Johannes Tinctoris

Johannes Tinctoris (ur. ok. 1435 w Braine-l'Alleud koło Nivelles, zm. przed 12 października 1511) – franko-flamandzki kompozytor, kapelmistrz i teoretyk muzyki epoki renesansu.

Johannes Tinctoris

Data i miejsce urodzenia	ok. 1435 Braine-l'Alleud k. Nivelles
Pochodzenie	franko-flamandzkie
Data śmierci	przed 12 października 1511
Gatunki	muzyka poważna, muzyka renesansowa
Zawód	kompozytor, teoretyk muzyki, kapelmistrz

Pomnik Johannesa Tinctorisa w Nivelles (fot. 1906)

Życiorys

Był kapelmistrzem katedry w Chartres. W latach 1471–1480 działał w Neapolu na dworze króla Ferdynanda I jako nauczyciel jego córki. We Włoszech pozostawał prawdopodobnie do 1485. Prawdopodobnie działał również jako nauczyciel śpiewu przy katedrze w Liège. Od 1488 był kanonikiem w kolegiacie św. Gertrudy w Nivelles, które piastował do śmierci

Był czołowym teoretykiem muzyki okresu renesansu. Skodyfikował zasady kontrapunktu. Opublikował 12 traktatów z zakresu teorii muzyki, zawierające wiele przykładów muzycznych z twórczości m.in. Guillaume’a Dufaya, Gillesa Binchoisa, Johannesa Ockeghema, Jacoba Obrechta.

Prace teoretyczne

(na podstawie materiałów źródłowych)

• Expositio manus (ok. 1472–1473)
• Proportionale musices (ok. 1472–1475)
• Terminorum musicae diffinitorium (wyd. Treviso, 1495) – najstarszy drukowany słowniczek muzyczny
• Complexus effectuum musices (ok. 1472–1475)
• Liber imperfectionum notarum musicalium (ok. 1472–1475)
• Tractatus de regulari valore notarum (ok. 1472–1475)
• Tractatus de notis et pausis (ok. 1472–1475)
• Tractatus alterationum (ok. 1472–1475) – omawia zasady notacji menzuralnej
• Scriptum … super punctis musicalibus (ok. 1472–1475)
• Liber de natura et proprietate tonorum (datowane: 6 listopada 1476)
• Liber de arte contrapuncti (datowane: 11 października 1477) – dot. teorii konsonansu i dysonansu oraz gatunków kontrapunktu
• De inventione et usu musice, zagubione (ok. 1481–1483)
• Speculum musices, zagubione (napisane przed 1472)
• Articuli et ordinatione dell’ordine del Toson d’oro (ok. 1474–1477)

Kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych)

Utwory religijne

• Msza L’homme armé, na 4 głosy
• Msza sine nomine (i), na 3 głosy (w dolnych rejestrach)
• Msza sine nomine (ii), na 3 głosy (w górnych rejestrach)
• Msza sine nomine, na 4 głosy
• Msza Helas, zaginiona
• Alleluia, na 2 głosy
• Fecit potentiam, na 2 głosy
• Lamentationes Jeremie,na 4 głosy
• O virgo miserere mei, na 3 głosy
• Pater rerum, zaginione
• Gaude Roma vetus, zaginione
• Credo

Utwory świeckie

• Difficiles alios delectat pangere cantus, na 3 głosy
• Comme femme, na 2 głosy
• De tous biens playne, na 2 głosy
• D’ung aultre amer, na 2 głosy
• Helas le bon temps, na 3 głosy
• Le souvenir, na 2 głosy
• Le souvenir, na 4 głosy
• O invida Fortuna, na 3 głosy
• Tout a par moy, na 2 głosy
• Vostre regart, na 3 głosy

Bibliografia

• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Ronald Woodley: Tinctoris, Johannes [Le Taintenier, Jehan]. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. T. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Diffinitorium musicae (łac.)
• Liber de arte contrapuncti, Liber primus (łac.)
• Liber de arte contrapuncti, Liber secundus (łac.)
• Liber de arte contrapuncti, Liber tertius (łac.)
• De inventione et usu musicae (łac.)
• Complexus effectuum musices (łac.)
• Proportionale musices (łac.)
• Expositio manus (łac.)
• Liber de natura et proprietate tonorum (łac.)
• Liber imperfectionum notarum musicalium (łac.)
• Tractatus de notis et pausis (łac.)
• Tractatus de punctis (łac.)
• Tractatus alterationum (łac.)
• Complexus viginti effectuum nobilis artis musices (łac.)
• Tractatus super punctis musicalibus (łac.)
• Tractatus de regulari valore notarum (łac.)