Wikipedia

Jerzy Szuba

polski chemik

Jerzy Szuba, ps. Świda (ur. 27 października?/9 listopada 1916 w Samarze, zm. 15 maja 2006 w Gliwicach) – podporucznik piechoty Polskich Sił Zbrojnych[1], inżynier chemik, specjalista karbochemii, profesor zwyczajny Politechniki Śląskiej.

Jerzy Szuba
Świda
podporucznik piechoty podporucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

9 listopada 1916
Samara, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

15 maja 2006
Gliwice, Polska

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
AK Armia Krajowa

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa (kampania wrześniowa, powstanie warszawskie)

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Walecznych (1920–1941) Krzyż Partyzancki Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal Wojska Medal za Warszawę 1939–1945 Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Krzyż Armii Krajowej Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka Grunwaldzka Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza”

Życiorys edytuj

Był synem Stanisława i pochodzącej z Wilna Marii z Petrusewiczów. W 1936 ukończył Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego w Krakowie, a w 1946 Wydział Chemiczny PW. Jeszcze jako student w 1939 zostaje powołany na stanowisko mł. asystenta w Katedrze Chemii Nieorganicznej PW. Stopień doktora nauk technicznych otrzymuje na Wydziale Chemicznym PŚl w 1952 na podstawie rozprawy pt. „Chemiczna charakterystyka sadz aktywnych otrzymanych z węglowodorów aromatycznych”. Tytuł docenta uzyskał w 1954, prof. nadzw. w 1960, a prof. zw. w 1966. W 1974 Nowosybirski Instytut Elektrotechniczny (obecnie Uniwersytet Techniczny) nadaje mu godność doktora honoris causa.

Był uczestnikiem kampanii wrześniowej 1939 oraz członkiem ruchu oporu ZWZ i AK w Warszawie, w latach 1941–44. Nosił pseudonim „Świda”. Walczył w powstaniu warszawskim, w Batalionie Szturmowym "Nałęcz" Korpusu Bezpieczeństwa. W czasie powstania został ranny, a po kapitulacji przebywał w niemieckich obozach jenieckich dla podoficerów i szeregowców: Stalagu 344 Lamsdorf i Stalagu X-B Sandbostel. W kwietniu 1945, po ewakuacji obozu Sandbostel, przeniesiony został do koszar artyleryjskich w Bad Schwartau koło Lubeki. W tym samym roku, po wyzwoleniu z niewoli, powrócił do kraju.

W okresie okupacji pracował w Zakładach Przemysłowych Mikrochemia w Warszawie. Po wyzwoleniu w latach 1946–1950 był kierownikiem Centralnego Laboratorium Zjednoczenia Przemysłu Koksochemicznego w Zabrzu, a jednocześnie w latach 1947–1950 st. asystentem w Katedrze Chemicznej Technologii Węgla na Wydziale Chemicznym PWr. Od 1950 pracował na Wydziale Chemicznym PŚl, od 1960 jako profesor w Katedrze Chemicznej Technologii Węgla. Równocześnie pełnił funkcję prodziekana, a następnie dziekana Wydziału Chemicznego, prorektora (1962–1965) i wreszcie rektora (1965–1974) PŚl.

Aktywność zawodowa Jerzego Szuby była bardzo widoczna również poza uczelnią. Już w latach 1954–1956 uczestniczył jako doradca przy rozruchu Zakładu Koksochemicznego Huty im. Lenina (obecnie im. Sendzimira) w Krakowie. W latach 1963–1972 był członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, w tym od 1966 członkiem jej prezydium, a od 1970 przewodniczącym Sekcji Technicznej. Następne funkcje to: członek Rady Nauki i Techniki i Komisji Doskonalenia Kadr przy KNiT (1969–1972); członek Głównej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Kadr Naukowych (1968–1973); członek Komitetu Ekspertów ds. Opracowania Raportu o Stanie Oświaty (1971–1973); członek Europejskiego Stowarzyszenia Rektorów Szkół Wyższych (1972–1974); członek Komitetu Nauk Chemicznych PAN (1972–1978); członek Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Kadr Naukowych przy Prezesie Rady Ministrów (1973–1988); członek Prezydium Komitetu Karbochemii PAN (1978–1988); członek Polskiego Komitetu ds. UNESCO (1968–1974); stały delegat Międzynarodowej Unii Przemysłu Gazowniczego (1982–1990); przewodniczący Rad Naukowych: Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu (1973–1991), Programu Rządowego PR-1 Kompleksowe Przetwórstwo Węgla przy Ministrze Górnictwa i Energetyki (1976–1986); członek Komisji Rządowej ds. Doskonalenia Funkcjonowania Gospodarki Narodowej (1972–1980); członek Prezydium ww. komisji oraz przewodniczący Zespołu IV Postęp Naukowo-Techniczny (1976–1980); kierownik Centralnego Programu Badawczo-Rozwojowego 3.17 Kompleksowe Przetwórstwo Węgla (1976–1986).

Członek PPS (1946–1948). Aktywny członek PZPR (1948–1990), członek Egzekutywy KW PZPR w Katowicach, zastępca członka Komitetu Centralnego PZPR (1968–1975)[2]. Członek Związku Kombatantów RP oraz Związku Inwalidów Wojennych RP.

Działalność naukowa edytuj

Jest autorem lub współautorem ponad 150 prac naukowych i monografii publikowanych, w tym sześciu książek oraz współautorem 18 patentów. Był promotorem 16 rozpraw doktorskich oraz ponad 200 prac dyplomowych. Jest ponadto autorem szeregu nie publikowanych opracowań o charakterze rozwiązań technologicznych wynikających z zapotrzebowania przemysłu. Brał udział w licznych konferencjach i seminariach naukowych krajowych i zagranicznych w wielu krajach europejskich, a także w Japonii, Indiach i Australii.

W pierwszym okresie swej działalności naukowej Jerzy Szuba zajął się badaniem procesów produkcji sadz aktywnych, a jego cytowana wyżej praca doktorska umożliwiła sformułowanie wytycznych, na podstawie których wytwarza się w kraju sadzę techniczną dla przemysłu gumowego i dla produkcji niektórych farb, a ustalona procedura i system klasyfikacji sadz i obecnie nie straciły na aktualności. Następnie zajął się przerobem ciekłych węglopochodnych, a zwłaszcza smoły koksowniczej w instalacjach przemysłowych. Wydany w 1973 podręcznik pt. „Technologia smoły węglowej” stanowi do dziś aktualne i wyczerpujące kompendium wiedzy na ten temat. Jego późniejsze badania dotyczyły upłynniania węgla w celu otrzymywania paliw silnikowych z wykorzystaniem różnych procesów dla otrzymywania cieczy węglowych, jak ekstrakcja nadkrytyczna toluenem lub parą wodną albo prowadzona w różnych warunkach piroliza. Podjęte przez Jerzego Szubę badania dotyczyły również katalitycznych procesów hydrorafinacji, hydrokrakingu i hydrogenizacji różnych cieczy węglowych dla pozyskania produktów końcowych o pożądanych właściwościach. Za swoich nauczycieli uważał Wojciecha Świętosławskiego, Błażeja Rogę i Józefa Salcewicza. Zmarł 15 maja 2006 w Gliwicach. Pochowany na Cmentarzu Centralnym (str. leśna, cz. A, p. 6, rząd 1, nr 1A).

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Za udział w wojnie obronnej i w walce z okupantem hitlerowskim został uhonorowany:

Za zasługi w działalności cywilnej został odznaczony:

W 1973 został wpisany do Księgi Zasłużonych Województwa Katowickiego, a w 1978 do Księgi Zasłużonych Miasta Gliwic. Był laureatem ośmiu nagród Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, licznych nagród wojewódzkich oraz nagród rektora Politechniki Śląskiej.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Jerzy Szuba. [w:] Biogramy [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2016-12-19]. (pol.).
  2. ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 962–963. ISBN 83-223-2073-6.
  3. ↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze, „Dziennik Polski”, 1974, nr 172, s. 3.
  4. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400

Bibliografia edytuj

  • Stanisław Grossmann, „Karbo” 2003 nr 1 s. 2
  • Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, tom IV, s.373
  • Informacje współpracowników i rodziny
  • Jerzy Szuba (1965 - 1974). [dostęp 2009-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-12)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Szuba&oldid=73486212”