Karty kontrolne

Karty kontrolne (ang. control charts) – wykresy liniowe, na których dodatkowo znajdują się dwie linie, zwane górnym i dolnym limitem kontrolnym. Karty kontrolne służą do zobrazowania takich parametrów zjawiska jak średnia, odchylenie standardowe, rozstęp.

Przykładowa karta kontrolna

Karty kontrolne — charakterystyka

Karty kontrolne są jednym z podstawowych narzędzi statycznej kontroli jakości nazywanej również statystyczną kontrolą procesu (z ang. Statistical Process Control — SPC). Twórcą kart kontrolnych jest Walter A. Shewhart.

Karty kontrolne stosowane są w procesach, w których konieczne jest ciągłe monitorowanie — produkcji. Związane jest to również z potrzebą pobierania próbek potrzebnych do analizy podczas procesu produkcji.

Karty kontrolne są graficzną metodą ukazywania nieprawidłowości zachodzących w procesie produkcji. Wykres jest wyznacznikiem zmienności parametrów statystycznych (m.in. wartość średnia próby, zakres zmienności — rozstęp, odchylenie standardowe) względem czasu.

Podczas tworzenia wykresu ustala się graniczne linie będące wyznacznikiem statyczności procesu:

1. Górna linia kontrolna — GLK
2. Linia centralna
3. Dolna linia kontrolna — DLK

Cel kart kontrolnych

Karty kontrolne służą do kontrolowania procesów, mają na celu zwiększenie wydajności produkcji oraz jakości wyrobów. Dzięki analizie kart kontrolnych można stwierdzić, czy zmiany zakłócające dany proces są zdarzeniem naturalnym (związanym z procesem) lub też przyczyną specjalną, która występuje systematycznie lub sporadycznie i jest sygnałem do znalezienia i eliminacji zakłóceń w badanym procesie.

Czynniki powodujące niezgodności w badanym procesie na karcie kontrolnej przedstawione są w postaci:

• punktów nie mieszczących się w wyznaczonym przedziale (poza liniami kontrolnymi)
• wyraźne sekwencje następujących po sobie punktów:

1. nad lub pod linią wartości średnich
2. rosnących lub malejących.

Podział kart kontrolnych

Karty kontrolne Shewharta

Ocena liczbowa	Ocena alternatywna
Karta wartości średniej (x) i rozstępu (R) lub odchylenia standardowego(S) karta x-R karta x-s	Karta frakcji jednostek niezgodnych (p) lub liczby jednostek niezgodnych (np) karta p karta np
Karta pojedynczych obserwacji(xi) i ruchomego rozstępu (R) karta xi-R	Karta liczby niezgodności(c) lub liczby niezgodności na jednostkę(u) karta c karta u
Karta mediany(M)i rozstępu (R) karta M-R
Karta sum skumulowanych

Bibliografia

• Zintegrowane zarządzanie jakością, pod redakcją Jana Więcka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007
• Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka, A. Hamrol, W. Mantura, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004
• Statystyczne sterowanie procesami – doskonalenie jakości z pakietem STATISTICA, Tomasz Greber, StatSoft Polska, Kraków 2000
• Karty kontrolne Shewharta – PN-ISO 8258:1996

Zobacz też

• Walter A. Shewhart
• Six Sigma
• rozkład normalny
• odchylenie standardowe
• średnia arytmetyczna
• rozstęp