Wikipedia

Kino „Femina”

były kino w Warszawie, Polska

Kino „Femina” – kino w Warszawie, które istniało w latach 1938–2014 przy alei „Solidarności” 115 (dawniej ul. Leszno 35).

Kamienica przy al. „Solidarności” 115 (dawniej ul. Leszno 35), do 2014 siedziba kina „Femina”
Wejście do kina
Hol Feminy
Wejście do sal: „A” i „B” (na dole) oraz „C” i „D” (na górze)
Tablica upamiętniająca artystów warszawskiego getta odsłonięta w 1991
Prace rozbiórkowe (wrzesień 2016)

Przed zamknięciem kino „Femina” należało do sieci Helios. Posiadało cztery sale, w których znajdowały się 574 miejsca[1].

Historia kina do 1945 edytuj

Kino mieściło się w kamienicy wzniesionej po 1935 pod adresem ul. Leszno 35[2]. Budynek miał siedem kondygnacji, a jego właścicielem był Dawid Bachrach. W 1936 uzyskał on pozwolenie na urządzenie w kamienicy kina, które zaprojektował Juliusz Żórawski[3].

Kino Femina zostało otwarte w 1938. Starało się przyciągnąć głównie żeńską publiczność. W jego repertuarze dominowały melodramaty[3].

Po kapitulacji Warszawy w 1939, w kamienicy ulokowała się niemiecka rewia[3]. W listopadzie 1940 budynek znalazł się w warszawskim getcie. 20 czerwca 1941 w miejscu kina Femina otwarto Teatr Femina[4]. Jego dyrektorem artystycznym i literackim był Jerzy Jurandot, a dyrektorem muzycznym i kierownikiem orkiestry – Iwo Wesby[4]. Sala teatru mogła pomieścić ponad 900 widzów[5]. Dzięki utalentowanym aktorom, dowcipnym tekstom i starannie dobranej muzyce Femina stała się teatrem rozrywkowym o wysokim poziomie artystycznym, kontynuując tradycje przedwojennych warszawskich kabaretów Qui Pro Quo i Morskie Oko[6]. Był to jeden z pięciu stałych teatrów w getcie warszawskim[7]. W „Feminie“ grano po polsku, głównie widowiska, rewie i operetki[8]. Jedną z występujących tam artystek była Maria Ajzensztadt, nazywana „słowikiem getta”[9].

Do dnia rozpoczęcia w getcie wielkiej akcji deportacyjnej (22 lipca 1942) w Teatrze Femina odbyło się 14 premier[5]. Jeszcze w czasie akcji, w sierpniu 1942, cały obszar dzielnicy zamkniętej położony na południe od ulicy Leszno wraz z budynkami po nieparzystej stronie ulicy został wyłączony z getta i włączony do „aryjskiej” części miasta[10].

Opuszczony budynek był wykorzystywany przez Niemców jako magazyn[3]. Po likwidacji getta, prawdopodobnie latem 1943, pomieszczenia przy ul. Leszno 35 zajął koncesjonowany teatr „Figaro”, który działał tam do wybuchu powstania warszawskiego[11].

Po 1945 edytuj

Kamienica nie została zniszczona w 1944[12]. Po wojnie po obu jej stronach wzniesiono nowe budynki. W związku z budową Trasy W-Z w 1948 zmieniono nazwę wschodniego odcinka ulicy Leszno na al. Karola Świerczewskiego (od 1991 al. „Solidarności”)[13]. Zmianie uległa także numeracja budynków.

W 1958 w miejscu dawnego teatru ponownie uruchomiono kino, zachowując jego historyczną nazwę[3]. W latach 70. XX było ono zaliczane do tzw. kin I kategorii. Jedyna sala Feminy mogła wówczas pomieścić 635 widzów[14]. Najpóźniej w latach osiemdziesiątych XX wieku w kinie odbywały się Konfrontacje Filmowe.

 
Jedna strona karnetu na Konfrontacje Filmowe 1981 roku do kina Femina. Widać ślady po oderwanych biletach na poszczególne filmy.

W czerwcu 1991, w 50. rocznicę utworzenia Teatru Femina, z inicjatywy Fundacji Muzeum „Umschlagplatz” w holu kina odsłonięto tablicę upamiętniającą aktorów i muzyków warszawskiego getta. W uroczystości wzięli udział m.in. Władysław Szpilman z żoną Haliną[15].

W 1996 Femina została przebudowana i zmodernizowana przez nowego właściciela, spółkę Kinoplex[3]. Powstały cztery mniejsze sale, przez co kino stało się pierwszym warszawskim multipleksem[16]. Najdłużej (dwa lata) granym filmem w powojennej historii „Feminy” był Pan Tadeusz, natomiast rekordowa liczba widzów (117 tys.) obejrzała Ogniem i mieczem[3].

W 2007 Femina wraz z pozostałymi kinami Kinoplexu została przejęta przez Centrum Filmowe „Helios”, które z kolei w 2010 zostało kupione przez Grupę Agora[17].

Zakończenie działalności edytuj

Jesienią 2013 nowy najemca uzyskał zgodę na zmianę sposobu użytkowania części kamienicy zajmowanej przez kino i jej przebudowę[3]. 21 września 2014 kino zakończyło działalność[18]. Ostatnim granym filmem było Miasto 44[19]. W miejscu kina miał powstać sklep dyskontowy należący do sieci Biedronka[20].

W październiku 2014 spółka Jeronimo Martins Polska, właściciel sieci Biedronka, poinformowała o wystąpieniu o warunki zabudowy dla nowego projektu zakładającego budowę obok tworzonej w miejscu dawnej „Feminy” placówki handlowej kina z ponad 100-osobową widownią[21]. Jak napisała spółka w oficjalnym oświadczeniu, rozwiązanie łączące funkcje kulturalną i handlową było już proponowane wcześniej, jednak nie uzyskano dla niego pozytywnej decyzji administracyjnej[21]. Projekt, przewidujący nadbudowę kamienicy od strony podwórka, został jednak w grudniu 2014 oprotestowany przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Żelazna Brama”, której członkowie obawiają się, że ograniczy im to dostęp do światła dziennego, a parking zajmą samochody widzów[22].

Burzenie pomieszczeń dawnego kina, przylegających od południa do kamienicy przy al. „Solidarności” 115, rozpoczęło się w sierpniu 2016. Jednocześnie spółka Jeronimo Martins poinformowała, że nie udało się zrealizować projektu dwufunkcyjnego, tj. sklepu połączonego z kinem[19].

We wrześniu 2014 Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie zwrócił się do Zespołu Nazewnictwa Miejskiego o wskazanie nowej nazwy dla zespołu przystankowego „Kino Femina” znajdującego się na skrzyżowaniu al. „Solidarności” i al. Jana Pawła II[23]. Zespół opowiedział się jednak za utrzymaniem obecnej nazwy[24].

22 grudnia 2016 w miejscu dawnego kina otwarto sklep Biedronka[25]. Obok sklepu nie powstała sala kinowa, zachowano jednak neon kina na elewacji[26].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Nasze kina. [w:] Helios [on-line]. helios.pl. [dostęp 2014-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-22)].
  2. ↑ Kino Femina. warszawa1939.pl. [dostęp 2014-09-18].
  3. ↑ a b c d e f g h Jerzy S. Majewski. Femina. 76 lat historii. „„Gazeta Stołeczna””, s. 14, 19 września 2014. 
  4. ↑ a b Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 594. ISBN 978-83-63444-27-3.
  5. ↑ a b Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 595. ISBN 978-83-63444-27-3.
  6. ↑ Ruta Sakowska: Ludzie z dzielnicy zamkniętej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 126. ISBN 83-01-11146-X.
  7. ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 586. ISBN 978-83-63444-27-3.
  8. ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 595. ISBN 978-83-63444-27-3.
  9. ↑ Róża Ziątek-Czarnota: Maria Ajzensztadt. culture.pl, 22 kwietnia 2013. [dostęp 2014-09-22].
  10. ↑ Paweł E. Weszpiński, Mapa 7. Getto warszawskie. Getto szczątkowe po wielkiej akcji likwidacyjnej [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie....
  11. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 277. ISBN 978-83-07-03239-9.
  12. ↑ Paweł E. Weszpiński, Mapa 9. Getto warszawskie. Współczesny układ ulic i ostańce zabudowy według stanu na rok 2013 na tle dawnego planu miasta [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie....
  13. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.
  14. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 268.
  15. ↑ Jan Bończa-Szabłowski. Biedronka połknie Feminę. „Rzeczpospolita – Życie Warszawy”, s. E1, 19 września 2014. 
  16. ↑ Bronią Feminy przed Biedronką. Konserwator: Nie warto. [w:] „Gazeta Stołeczna” [on-line]. warszawa.gazeta,pl, 27.10.2012. [dostęp 2014-09-18].
  17. ↑ Agora kupiła Centrum Filmowe "Helios". stopklatka.pl, 30.03.2010. [dostęp 2014-09-22].
  18. ↑ Łukasz Kamiński: Pożegnanie Feminy. W deszczu, ze szlagierami. warszawa.gazeta.pl, 21 września 2014. [dostęp 2014-09-22].
  19. ↑ a b Michał Wojtczuk. Zostanie tylko neon. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 25 sierpnia 2016. 
  20. ↑ Wojciech Karpieszuk: Femina znika po 75 latach. Na pożegnanie sztuka z czasów okupacji. [w:] „Gazeta Stołeczna” [on-line]. warszawa.gazeta.pl, 16.09.2014. [dostęp 2014-09-18].
  21. ↑ a b Stanowisko w sprawie kina Femina. biedronka.pl, 9.10.2014. [dostęp 2014-10-10].
  22. ↑ Nie chcą kina w dawnej Feminie. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 12 grudnia 2014. 
  23. ↑ Likwidują kino Femina. Co z nazwą przystanków?. tvnwarszawa.tvn24.pl/. s. 16 września 2014. [dostęp 2014-09-22].
  24. ↑ Chcą zachować przystanek "Kino Femina". "Nowa nazwa wprowadzi zamęt". tvnwarszawa.tvn24.pl, 9.10.2014. [dostęp 2014-10-10].
  25. ↑ Biedronka w miejscu kina Femina już otwarta. [w:] Radio Zet [on-line]. wiadomosci.radiozet.pl. [dostęp 2016-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-26)].
  26. ↑ Biedronka w kinie Femina. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 23 grudnia 2016. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kino_„Femina”&oldid=73569043”