Katedra w Altenbergu
Katedra w Altenbergu (niem. Altenberger Dom) lub katedra Bergu (niem. Bergischer Dom), właściwie kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – kościół na terenie obecnej miejscowości Altenberg w Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia. Został zbudowany w stylu gotyckim w XIII–XIV w. Do 1803 stanowił kościół klasztorny w opactwie cystersów Altenberg. Po sekularyzacji klasztoru kościół został częściowo zniszczony. Odnowiono go w połowie XIX w. i pełni funkcje parafialne dla lokalnych wspólnot katolickiej i protestanckiej, będąc kościołem symultanicznym. Mimo określenia „katedra” nigdy nie był kościołem biskupim[1].
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
| Wyznanie |
katolicyzm/protestantyzm |
| Rodzaj |
kościół parafialny |
| Wezwanie | |
| Historia | |
| Data poświęcenia |
1379 |
| Data likwidacji |
1803 |
| Data reaktywacji |
1847 |
| Dane świątyni | |
| Styl | |
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
 51°03′18″N 7°07′58″E/51,055000 7,132778
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Pierwszy kościół w opactwie Altenberg, założonym przez cystersów dzięki fundacji hrabiego Bergu Adolfa II w pierwszej połowie XI w., miał formę romańskiej, trzynawowej bazyliki. Cystersi przybyli do Altenbergu w 1133, prezbiterium poświęcono w 1145, a korpus nawowy ukończono w 1160. Ten kościół prawdopodobnie uległ zniszczeniu i w 1259 rozpoczęto budowę obecnego, gotyckiego kościoła. Nowa świątynia została poświęcona w 1379[2][3][4]. Klasztor cieszył się opieką hrabiów, a następnie książąt Bergu[2][3], a kościół stanowił nekropolię tego rodu książęcego[2][5].
Cystersi przebywali tutaj do 1803, kiedy klasztor został zsekularyzowany[2][3][4]. W 1806 kupił go kupiec koloński Johann Heinrich Pleunissen, który pozwolił sprawować w kościele nabożeństwa. Jednak wskutek eksplozji w założonym w budynkach klasztornych zakładzie produkcji błękitu pruskiego, do której doszło w nocy z 6 na 7 listopada 1815, pożar strawił dach kościoła. Od tego momentu kościół niszczał[3][4].
W 1834 Franz-Egon von Fürstenberg-Stammheim w celu ratowania budynków przekazał kupioną wcześniej nieruchomość państwu pruskiemu. Król pruski Fryderyk Wilhelm III przekazał znaczną sumę na restaurację kościoła[3][4]. Kościół na nowo poświęcono w 1847. Od 1857 służy, zgodnie z warunkiem postawionym przez fundatora restauracji, zarówno katolikom, jak i protestantom[3][4][5]. W 1915 powołano w Altenbergu parafię katolicką, a w 1950 ewangelicką[5].
Opis edytuj
Kościół zbudowano na planie bazyliki, z trójnawowym korpusem, transeptem i prezbiterium otoczonym ambitem, do którego przylega siedem kaplic[2][6][7]. Zbudowany w stylu gotyckim odznacza się prostotą charakterystyczną dla średniowiecznej architektury cystersów. Odznacza się przestronnością, jasnością i klarownymi proporcjami, posiada skromne dekoracje. Także zgodnie ze zwyczajami cystersów, nie posiada wieży, a jedynie sygnaturkę na przecięciu korpusu nawowego z transeptem[8][7].
Wyjątkową ozdobą kościoła są jego okna zdobione malowidłami na szkle[2]. Prezbiterium otaczają utrzymane w tonacji szaro-srebrnej trzynastowieczne okna witrażowe o motywach geometrycznych[8][7]. Z kolei przeciwległą fasadę zachodnią zdobi największe w Niemczech (18 m wysokości, 8 m szerokości) okno witrażowe przedstawiające niebiańską Jerozolimę. Wykorzystano tutaj malowidła na szkle utrzymane w tonacji złota[9][8][7]. Umieszczono je tutaj ok. 1408[2]. Niewiele mniejsze okno (19 m wysokości, 6 m szerokości), pochodzące sprzed 1300, znajduje się w północnym transepcie – tu w odcieniach szarości przedstawiono motywy kwiatowe[8][7]. Część pozostałego wyposażenia kościoła także pochodzi ze średniowiecza (m.in. stalle z przełomu XIII i XIV w.)[2].
W kaplicach otaczających prezbiterium znajdują się groby tutejszych opatów, natomiast w północnym ramieniu transeptu znajdują się groby kolejnych hrabiów, a następnie książąt Bergu – pierwszym pochowanym tutaj członkiem dynastii był fundator klasztoru Adolf II[2][6][7]. W jednej z kaplic umieszczono także relikwiarz z sercem zamordowanego w 1225, pochodzącego z rodziny hrabiów Bergu i uznanego za świętego arcybiskupa Kolonii Engelberta[6][7].
Przypisy edytuj
- ↑ Wo liegt denn eigentlich Altenberg?. Evangelische Domgemeinde Altenberg. [dostęp 2019-03-19].
- ↑ a b c d e f g h i Der Germania Sacra. Historisch-statistische Beschreibung der Kirche des alten Reiches. Hans Mosler (bearb.). T. Neue Folge 2: Die Bistümer der Kirchenprovinz Köln. Das Erzbistum Köln. Cz. 1: Die Cisterciensabtei Altenberg. Berlin: Walter de Gruyter & Co., 1965, s. 15–21, 47–51, 60–62.
- ↑ a b c d e f Geschichte. [w:] Altenberger Dom [on-line]. Altenberger Dom-Verein e.V.. [dostęp 2017-12-20].
- ↑ a b c d e Geschichte des Klosters und des Ortes Altenberg. Evangelische Domgemeinde Altenberg. [dostęp 2017-12-20].
- ↑ a b c Geschichte. [w:] Katholische Pfrarrgemeinde Altenberger Dom [on-line]. Katholische Pfarrgemeinde St. Mariä Himmelfahrt am Altenberger Dom. [dostęp 2017-12-20].
- ↑ a b c Gebäuderundgang anhand des Grundrisses. [w:] Altenberger Dom [on-line]. Altenberger Dom-Verein e.V.. [dostęp 2018-01-17].
- ↑ a b c d e f g Altenberger Dom. W: John Sykes, Achim Bourmer: Baedeker Reiseführer Köln. Wyd. 12. Mairdumont, 2014, s. 152–154. ISBN 3-8297-1403-3.
- ↑ a b c d Kloster Altenberg. W: Gordon McLachlan: The Rough Guide to Germany. Wyd. 6. London - New York: Rough Guides Ltd, 2004, s. 433. ISBN 1-84353-293-X.
- ↑ Das Westfenster des Altenberger Domes. [w:] Altenberger Dom [on-line]. Altenberger Dom-Verein e.V.. [dostęp 2018-01-17].
Linki zewnętrzne edytuj
- Altenberger Dom. Altenberger Dom-Verein e.V.. [dostęp 2017-12-20].
- Evangelische Domgemeinde Altenberg. [dostęp 2017-12-20].
- Katholische Pfrarrgemeinde Altenberger Dom. Katholische Pfarrgemeinde St. Mariä Himmelfahrt am Altenberger Dom. [dostęp 2017-12-20].
- Altenberger Dom. [w:] Odenthal-Altenberg.de [on-line]. Gemeinde Odenthal. [dostęp 2017-12-20].
- Odenthal-Altenberg, Kath. Kirche Unserer Lieben Frau (Altenberger Dom). Forschungsstelle Glasmalerei des 20. Jahrhunderts e.V.. [dostęp 2018-01-29].