Jerzy Jarzębski
Jerzy Jarzębski (ur. 22 sierpnia 1947 w Bytomiu, zm. 25 lutego 2024)[1] – polski krytyk i historyk literatury specjalizujący się w twórczości Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza i Stanisława Lema, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu.
Data i miejsce urodzenia |
22 sierpnia 1947 |
---|---|
Data śmierci |
25 lutego 2024 |
Profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych | |
Specjalność: literatura polska, literatura XX wieku | |
Alma Mater | |
Habilitacja |
25 czerwca 1993 – literaturoznawstwo |
Profesura |
18 czerwca 1998 |
Polska Akademia Nauk | |
Status |
Członek Komitetu Nauk o Literaturze |
Profesor UJ | |
jednostka |
Wydział Polonistyki; Katedra Historii Literatury Polskiej XX Wieku |
Życiorys
edytujAbsolwent studiów polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim (1971), studiował na tej uczelni także filozofię[2]. Tamże habilitował się w 1993 w zakresie literaturoznawstwa na podstawie pracy "Prawda" w prozie XX wieku[3]. Znawca twórczości Witolda Gombrowicza, Brunona Schulza i Stanisława Lema. Jako krytyk najczęściej zajmuje się współczesną prozą. W 1998 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych[3]. Emerytowany profesor zwyczajny na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, (wykładał m.in. w Studium Literacko-Artystycznym) i w Instytucie Polonistyki Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu[3]. W 1998 wykładał przez semestr letni na Uniwersytecie Harvarda, zastępując Stanisława Barańczaka, w semestrze zimowym 2000–2001 visiting professor na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Wykładał gościnnie na kilkudziesięciu wyższych uczelniach Europy, Azji i obydwu Ameryk. Jego prace tłumaczono na 20 języków.
W latach 2001–2003 członek jury Nagrody Literackiej Nike, W 2008 roku członek jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej COGITO. Od 2016 roku przewodzi jury Nagrody im. Witolda Gombrowicza za debiut prozatorski.
W 1984 otrzymał Nagrodę Wydziału I PAN im. Aleksandra Brucknera, w 1985 roku został laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich (od 1993 jest jej jurorem), w 1991 roku uhonorowano go Nagrodą im. Kazimierza Wyki[4], a w marcu 2003 został laureatem nagrody Krakowska Książka Miesiąca za książkę Wszechświat Lema[5]. W 2006 nominowany do Nagrody Literackiej Nike za Prowincję Centrum[6].
Wśród wypromowanych przez niego doktorów jest m.in. Jakub Momro[7].
Publikacje
edytuj- Gra w Gombrowicza (1982)
- Powieść jako autokreacja (1984)
- Zufall und Ordnung. Zum Werk Stanislaw Lems (1986)
- W Polsce, czyli wszędzie. Studia o polskiej prozie współczesnej (1992)
- Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej (1997)
- Pożegnanie z emigracją. O powojennej prozie polskiej (1998)
- Schulz (2000)
- Podglądanie Gombrowicza (2000)
- Wszechświat Lema (2002)
- Słownik schulzowski (wraz z Włodzimierzem Boleckim i Stanisławem Rośkiem, 2003)
- Gombrowicz (2004)
- Proza dwudziestolecia (2005)
- Prowincja Centrum. Przypisy do Schulza (2005)
- Natura i teatr. 16 tekstów o Gombrowiczu (2007)
- Proza: wykroje i wzory (2016)
- Schulzowskie miejsca i znaki (2016)
- Gry poetyckie i teatralne (2018)
- Miasta – rzeczy – przestrzenie (2019)
Przypisy
edytuj- ↑ Jarzębski Jerzy, [w:] Władysław Tyrański , Kto jest kim w Krakowie. Lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska. Edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 125, ISBN 83-909309-2-7, OCLC 47866363 [dostęp 2023-02-01] .
- ↑ Jarzębski Jerzy, [w:] Władysław Tyrański , Kto jest kim w Krakowie. Lokalne władze, urzędy, instytucje, środowiska. Edukacja, zatrudnienie, pozycja zawodowa, działalność polityczna i społeczna, sympatie polityczne, rodzina, rozrywki i upodobania (dane z 1999 roku), Kraków: Krakowska Agencja Informacyjna, 2000, s. 126, ISBN 83-909309-2-7, OCLC 47866363 [dostęp 2023-02-01] .
- ↑ a b c Prof. dr hab. Jerzy Jarzębski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2015-08-08] .
- ↑ Nagroda im. Kazimierza Wyki. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)].
- ↑ Laureaci 2009-1995 – Krakowska Książka Miesiąca [online] [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ Nagroda Nike 2006. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ prof. dr hab. Jerzy Jarzębski [online], recenzenci.opi.org.pl .
Linki zewnętrzne
edytuj- III Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza. brunoschulz.net.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-02)]. – Drohobycz, maj 2008
- Gra w Gombrowicza (1982) w bibliotece Polona