodzonych w Polsce[1].
 podpułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1929–1945 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca kompanii, instruktor, komendant kuru unitarnego, p.o. komendanta Ośrodka Chemicznego i dowódcy kompanii chemicznej, wykładowca, szef sztabu okręgu AK, zastępca komendanta okręgu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
współwłaściciel sklepu, referent, sekretarz, starszy technolog |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Jerzy Jan Emir-Hassan urodził się 14 stycznia 1906 roku w Warszawie, w rodzinie Józefa Emersajłowa, handlowca, i Dominiki ze Stańczyków.
W latach 1915–1924 uczył się w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, gdzie w 1924 roku uzyskał maturę. Od jesieni 1924 roku do 1926 roku studiował na Wydziale Lekarskim UW i w 1926 roku jako medyk brał udział w przewrocie majowym w patrolu przy ul. Czerniakowskiej. W 1926 roku przerwał studia ze względów rodzinnych i wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty. 15 sierpnia 1929 roku został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929 roku i 154. lokatą w korpusie oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 32 pułku piechoty w Modlinie[2]. W tym oddziale służył do 1938 roku[3]. 17 grudnia 1931 roku został awansowany na porucznika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 roku i 174. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. Następnie został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty na stanowisko wykładowcy broni chemicznej.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku walczył jako dowódca 4 kompanii strzeleckiej 114 pułku piechoty. Został ranny w czasie bitwy pod Wyszkowem. Następnie walczył w obronie Wołynia (Grupa „Kowel”). 16 listopada 1939 roku został aresztowany w czasie próby przekroczenia granicy polsko-węgierskiej. 24 grudnia 1939 roku został wywieziony do ZSRR. Przebywał w więzieniu w Mikołajowie nad Morzem Czarnym do jesieni 1940 roku, następnie został zesłany do miasta Iwdiel, a stamtąd za rzekę Sowę, gdzie jako zesłaniec pracował w lesie.
Po podpisaniu układu Sikorski-Majski, w listopadzie 1941 roku wstąpił do Armii Andersa. Początkowo był komendantem kursu unitarnego SPP, a następnie został instruktorem i wykładowcą w Centrum Wyszkolenia Armii. Od października 1943 roku przez rok przebywał we Włoszech, gdzie po przeszkoleniu konspiracyjnym ze specjalnością w dywersji został zaprzysiężony 29 lutego 1944 roku i następnie przeniesiony do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, gdzie pracował jako instruktor taktyki działań dywersyjnych.
Został zrzucony w Polsce w nocy z 16 na 17 października 1944 roku. Z dniem zrzutu został mianowany majorem. Został przydzielony do Okręgu Łódź AK. W listopadzie został szefem sztabu tego okręgu. Równocześnie pełnił funkcję zastępcy komendanta Okręgu Michała Stempkowskiego.
W marcu 1945 roku został aresztowany przez NKWD, w maju 1945 roku został przekazany w ręce Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi. 24 sierpnia 1945 roku został skazany przez WSO w Łodzi na 10 lat więzienia. We wrześniu 1945 roku przewieziony do więzienia we Wronkach, skąd został zwolniony 30 października 1945 roku w wyniku m.in. amnestii i starań żony. Zamieszkał w Warszawie. Był prześladowany przez UB, wzywany na przesłuchania do siedziby UB na Pradze, inwigilowany.
Od stycznia 1946 roku do czerwca 1949 roku był współwłaścicielem sklepu bławatnego „Józef Pawłowski i S-ka” przy ul. Marszałkowskiej w Warszawie. Dyskryminowany przez UB nie mógł znaleźć pracy do 1954 roku, kiedy został zatrudniony w Gromadzkiej Radzie Narodowej w Opaczy, jako referent i sekretarz. Pracował tam do 1959 roku. Później był zatrudniony w Spółdzielni Papierniczo-Poligraficznej „Zjednoczenie” w Warszawie na stanowisku technologa. W sierpniu 1975 roku przeszedł na emeryturę.
Aktywnie działał społecznie. Został wybrany do Rady Spółdzielni, w której pracował w latach 1959–1975, przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza Rady i członka Prezydium oraz prezesa Kasy Wzajemnej Pomocy, a przez ostatnie dwa lata przed przejściem na emeryturę był przewodniczącym komisji Rewizyjnej Związku Poligrafów w Spółdzielni.
W latach 1978–1982 był przewodniczącym Zespołu Historycznego Cichociemnych w Polsce. Uczestniczył w pracach środowiskowych żołnierzy AK Okręgu Łódzkiego. Należał do grona założycieli Stowarzyszenia żołnierzy AK w 1989 roku. W 1993 roku został mianowany podpułkownikiem. Pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kw. 11A-3-3).
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie
- Polonia Mater Nostra Est (1996)
- Złota Oznaka Działacza Spółdzielczości.
Życie rodzinne edytuj
Ożenił się z Zofią Owsianko (ur. w 1903 roku), nauczycielką, łączniczką AK, również aresztowaną przez NKWD w marcu 1945 roku, więzioną w obozie NKWD w Rembertowie, potem CWK Rawicz, skąd została zwolniona w październiku 1945 roku.
Mieli wychowanka Grzegorza (ur. w 1959).
Przypisy edytuj
- ↑ Krzysztof Tochman, Słownik biograficzny cichociemnych, t. III, Zwierzyniec - Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie "Ostoja", 2002, s. 36-39, ISBN 83-902499-5-2.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 15 sierpnia 1929 roku, s. 275.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 122, 562.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 18 grudnia 1931 roku, s. 403.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 36–39. ISBN 83-902499-5-2.
- Tadeusz Łaszczewski: Żołnierze i działacze konspiracji niepodległościowej – oraz skazani z powodów politycznych – więzieni w Centralnym Więzieniu Karnym we Wronkach i Rawiczu i ZK Poznań 1945–1956, nazwiska A – F.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 308. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 256.