Titicaca

jezioro w Ameryce Południowej
(Przekierowano z Jezioro Titicaca)

Titicaca (hiszp. Lago Titicaca) – jezioro położone na terenie Peru i Boliwii, w północnej części zagłębienia Altiplano, pomiędzy wschodnimi i zachodnimi pasmami Andów (obszar Andów Środkowych). Największe jezioro wysokogórskie na Ziemi. Najwyżej położone jezioro, na którym uprawiana jest żegluga statkami handlowymi. Największe zarówno pod względem powierzchni, jak i pod względem objętości wody jezioro w Ameryce Południowej[2][3][4]. Laguna Maracaibo ma większą powierzchnię i bywa nazywana jeziorem (hiszp. Lago de Maracaibo), jednak w istocie jest zatoką morską, a nie jeziorem.

Jezioro Titicaca
Ilustracja
Zdjęcie satelitarne jeziora
Położenie
Państwo

 Boliwia
 Peru

Miejscowości nadbrzeżne

Puno

Wysokość lustra

3812[1] m n.p.m.

Morfometria
Powierzchnia

8372[1] km²

Wymiary
• max długość
• max szerokość


190 km[1]
80 km[1]

Głębokość
• średnia
• maksymalna


~140-180 m
281[1] m

Hydrologia
Rzeki zasilające

Llave, Pucara

Rzeki wypływające

Desaguadero

Rodzaj jeziora

tektoniczne

Położenie na mapie Ameryki Południowej
Mapa konturowa Ameryki Południowej, blisko centrum na lewo znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Titicaca”
Ziemia15°50′11″S 69°20′19″W/-15,836389 -69,338611
Mapka jeziora
Mapa jeziora z zaznaczeniem nadbrzeżnych miejscowości

Geografia

edytuj

Jezioro Titicaca znajduje się na wysokości 3812 m n.p.m., przeciętna głębokość 107 m, maksymalna 281, długości 190 km, największa szerokość 80 km, powierzchnia jeziora 8372 km²[5]. Jezioro składa się z dwóch części (Lago Huinaymarca i Lago Chucuito) połączonych cieśniną Tiquina. Poziom wody jeziora zmienia się okresowo nawet o pięć metrów.

Jest to jezioro tektoniczne powstałe najprawdopodobniej w miocenie. Ślady dawnej linii brzegowej wskazują, że w przeszłości było większe. Jest pozostałością śródlądowego morza nazwanego Lago Ballivian, które niegdyś pokrywało całe Altiplano. Procesy geologiczne i intensywne parowanie doprowadziły do opadnięcia poziomu wód.

Do jeziora wpływa co najmniej 25 rzek (Suches, Ilave, Coata, Ramis, powierzchnia zlewiska wynosi 22 400 km²), a wypływa z niego jedna (Desaguadero, łączy ona Titicaca z bezodpływowym jeziorem Poopó). Niewielki przepływ wód w tych rzekach sprawia, iż jezioro jest w zasadzie bezodpływowe.

Na Titicaca znajduje się kilka naturalnych wysp (Amantani, Taquile, Suriqui, Wyspa Słońca (Isla del Sol) oraz ponad 40 niewielkich sztucznych wysepek pływających (zwanych Uros), z których część jest zamieszkana przez Indian Uru i chętnie odwiedzana przez turystów.

Informacje turystyczne

edytuj

Najchętniej odwiedzana przez turystów jest słynąca z zabytków z czasów inkaskich Wyspa Słońca – według legend Inków tutaj narodził się biały bóg Wirakocza oraz pierwsi Inkowie: Manco Capac oraz jego siostra, a zarazem żona Mama Ocllo, a także samo Słońce czyli Inti. Wyspa ta jest wciąż miejscem świętym dla zamieszkujących Boliwię oraz Peru Indian Ajmara i Keczua. Wyspa Słońca ma 10 km długości i 5 km szerokości. Zamieszkana jest przez 2 tys. Indian. Na terenie całej wyspy zachowały się pozostałości z okresu inkaskiego, z których najsłynniejsze to Pilko Kaina oraz kompleks Chincana, w skład którego wchodzi święta skała związana z inkaską legendą stworzenia. W Challapampa znajduje się muzeum przedmiotów znalezionych tu przez archeologów, z których część wykonano ze szczerego złota. Nieco mniejsza od Wyspy Słońca jest Wyspa Księżyca, gdzie znajduje się klasztor kapłanek słońca.

Mieszkańcy miast znajdujących się nad jeziorem Titicaca (największe z nich to Puno w Peru i Guaquí w Boliwii) utrzymują się przede wszystkim z rybołówstwa i turystyki. Na południowo-wschodnim brzegu jeziora (na terenie Boliwii) znajdują się pozostałości prekolumbijskich budowli, m.in. w Tiahuanaco, gdzie mieścił się główny ośrodek kultury o tej samej nazwie. Miejscowość Copacabana słynie z pielgrzymek do niewielkiej drewnianej figury Matki Boskiej Opiekunki Jeziora, która pojawiła się w tamtejszym kościele w XVI w., a której wykonanie przypisuje się potomkowi Inki. Posążek na czas mszy ustawiany jest przodem do wiernych, w pozostałym czasie zwraca się go w kierunku Jeziora, tak aby Matka Boska miała baczenie na wszystko co się na jeziorze dzieje.

Problemy ekologiczne

edytuj

Wody jeziora są poważnie zagrożone poprzez ścieki komunalne z peruwiańskich miast Puno i Juliaca oraz z boliwijskiej Copacabany. Miasta te nie mają oczyszczalni ścieków. Zwłaszcza zanieczyszczona jest zatoka miasta Puno, pokryta grubą warstwą zielonej rzęsy. Dodatkowym zagrożeniem jest spływanie do jeziora wód z pól wraz z nawozami sztucznymi. Poprzez wprowadzenie pstrąga kanadyjskiego zaburzono równowagę ekosystemu. Doprowadziło do zubożenia mikrofauny i flory i wyginięcia prawie połowy gatunków i tak nielicznych ryb. Sytuację pogarsza fakt podzielenia jeziora pomiędzy Peru i Boliwię oraz nie najlepsze stosunki polityczne pomiędzy tymi państwami, co utrudnia skoordynowane akcje ochrony wód jeziora. Celem ochrony zasobów jeziora założono w 1978 roku, na terenie Peru, Rezerwat Narodowy Titicaca.

Nazwa jeziora pochodzi z indiańskiego języka keczua. W wolnym tłumaczeniu oznacza pumę polującą na królika. Powstała ze skojarzenia jakie rodzi kształt akwenu. Lokalne ludy stosują różne nazewnictwo, np. Boliwijczycy nazywają jego mniejszą część Lago Huiñaymarca, a większą Lago Chucuito, podczas gdy Peruwiańczycy zwą je odpowiednio Lago Pequeño i Lago Grande.

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Data Summary: Lago Titicaca (Lake Titicaca). [dostęp 2009-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-18)].
  2. Grove, M. J., P. A. Baker, S. L. Cross, C. A. Rigsby and G. O. Seltzer 2003 Application of Strontium Isotopes to Understanding the Hydrology and Paleohydrology of the Altiplano, Bolivia-Peru. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 194:281-297.
  3. C. Rigsby, M.S. Aldenderfer P. A. Baker, Fluvial History of the Rio Ilave Valley, Peru, and Its Relationship to Climate and Human History., „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”, 194, 2003, s. 165-185.
  4. Questions Unlimited, Who Wants to Be a Judge at the National Academic Championship? [online], National Academic Championship, 2003 [dostęp 2016-12-06].
  5. International Lake Environment Committee, Data Summary: Lago Titicaca (Lake Titicaca) [online] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-16].