Jota Boötis

gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza

Jota Boötis (ι Boo) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza. Znajduje się około 95 lat świetlnych od Słońca.

Jota Boötis
ι Boo
Ilustracja
Gwiazdozbiór Wolarza z zaznaczoną jotą
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Wolarz

Rektascensja

14h 16m 09,930s

Deklinacja

+51° 22′ 02,03″

Paralaksa (π)

0,03440 ± 0,00019[1]

Odległość

94,81 ± 0,53 ly
29,07 ± 0,16 pc

Wielkość obserwowana

4,75m[1]

Ruch własny (RA)

−149,39 ± 0,19 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

88,72 ± 0,17 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−18,7 ± 2,0 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Typ widmowy

A9 V[2]

Masa

1,7 M[2]

Promień

1,6 R[2]

Wielkość absolutna

2,43m[3]

Jasność

8,2 L[2]

Okres obrotu

<0,6 d[2]

Prędkość obrotu

137 km/s[2]

Temperatura

7730 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

7398[3] pc

Mimośród

0,0422[3]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 21 Boötis
2MASS: J14160992+5122019
Bonner Durchmusterung: BD+52°1784
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 528
Boss General Catalogue: GC 19269
Katalog Henry’ego Drapera: HD 125161
Katalog Hipparcosa: HIP 69713
Katalog jasnych gwiazd: HR 5350
SAO Star Catalog: SAO 29071
Asellus Secundus

Johann Bayer nazwał tę gwiazdę Asellus Secundus, co pochodzi z łaciny i oznacza „drugi osioł”. „Pierwszym osłem” jest Theta Boötis, a trzecim Kappa Boötis[2][4]. Nie ma pewności, skąd wzięły się te nazwy, choć w gwiazdozbiorze Raka od starożytności znane są dwa „osły” (Gamma i Delta Cancri), które stoją przy „żłobie” (gromadzie Praesepe)[4].

Charakterystyka

edytuj

Jota Boötis to biała gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego A9. Jest 8,2 razy jaśniejsza od Słońca i ma temperaturę 7730 K[2]. Gwiazda ma promień 1,6 razy większy niż promień Słońca i masę około 1,7 masy Słońca. Jest jeszcze młodą gwiazdą, pozostanie na ciągu głównym łącznie przez około 1,8 miliarda lat. Ponadto jest to gwiazda zmienna typu Delta Scuti, której jasność waha się o około 1%, z dwoma znanymi okresami pulsacji równymi 38,22 i 30,55 minuty[2].

Gwiazda ma dwie towarzyszki, składnik B o wielkości 7,39m odległy o 38,8 sekundy kątowej (pomiar z 2016 r.) i składnik C o wielkości 13,51m oddalony o 93,7″ (w 2003 r.)[5][6]. Gwiazda C w czasie krótszym niż stulecie przemieściła się względem joty o 8″, co dowodzi, że ma inny ruch własny i nie jest fizycznie związana z jaśniejszą gwiazdą. Natomiast składnik B (oznaczony też HD 234121[7]) od końca XVIII wieku zmienił względne położenie o zaledwie 0,2″, co wskazuje, że podąża w przestrzeni razem z jotą Boötis[2][5]. Jest to pomarańczowy karzeł należący do typu K0, o masie około 0,5 M. W przestrzeni gwiazdy te dzieli co najmniej 1130 au, co przekłada się na okres orbitalny co najmniej 24 tysięcy lat. Prawdopodobnie obserwowane promieniowanie rentgenowskie pochodzi ze słabszego składnika B, gdyż główna gwiazda ma masę bliską granicznej wartości, powyżej której zanika aktywność magnetyczna[2].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Jota Boötis w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g h i j k l Jim Kaler: Asellus Secundus. STARS, 2014-06-13. [dostęp 2018-02-26]. (ang.).
  3. a b c Anderson E., Francis C.: HIP 69713. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-02-26]. (ang.).
  4. a b Bootes. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 105. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  5. a b Mason et al.: WDS J14162+5122A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  6. UCAC3 283-115712 w bazie SIMBAD (ang.)
  7. HD 234121 w bazie SIMBAD (ang.)