Kamienica Czerwona w Krakowie
Kamienica Czerwona (Dom Brendlarowski) – zabytkowa kamienica znajdująca się w Krakowie, w dzielnicy I przy Rynku Głównym 46, na Starym Mieście.
 nr rej. A-174 z 13 grudnia 1965[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek Główny 46 |
| Ukończenie budowy |
XIV wiek-XVII wiek, XIX wiek, 1866 |
| Kolejni właściciele |
Brendlerowie, Erazm Wanzama, Wizembergowie, Morsztynowie, Anna Sapieżyna, Nowickiccy, Jan Ulrich, Antoni Czerny |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′44,3″N 19°56′20,0″E/50,062306 19,938889
| |
Jest typową kamienicą rynkową, o dobrze zachowanym historycznym układzie wnętrz i z częściowo zachowanym wyposażeniem (gotyckie portale, renesansowe stropy, barokowe sztukaterie)
Historia
edytujKamienica powstała w drugiej połowie XIV wieku jako dom dwukondygnacyjny z przedprożem. W pierwszej połowie XVI wieku należała do Brendlerów, w trzeciej ćwiartce XVI wieku do doktora praw Erazma Wanzama. W drugiej połowie tego stulecia dokonano renesansowej modernizacji budynku frontowego i wzniesiono jednopiętrową oficynę tylną. Od końca XVI wieku do początku ostatniej ćwierci XVII wieku należała do rodziny Wizembergów. Przed 1621 w kamienicy mieszkała Barbara Lanżanka. W ostatniej ćwierci wieku XVII i na początku wieku XVIII dom należał do rodziny Morsztynów, którzy dokonali całkowitej przebudowy budynku frontowego (m.in. ozdobili ściany i stropy polichromiami, które w części zachowały się do czasów obecnych).
Do 1736 kamienica należała do Anny Sapieżyny – wojewodziny trockiej. Następnie należała do kupców Nowickich, kupca Jana Ulricha i jego spadkobierców. Na przełomie XVIII i XIX wieku w kamienicy znajdowała się cukiernia. Przed rokiem 1827 dokonano klasycystycznej modernizacji. W 1867 dokonano przebudowy dla kupca korzennego Antoniego Czernego według projektu Teofila Zamojskiego. W 1876 Antoni Hawełka założył w niej sklep "Pod Palmą", prowadzony później przez dysponenta firmy Franciszka Macharskiego. Na parterze za sklepem mieścił się znany w Krakowie lokal gastronomiczny ("handelek"), w którym przy marmurowych pulpitach panowie na stojąco pijali piwo bawarskie, pilzneńskie i inne, podawane w kuflach z grubego szkła. W ścianach zamontowane były palniki gazowe do zapalania cygar[2]. W 1935 oficyny zostały obniżone do wysokości pierwszego piętra.
13 grudnia 1965 kamienica została wpisana do rejestru zabytków[1]. Znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2024-10-05].
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Pyszne piwo, dobra wódka i zakąska wesolutka, czyli krótki spacer śladem dawnych krakowskich "handelków", "Gazeta Krakowska", 30 IV - 3 V 1994 r., nr 100 (14011).
- ↑ Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 2024-10-05].
Bibliografia
edytuj- Aldona Sudacka, Waldemar Komorowski, Rynek Główny w Krakowie, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 2008.