Küştdepdi
Küştdepdi[1] – rodzaj sztuki widowiskowej charakterystycznej dla kultury Turkmenistanu, łączący improwizowaną poezję, taniec i śpiew.
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
.jpg) Küştdepdi w Aszchabadzie podczas obchodów 20. rocznicy odzyskania niepodległości (2011) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Azja i Pacyfik |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2017 |
Tradycja została w 2017 roku wpisana na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości pod nazwą Obrzęd z tańcami i śpiewem küçdepdi[2]. Nazwa wpisu w języku angielskim to Kushtdepdi rite of singing and dancing[3], zaś w języku turkmeńskim – Küştdepdi aýdym we tans dessury[1].
Charakterystyka edytuj
.jpg)
Rytuał śpiewu i tańca küştdepdi stanowi rodzaj sztuki widowiskowej zawierającej w sobie elementy improwizowanej poezji, która skupia się na wyrażaniu dobrych emocji i przekazywaniu życzeń szczęścia i pomyślności[3][2], a także okazywaniu wzajemnego szacunku i solidarności[1]. Küştdepdi jest integralną częścią ceremonii i uroczystości państwowych, ale ma również bardzo ważne znaczenie w środowisku rodzinnym, gdzie może być np. formą upamiętnienia narodzin dziecka czy elementem uroczystości ślubnych[1].
Improwizowanemu śpiewowi towarzyszy taniec z charakterystycznymi gestami, ruchami rąk oraz krokami, zgodnymi z odgrywaną melodią[2][3]. Pierwszą, wstępną część obrzędu rozpoczyna śpiew wykonywany przez grupę siedzących kobiet szanowanych w społeczności, ubranych w tradycyjne stroje. Zawiera on życzenia szczęścia, a także treści umoralniające skierowane do młodszych pokoleń. Następnym etapem jest obrzęd właściwy, w którym poezję wykonuje para śpiewaków (tradycyjnie kobieta i mężczyzna), wokół których w częściowo lub całkowicie zamkniętych kręgach rozpoczyna się taniec. Ruchy tancerzy rozpoczynają się od wykonania trzech kroków prawą nogą, po czym następuje równoczesne tupanie i klaskanie mające symbolizować wygnanie z życia zła i nieszczęścia. Klaskanie publiczności wraz z głosem śpiewaka (przeważnie mężczyzny) wyrażanego jako „ha-uhha-ha” bądź „oyha-oy” tworzą rytm dla ruchów tanecznych. Wydarzenie kończy się modlitwą do natury o płodność, solidarność i pokój[1].
Depozytariuszami i praktykami tradycji küştdepdi są mistrzowie śpiewu i tańca (zarówno kobiety, jak i mężczyźni) przekazujący swoim uczniom na drodze nieformalnej wiedzę teoretyczną i praktyczną[1][2]. Nauczanie formalne odbywa się w wyspecjalizowanych szkołach muzycznych i ośrodkach kultury[1][2][3]. Członkowie społeczności podtrzymują żywotność tradycji küştdepdi poprzez branie udziału w uroczystościach, na których jest ona wykonywana[2]. Mieszkańcy oraz instytucje państwowe uczestniczą w tworzeniu materiałów edukacyjnych na temat obrzędu[2][1].
Küştdepdi jest wykonywane przez przedstawicieli różnych warstw społecznych, którzy skupieni są w liczących według stanu z 2017 roku w sumie ok. 350 osób zespołach folklorystycznych (w tym jednym dziecięcym). Choć ten element turkmeńskiego niematerialnego dziedzictwa kulturowego skupia się głównie w zachodniej części kraju (w miastach i wsiach wilajetu balkańskiego położonego nad Morzem Kaspijskim), to w mniejszym zakresie obecny jest również w innych częściach Turkmenistanu (wilajety achalski, maryjski, daszoguski i lebapski)[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Kushtdepdi rite of singing and dancing – Nomination form [online], ich.unesco.org [dostęp 2024-03-14] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Dziedzictwo niematerialne – Turkmenistan. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2024-03-14].
- ↑ a b c d UNESCO – Kushtdepdi rite of singing and dancing [online], ich.unesco.org [dostęp 2024-03-14] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Film w serwisie YouTube zrealizowany dla UNESCO przedstawiający obrzęd küştdepdi
- Küştdepdi w wykonaniu zespołu tańca folklorystycznego „Miras” Turkmeńskiego Państwowego Instytutu Kultury, 2022